Sáng 3/12, tọa đàm "Bước tiến trong phát hiện, chẩn đoán và điều trị bệnh" đã diễn ra với sự góp mặt của nhiều chuyên gia y tế, nhà khoa học nổi tiếng trong lĩnh vực y học.
Tọa đàm giới thiệu đến công chúng những tiến bộ nổi bật trong ứng dụng công nghệ vào y học và chăm sóc sức khỏe, bao gồm y học chính xác, dược phẩm thế hệ mới, các giải pháp kỹ thuật số trong quản lý và theo dõi bệnh tật cũng như công nghệ hỗ trợ điều trị cá thể hóa. Các nhà khoa học, chuyên gia y tế, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách đã cùng chia sẻ tầm nhìn, thúc đẩy hợp tác và kiến tạo những giải pháp đột phá nhằm nâng cao sức khỏe con người trong kỷ nguyên số.
*Liệu pháp chữa mất thính lực, virus chống ung thư và kháng kháng sinh
Tại Tọa đàm, Giáo sư Ana Belén Elgoyhen, Đại học Buenos Aires, Hội đồng Nghiên cứu Khoa học và Kỹ thuật Quốc gia (Argentina), Thành viên Hội đồng Sơ khảo Giải thưởng VinFuture chia sẻ hướng nghiên cứu về di truyền học, sinh lý học và bệnh học liên quan đến thính giác ở cấp độ hệ thống và khớp thần kinh, các cơ chế gây mất thính lực do tiếng ồn và các cơ chế sinh lý bệnh dẫn đến chứng ù tai. Hiện có hơn 1,5 tỷ người bị ảnh hưởng bởi mất thính lực đến từ quốc gia thu nhập thấp và trung bình, gây thiệt hại 980 tỷ USD mỗi năm. Con số này sẽ tăng lên 2,5 tỷ người vào năm 2050 nếu chúng ta không hành động. Ngoài yếu tố di truyền, những yếu tố sinh học như: tình trạng sức khỏe, bệnh lý, hành vi lối sống như hay nghe nhạc to hoặc yếu tố môi trường cũng tác động lớn đến suy giảm thính lực.
Giáo sư Ana Belén Elgoyhen chia sẻ phương pháp vận chuyển gene đến tai trong thông qua virus để giúp người bệnh mất thính lực. "Phương pháp này triển khai thử nghiệm lâm sàng 2-3 năm qua, được xem là bước ngoặt trong điều trị mất thính lực. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn cần theo dõi trong tương lai và cần mở rộng thử nghiệm lâm sàng", Giáo sư Ana Belén Elgoyhen nói.
Giáo sư Pascale Cossart, FRS Viện Pasteur Paris (Pháp), Thành viên Hội đồng Giải thưởng VinFuture chia sẻ về tình trạng kháng kháng sinh trên toàn cầu và đang ảnh hưởng lớn ở các nước Nam Á, châu Phi, Australia, châu Á. Kháng kháng sinh là vấn đề dịch tễ lớn, tăng từ người 70 tuổi trở lên và xu thế tăng ở trẻ nhỏ.
Thông qua những nghiên cứu đột phá về cách vi khuẩn xâm nhập và tồn tại trong tế bào vật chủ, bà Pascale Cossart sử dụng vi khuẩn gây bệnh qua thực phẩm Listeria monocytogenes làm mô hình nghiên cứu, qua đó mở ra hướng đi mới cho các liệu pháp điều trị trong tương lai. Thông qua việc tạo ra mô hình chuột biến đổi gene, bà đã thúc đẩy các nghiên cứu in vivo (nghiên cứu trên các cơ thể sống), khám phá những cơ chế điều hòa mới trong vi khuẩn và tiên phong trong lĩnh vực biểu sinh học và nhiễm trùng.
"Khi các kháng sinh đều thất bại, đây là liệu pháp đặc biệt và đang được nhiều nước ở châu Âu như, Pháp, Bỉ, Bồ Đào Nha, Hoa Kỳ... áp dụng. Khác với liệu pháp kháng kháng sinh, khi dùng liệu pháp này, số thực khuẩn thể tăng lên để tiêu diệt vi khuẩn. Tuy nhiên, chúng ta cần tìm ra tạp chất gây viêm nhiễm trong thực khuẩn thể", Giáo sư Pascale Cossart nói.
Cũng chia sẻ về liệu pháp phage (thực khuẩn thể) trong chẩn đoán và điều trị bệnh, với phần chia sẻ về “Virus chống ung thư: Triển vọng đột phá của liệu pháp thực khuẩn thể”, Giáo sư Chuanbin Mao, Đại học Trung văn Hồng Kông (Trung Quốc) lần đầu tiên đến Việt Nam và tham gia Tuần lễ Khoa học-Công nghệ VinFuture 2025 cho biết, phương pháp này cũng hiệu quả trong điều trị ung thư.
