Họ là minh chứng sống động cho một TTXVN kiên cường vượt qua mọi thử thách, luôn hoàn thành sứ mệnh trên mặt trận thông tin và không ngừng đổi mới để bắt kịp thời đại.
Trong hành trình 80 năm xây dựng, phát triển, Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) không chỉ là cơ quan thông tin chiến lược của Đảng, Nhà nước, còn là "mái nhà chung" của nhiều thế hệ phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên – những người đã dành trọn sự nghiệp, từ tuổi thanh xuân đến khi nghỉ hưu, để mang thông tin đến với độc giả bằng chữ, bằng ảnh và bằng đường truyền. Họ là minh chứng sống động cho một TTXVN kiên cường vượt qua mọi thử thách, luôn hoàn thành sứ mệnh trên mặt trận thông tin và không ngừng đổi mới để bắt kịp thời đại. Dưới mái nhà Thông tấn, họ đã cống hiến và trưởng thành trong niềm vinh dự, tự hào góp phần làm nên lịch sử hào hùng của TTXVN.
Một đời làm nghề - một đời vinh dự
Một chiều thu tháng 9, trong dư âm tinh thần tự hào, xúc động mừng Ngày Quốc khánh (2/9) và sự háo hức hướng tới kỷ niệm 80 năm ngày thành lập TTXVN (15/9/1945-15/9/2025), hai nhà báo đã gắn bó cả sự nghiệp với TTXVN – nhà báo Trần Đình Thảo và Nghệ sĩ nhiếp ảnh, nhà báo Phạm Tiến Dũng có dịp cùng nhau ôn lại quãng thời gian công tác tại TTXVN.
Ông Trần Đình Thảo, năm nay đã ngoài 80 tuổi, nguyên là Phó Trưởng ban Biên tập Tin trong nước TTXVN. Tốt nghiệp khoa Văn khóa 8, Đại học Tổng hợp (Hà Nội), ông cùng 14 sinh viên khác được phân công về TTXVN năm 1966. “Chúng tôi đến với nghề báo không chỉ bằng tình yêu chữ nghĩa, mà bằng cả niềm tin rằng đây là nơi có thể cống hiến cho đất nước bằng chính ngòi bút và trí tuệ của mình,” ông Thảo chia sẻ, ánh mắt đầy xúc động khi nhắc lại những năm tháng thanh xuân.
Từ những ngày đầu làm phóng viên tại các địa bàn, như: Hòa Bình, Nam Hà, Hà Nội, Sơn La, đến khi đảm nhiệm cương vị Phó Tổng biên tập Thường trực Báo Tin tức (nay là Báo Tin tức và Dân tộc), Phó Tổng biên tập Thường trực Le Courrier du Vietnam, Phó Trưởng ban Biên tập tin Trong nước đến khi nghỉ hưu, ông Trần Đình Thảo đã đồng hành và phản ánh nhiều sự kiện quan trọng của đất nước. Ông kể về những gian truân của phóng viên chiến trường, có khi phải đi bộ, đạp xe hàng ngày trời, vượt hàng trăm cây số để lấy tin. Có tin rồi, việc truyền bằng điện báo về Tổng xã cũng đầy thử thách. Chính vì vậy, phóng viên thời ấy luôn được rèn luyện để viết tin ngắn gọn, rõ ràng, đủ ý – mỗi con chữ đều là mồ hôi, là trách nhiệm với nghề...
Trong suốt thời gian làm báo, ông Trần Đình Thảo ấn tượng nhất khi tiến độ truyền tin của TTXVN được đẩy nhanh đáng kể nhờ điện thoại, từ việc phát tin qua đêm chuyển sang phát trong ngày. Những năm 90 thế kỷ XX, khi internet chưa phổ biến, các tin nóng đều được phóng viên gọi điện trực tiếp về Ban để thông báo. Qua sự phối hợp chặt chẽ giữa phóng viên hiện trường và biên tập viên, hàng trăm tin tức nóng hổi về sự kiện quan trọng khắp mọi miền đất nước được truyền tải nhanh chóng trên bản tin TTXVN. Mặc dù phương thức làm tin còn đơn giản, chỉ bằng những cuộc gọi “alo” từ phóng viên hiện trường, biên tập tại Tổng xã phối hợp xử lý thành tin hoàn chỉnh, đem đến hiệu quả công việc rất cao.
Với cách làm tin kịp thời sự này, Trưởng Ban biên tập tin Trong nước lúc đó là bà Vũ Kim Hải, cùng Phó ban Trần Đình Thảo và đồng nghiệp, đặc biệt là đội ngũ phóng viên các tỉnh, thành phố đã tổ chức trang tin cho Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) phát trong các bản tin 12 giờ, 18 giờ, và 21 giờ hàng ngày với câu mở đầu: “Theo tin của Phóng viên TTXVN tại… - địa bàn vừa xảy ra sự kiện”. Khi các dòng tin dẫn nguồn từ TTXVN được phát trên VOV, niềm vinh dự và trách nhiệm của đội ngũ phóng viên, biên tập viên càng tăng cao khi làm tin phải đảm bảo các yếu tố: "Nhanh - Đúng - Trúng - Hay".
