Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV: Phát triển trục "xương sống" của vận tải công cộng đô thị
Đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu xây dựng từ năm 2007, tuy nhiên không đáp ứng được yêu cầu...
Tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, chiều 13/2, Quốc hội nghe tờ trình, Báo cáo thẩm tra về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh.
Trình bày báo cáo tờ trình, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trần Hồng Minh cho biết, đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu xây dựng từ năm 2007, tuy nhiên tiến độ triển khai chậm, không đáp ứng được yêu cầu do quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, đặc biệt là các quy định về trình tự, thủ tục đầu tư, huy động nguồn lực và tổ chức thực hiện.
Là trục "xương sống" của hệ thống vận tải công cộng đô thị nên đầu tư phát triển đường sắt đô thị là tất yếu khách quan, giải pháp quan trọng, căn cơ để phát triển đô thị hiện đại, bền vững, gắn với bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Do vai trò quan trọng đó, hai thành phố đã phối hợp với Bộ Giao thông vận tải xây dựng Đề án - Bộ trưởng Giao thông vận tải nhấn mạnh.
Theo ông Trần Hồng Minh, dự thảo Nghị quyết gồm 11 Điều; quy phạm hóa 6 nhóm chính sách đặc thù, đặc biệt trong Hồ sơ đề nghị xây dựng Nghị quyết đã được cơ quan có thẩm quyền thông qua, gồm nhóm chính sách về: Huy động nguồn vốn; trình tự, thủ tục thực hiện đầu tư; phát triển đô thị theo mô hình TOD (Transit-Oriented Development, khái niệm chỉ các khu đô thị phát triển dựa trên các trạm giao thông công cộng); phát triển công nghiệp đường sắt, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực; chính sách vật liệu xây dựng và bãi đổ thải; các quy định áp dụng riêng cho Thành phố Hồ Chí Minh.
Trong đó, đối với nhóm chính sách về huy động nguồn vốn, Thủ tưởng Chính phủ được quyết định bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn, hằng năm cho địa phương; sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách Trung ương hằng năm và các nguồn vốn hợp pháp khác mà không phải theo thứ tự ưu tiên; huy động vốn ODA, vốn vay ưu đãi mà không phải lập Đề xuất dự án. Hội đồng nhân dân thành phố có trách nhiệm bố trí đầu tư công trung hạn, hằng năm vốn ngân sách địa phương, nguồn tăng thu, tiết kiệm chi và nguồn vốn hợp pháp khác; dự án được bố trí vốn qua nhiều kỳ trung hạn; UBND thành phố được bố trí vốn để triển khai trước một số công việc phục vụ cho dự án.
Tóm tắt thẩm tra dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cơ bản thống nhất với đề xuất của Chính phủ về 6 nhóm chính sách đặc thù, đồng thời nêu một số ý kiến về một số chính sách cụ thể.
Đối với lập tổng mức đầu tư, dự thảo gói thầu, Ủy ban Kinh tế nhận thấy, dự thảo Nghị quyết xác định có 2 loại dự án là dự án đường sắt đô thị và dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD. Theo đó, tại điểm a xác định loại dự án được áp dụng chính sách là dự án đường sắt đô thị và dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD.
Tuy nhiên, tại điểm b, c lại chỉ xác định là dự án. Mặt khác, Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam chỉ cho phép áp dụng chính sách này đối với dự án tuyến đường sắt, không bao gồm dự án thuộc khu vực TOD. “Do đó, đề nghị thuyết minh, làm rõ”, ông Vũ Hồng Thanh đề nghị.
Dự thảo Nghị quyết cũng quy định các dự án đường sắt đô thị, dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD được chỉ định thầu nhằm rút ngắn thời gian thực hiện các dự án. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho rằng, đối với việc chỉ định thầu các gói thầu thuộc dự án đường sắt đô thị là phù hợp, do tính chất đặc biệt cần đẩy nhanh tiến độ của loại dự án này, tuy nhiên đối với các dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD đề nghị cân nhắc thực hiện công tác chỉ định thầu để bảo đảm tính cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả trong việc khai thác, phát triển khu vực TOD.
Về các quy định áp dụng riêng cho Thành phố Hồ Chí Minh, theo ông Vũ Hồng Thanh, các quy định này cơ bản được kế thừa tại Luật Thủ đô, do đó đề xuất của Chính phủ là có cơ sở. Tuy nhiên, việc quy định “Ủy ban nhân dân Thành phố được phép tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất để chỉnh trang phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng theo đồ án thiết kế đô thị riêng, đồ án quy hoạch đô thị vùng phụ cận các nhà ga thuộc tuyến đường sắt đô thị được cấp thẩm quyền phê duyệt” là chưa thống nhất với các quy định về dự án đường sắt đô thị, dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD tại Điều 3 dự thảo Nghị quyết.
Bên cạnh đó, khoản 26 Điều 79 Luật Đất đai đã quy định về các trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, trong đó có các dự án vùng phụ cận các điểm kết nối giao thông và các tuyến giao thông có tiềm năng phát triển, để làm cơ sở cho thành phố triển khai thực hiện các dự án chỉnh trang đô thị.
“Do đó, quy định nêu trên là không cần thiết”- ông Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh /.