Theo phương pháp này, các nhà khoa học sẽ điều chỉnh gene thay đổi protein từ bên ngoài, đưa gene này vào trong phage. Khi phát hiện tế bào ung thư, các phage sẽ sinh sôi từ đó tiêu diệt vi khuẩn. Phương pháp này ức chế sự sinh trưởng của tế bào ung thư theo thời gian. “Chúng tôi thử nghiệm và thấy kích thước khối u giảm theo thời gian”, Giáo sư Chuanbin Mao nói.
Giáo sư Chuanbin Mao khẳng định, việc sử dụng phage không chỉ hiệu quả trong điều trị nhiễm khuẩn gây ra bởi vi khuẩn theo thời gian mà còn trong chẩn đoán và điều trị ung thư. Xa hơn, phương pháp này được kết hợp với liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư để nâng cao hiệu quả của liệu pháp miễn dịch.
Bày tỏ mong muốn được hợp tác với các nhà khoa học Việt Nam để có bước tiến xa hơn với nghiên cứu này, Giáo sư Chuanbin Mao cho biết, trước khi tham gia Tọa đàm, ông đã đến thăm Trường Đại học Dược Hà Nội và chứng kiến những bước đột phá trong nghiên cứu ngành dược và y học của Việt Nam. Hợp tác với các nhà khoa học Việt Nam sẽ cho ra những cơ hội đột phá cho nghiên cứu về virus chống ung thư của ông.
*Tái tạo xương khuyết thiếu từ công nghệ in 3D
Chia sẻ về những ứng dụng các kỹ thuật phẫu thuật tiên tiến và công nghệ y học 3D tại Việt Nam, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Trung Dũng, Tổng Giám đốc Hệ thống Y tế Vinmec, Chủ tịch Hiệp hội Công nghệ 3D trong Y học Việt Nam, Chủ tịch Ủy ban Y học của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam cho biết, khoảng 30% bệnh nhân có chỉ định cắt cụt do ung thư.
Với công nghệ vật liệu in 3D, đặc biệt là khi bệnh viện thiết lập một Trung tâm in 3D, quá trình sản xuất vật liệu thay thế cho phần xương khuyết thiếu của người bệnh đã chủ động hơn, đồng thời, giảm giá thành sản phẩm, phù hợp điều trị cho nhiều người bệnh. Đến nay, đã có nhiều người bệnh ung thư xương đã có thể vận động bình thường sau khi loại bỏ ung thư và thay thế phần xương khuyết thiếu bằng vật liệu in 3D.
"Đây là giải pháp toàn diện cho bệnh nhân mất xương nhiều hoặc các trường hợp khác có thể áp dụng và tái tạo 3D phối hợp AI. Tương lai, chúng tôi muốn giảm giá thành thông qua mạng lưới các bác sĩ tại các trung tâm, bệnh viện, đại học khác để có thể in 3D được nhiều dụng cụ. Hiện chúng tôi đã thiết lập được mạng lưới đào tạo, nghiên cứu và hướng dẫn các bác sĩ trung tâm khác để đưa vật liệu này vào hỗ trợ điều trị, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh, đặc biệt là người bệnh ung thư xương", Giáo sư, Tiến sĩ Trần Trung Dũng chia sẻ.
* Khoa học-công nghệ là động lực then chốt để tăng cường năng lực hệ thống y tế
Tiến sĩ Nguyễn Ngô Quang, Cục trưởng Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) đã chỉ ra, bức tranh y tế thế giới năm 2025 đang đứng trước hàng loạt biến động sâu sắc. Nhân loại tiếp tục đối mặt với những gánh nặng sức khỏe toàn cầu ngày càng gia tăng và phức tạp. Tuy nhiên, song hành với thách thức là những cơ hội chưa từng có từ sự bùng nổ của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ gen và vật liệu sinh học trong chẩn đoán và điều trị bệnh.
Bộ Y tế Việt Nam xác định, khoa học-công nghệ là động lực then chốt để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và tăng cường năng lực hệ thống y tế. Trong 5 năm qua, Giải thưởng VinFuture đã tạo nên những giá trị rất lớn, tôn vinh các nghiên cứu đột phá, truyền cảm hứng cho cộng đồng khoa học và đặc biệt là mở ra những cơ hội hợp tác quốc tế thiết thực cho Việt Nam.
Tiến sĩ Nguyễn Ngô Quang nhận định, Tọa đàm là động lực quan trọng giúp Việt Nam tiếp cận các công nghệ tiên tiến, triển khai nghiên cứu chung và mang những tiến bộ khoa học đến gần hơn với người bệnh Việt Nam. "Tôi mong các nhà khoa học, bác sĩ Việt Nam sẽ tận dụng tối đa cơ hội đặc biệt này để học hỏi, kết nối và cùng kiến tạo những giải pháp y tế hiệu quả, bền vững và dễ tiếp cận nhất cho người dân", Tiến sĩ Nguyễn Ngô Quang nói.
Tọa đàm chủ đề “Bước tiến trong phát hiện, chẩn đoán và điều trị bệnh” là diễn đàn kết nối các nhà khoa học, chuyên gia y tế, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách cùng chia sẻ tầm nhìn, thúc đẩy hợp tác và kiến tạo những giải pháp đột phá nhằm nâng cao sức khỏe con người trong kỷ nguyên số./.