Điều khiến ông Thảo tâm đắc nhất không phải số lượng tin đã viết mà là cảm giác được góp phần vào dòng thông tin chủ lưu, phản ánh hơi thở đất nước và đồng hành cùng sự đổi thay xã hội. “37 năm làm việc ở TTXVN, tôi luôn tự hào là phóng viên của cơ quan. Nhờ nghề, tôi được chứng kiến và đưa tin nhiều sự kiện quan trọng, đi nhiều nơi, gặp gỡ nhiều nhân vật, trở thành một phần của câu chuyện, truyền tải những điều mắt thấy tai nghe đến độc giả – điều mà nếu làm công việc khác, tôi sẽ không bao giờ có cơ hội,” ông Thảo bày tỏ.
Mỗi lần bấm máy là một lần thực hiện sứ mệnh của người làm báo TTXVN
Khác với nhà báo Trần Đình Thảo – người dùng con chữ để truyền tải thông tin, hành trình làm báo của ông Phạm Tiến Dũng – nguyên Trưởng Ban Biên tập Ảnh TTXVN lại gắn liền với những bức ảnh báo chí. Sinh năm 1953 tại Phú Thọ, tốt nghiệp chuyên ngành Ảnh, khoa Báo chí tại Đại học Tổng hợp quốc gia Mátxcơva mang tên Lomonosov, ông Tiến Dũng về công tác tại TTXVN từ năm 1978 đến khi nghỉ hưu. Trải qua thời gian là phóng viên thường trú tại Liên Xô, Campuchia và giữ các vị trí quan trọng, như: Phó Tổng Biên tập phụ trách Báo ảnh Việt Nam, Trưởng Ban biên tập Ảnh, ông Tiến Dũng luôn trân trọng cảm ơn TTXVN đã giúp ông trưởng thành từ một sinh viên mới ra trường đến một phóng viên ảnh, một nghệ sĩ nhiếp ảnh dày dặn kinh nghiệm.
Khi nhắc đến những kỷ niệm đáng nhớ trong sự nghiệp làm báo, ông Tiến Dũng nhớ đến lần tham gia chụp Tổng thống Nga Vladimir Putin trong chuyến thăm Việt Nam năm 2001. "Tôi chỉ có vài giây để bấm máy lúc Tổng thống Putin bắt tay Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu. Không có cơ hội thứ hai, không chỉnh sửa. Chỉ còn lại bản lĩnh của người cầm máy. Đó là áp lực quen thuộc của phóng viên ảnh TTXVN: Không chỉ đẹp mà phải đúng – đúng thời điểm, đúng tinh thần sự kiện”, ông Dũng nói.
Thực hiện phóng sự ảnh về “Chuyến bay vũ trụ đầu tiên” của phi công Phạm Tuân cùng đồng đội Liên Xô năm 1980 cũng là kỷ niệm không thể quên trong đời cầm máy ảnh của ông Tiến Dũng. Những bức ảnh ông thực hiện không chỉ ghi lại hành trình gian khổ, còn phản ánh tinh thần đồng đội, sự gắn bó giữa hai nhà du hành, hay cả đời sống thường nhật với gia đình, bạn bè. Đặc biệt, trong bộ ảnh có khoảnh khắc hiếm thấy: Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến thăm, động viên hai nhà du hành trước giờ lên đường.
Với ông Tiến Dũng, mỗi lần bấm máy là một lần làm nhiệm vụ chính trị, thực hiện sứ mệnh của người làm báo TTXVN. Máy ảnh là vũ khí, là công cụ để ông Dũng thực hiện sứ mệnh truyền thông của đất nước bằng hình ảnh chân thực, kịp thời và mang giá trị bền vững.
Ông Phạm Tiến Dũng chia sẻ: "Năm nay TTXVN kỷ niệm 80 năm, tôi có 35 năm làm việc tại đây với vô vàng kỷ niệm đáng nhớ, rất đáng tự hào. Với một phóng viên ảnh, tôi đã ghi được vào ống kính hàng nghìn, hàng vạn bức ảnh về đất nước, con người Việt Nam, về cuộc sống của nhân dân ở khắp mọi miền đất nước. Ngoài ra, tôi có may mắn được tham gia nhiều sự kiện lớn, gặp gỡ nhiều nhân vật nổi tiếng và cuộc đời mình cũng 'giàu có' hơn bởi mỗi chuyến đi đã làm cuộc sống của tôi thêm phong phú".
Sau khi nghỉ hưu, với “hành trang” đã thu nhận được từ TTXVN, ông Trần Đình Thảo và ông Phạm Tiến Dũng vẫn tiếp tục cống hiến cho báo chí thông qua những bài viết, những bức ảnh, đặc biệt tiếp tục truyền lửa cho thế hệ phóng viên sau này của TTXVN mỗi khi có dịp gặp gỡ.
Mở đường phát triển công nghệ thông tin
Thành công của những bản tin TTXVN không chỉ nhờ sự đóng góp của đội ngũ nhà báo, phóng viên ảnh, biên tập viên, còn có công lao của các kỹ thuật viên, kỹ sư thông tấn – những người đảm bảo truyền tải thông tin, hình ảnh từ "nhà sản xuất" đến Ban biên tập và công chúng. Để giúp các nhà báo trẻ hiểu hơn về lịch sử và kỹ thuật truyền tin của TTXVN qua các thời kỳ, ông Đàm Hiếu Dũng, nguyên Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật đã có buổi trò chuyện cùng cán bộ, đoàn viên tại Nhà Trưng bày truyền thống của ngành. Ông Hiếu Dũng đã kể lại quá trình hình thành chiếc máy tính 8 bit đầu tiên của TTXVN – chiếc máy chủ đầu tiên, biểu tượng cho ý chí đổi mới và sự nỗ lực vượt khó. Dù bây giờ nhìn có vẻ đơn giản và thô sơ, chiếc máy này mang dấu ấn lịch sử quan trọng.
“Thời ấy, TTXVN chịu áp lực rất lớn, nếu không có công nghệ truyền tải phù hợp, chúng tôi sẽ không thể trao đổi tin tức với thế giới,” ông Dũng chia sẻ. Trong hoàn cảnh đó, Ban lãnh đạo TTXVN đã cố gắng tiết kiệm từng đồng USD để mua linh kiện, vật tư từ nước ngoài. Đội ngũ kỹ thuật không ngại gian nan, tự thiết kế bảng mạch, chế tạo mạch in, bắt vít, lựa chọn linh kiện và viết phần mềm để tạo ra chiếc máy tính 8 bit đầu tiên – máy chủ hệ thống kỹ thuật của TTXVN.
Sự ra đời của thế hệ máy tính đầu tiên không chỉ là bước ngoặt kỹ thuật mà là cột mốc lịch sử. Năm 1984, hệ thống kỹ thuật cho phép việc kết nối, truyền thông tin giữa Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. "Chiếc máy ấy trở thành biểu tượng của tinh thần vượt gian khó – kiến thức, kinh nghiệm, tài chính đều hạn chế, nhưng chúng tôi vẫn đưa tiếng Việt vào hệ thống truyền tin máy tính", giọng ông Dũng chứa đựng niềm tự hào và quyết tâm khi nhớ lại những ngày tháng ấy.
Trong quá trình công tác, ông Đàm Hiếu Dũng nhớ nhất nhiệm vụ làm Tổ trưởng Tổ đường truyền – đơn vị do Ban lãnh đạo TTXVN thành lập nhằm thực hiện truyền thông tin số và ảnh giữa TTXVN tại Hà Nội và Hãng thống tấn TASS của Liên bang Nga tại Matxcova, chuyển tiếp thông tin từ phương Tây về Việt Nam qua đường TASS.
Điều kiện thiếu thốn khiến quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn. Đợt truyền tin đầu tiên khi đưa hệ thống vào thực tế không đạt kết quả như mong đợi. Trước tình hình đó, ông Hiếu Dũng mạnh dạn xin ý kiến chỉ đạo của đồng chí Đỗ Phượng, Tổng Giám đốc TTXVN lúc bấy giờ để xin phép được hàng đêm, mượn đường tín hiệu qua kênh thoại vệ tinh Sputnik từ Hà Nội đến Thành phố Hồ Chí Minh, dùng cho việc thử nghiệm truyền tín hiệu tin, ảnh.
Sau hơn ba tháng thức đêm thử nghiệm liên tục, hệ thống truyền tín hiệu thành công, đạt mục tiêu truyền tin và ảnh giữa Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả được phía TASS xác nhận và đồng ý triển khai kết nối chính thức giữa TTXVN và TASS. Ba kỹ thuật viên trong tổ, trong đó có ông Dũng, sau đó sang Nga hoàn thiện các bước kết nối kỹ thuật. Từ năm 1990, việc truyền tin, ảnh giữa TTXVN và TASS chính thức vận hành, mở ra cổng kết nối thông tin hiện đại theo tiêu chuẩn công nghệ những năm 90. Những thành tựu của Trung tâm Kỹ thuật Thông tấn là viên gạch nền móng quan trọng trong quá trình chuyển đổi số và làm chủ công nghệ truyền tin của TTXVN sau này. Những nỗ lực thầm lặng ấy đã xây dựng nền tảng kỹ thuật vững chắc, giúp TTXVN khẳng định vai trò trong dòng chảy thông tin quốc gia và quốc tế.
80 năm qua, dưới "mái nhà" TTXVN, những người làm báo, làm kỹ thuật đã cống hiến cả sự nghiệp, để lại nhiều đóng góp quan trọng trong hành trình phát triển của ngành. Những câu chuyện của họ là minh chứng sống động cho tinh thần kiên cường, đổi mới không ngừng của TTXVN, là nguồn cảm hứng quý báu để thế hệ sau tiếp bước, viết tiếp trang sử vẻ vang và phát triển bền vững của TTXVN trong thời đại mới./.
