Nâng cao năng lực chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong nghiên cứu khoa học xã hội
Việc nâng cao năng lực chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong nghiên cứu khoa học xã hội là yêu cầu cấp thiết.
Ngày 10/9, tại Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phối hợp với Văn phòng UNESCO tại Việt Nam tổ chức Hội thảo quốc tế chủ đề "Nâng cao năng lực chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo tại Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam” nhằm thúc đẩy đổi mới tư duy, phương pháp nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học xã hội, đồng thời góp phần triển khai hiệu quả Đề án chuyển đổi số, tăng cường hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm với các tổ chức quốc tế.
Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh nhấn mạnh, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tác động mạnh mẽ tới mọi lĩnh vực, việc nâng cao năng lực chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong nghiên cứu khoa học xã hội là yêu cầu cấp thiết. Đây không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà còn là cuộc cách mạng về tư duy và phương pháp tiếp cận, nhằm nâng cao chất lượng nghiên cứu, tăng cường khả năng dự báo và đóng góp thiết thực cho hoạch định chính sách.
Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh khẳng định, Viện Hàn lâm đang tích cực triển khai Đề án chuyển đổi số gắn với ứng dụng các công nghệ mới, đồng thời coi trọng hợp tác quốc tế, trong đó có sự đồng hành của UNESCO. Hội thảo này sẽ là diễn đàn để các nhà khoa học, chuyên gia trong và ngoài nước cùng trao đổi kinh nghiệm, thảo luận những vấn đề đặt ra về khoa học, công nghệ và cả khía cạnh đạo đức, pháp lý trong ứng dụng trí tuệ nhân tạo, từ đó đưa ra khuyến nghị hữu ích cho quá trình chuyển đổi số tại Viện.
Ông Johnathan Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam khẳng định, UNESCO đánh giá cao vai trò và sự hợp tác tích cực của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam trong việc thúc đẩy nghiên cứu, tư vấn chính sách và chuyển đổi số. Trong bối cảnh toàn cầu đang đối diện nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, di cư, bất bình đẳng xã hội và đặc biệt là sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI), việc tăng cường năng lực nghiên cứu khoa học xã hội và ứng dụng công nghệ mới là yêu cầu cấp thiết.
Theo ông Johnathan Baker, trí tuệ nhân tạo mang lại nhiều cơ hội thúc đẩy phát triển nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro nếu thiếu các chính sách kiểm soát phù hợp, có thể làm sâu sắc hơn bất bình đẳng xã hội hoặc ảnh hưởng tới quyền con người. Do đó, khoa học xã hội có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phân tích, lý giải các hiện tượng, đề xuất giải pháp và kiến tạo những chính sách công bằng, bao trùm hơn.
UNESCO cam kết đồng hành cùng Viện Hàn lâm trong giai đoạn mới thông qua ba trọng tâm hợp tác: Nâng cao năng lực nghiên cứu và tư vấn chính sách; hỗ trợ xây dựng chiến lược chuyển đổi số gắn với khuyến nghị quốc tế về đạo đức trong AI; và chia sẻ kinh nghiệm để mô hình này trở thành tham chiếu cho các viện nghiên cứu khác tại Việt Nam.
Trưởng đại diện UNESCO bày tỏ tin tưởng sự hợp tác giữa UNESCO và Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam sẽ góp phần xây dựng một hệ sinh thái chuyển đổi số dựa trên bằng chứng khoa học, bao trùm và bền vững, qua đó tạo nên những thay đổi tích cực, lâu dài cho sự phát triển.
Ông Phạm Thanh Hà, Trưởng ban Hợp tác quốc tế (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) cho biết, bên cạnh hợp tác với UNESCO, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam còn tăng cường hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế khác, trong đó có Hội đồng Nghiên cứu quốc gia về kinh tế quốc tế Hàn Quốc (NRC). Đây là cơ quan nghiên cứu lớn của Hàn Quốc, trực thuộc Chính phủ, với khoảng 30 viện nghiên cứu thành viên uy tín như KDI, KIEP… Viện Hàn lâm hiện có hơn 1.000 viên chức với nhiều đơn vị nghiên cứu phân bố rộng, nhưng việc tiếp cận, chia sẻ thông tin giữa các viện vẫn còn hạn chế. Do đó, công tác truyền thông cần được quan tâm đúng mức, giúp lan tỏa kịp thời những kết quả nghiên cứu và hoạt động thiết thực của các đơn vị. Đồng thời, quá trình chuyển đổi số phải gắn với cơ chế rà soát, đánh giá định kỳ, có thể do chính Viện thực hiện hoặc mời chuyên gia độc lập tham gia, nhằm đảm bảo hiệu quả thực chất.
Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận những vấn đề thiết thực như tích hợp công nghệ số vào hoạt động nghiên cứu của Viện trong bối cảnh mới; ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong các cơ quan nghiên cứu; nâng cao năng lực tư vấn chính sách ở những lĩnh vực then chốt; cũng như cảnh báo nguy cơ phụ nữ có thể bị bỏ lại phía sau khi mức độ tham gia của họ trong quá trình chuyển đổi số còn rất hạn chế. Những ý kiến, khuyến nghị tại Hội thảo được kỳ vọng sẽ góp phần quan trọng vào việc xây dựng chiến lược chuyển đổi số hiệu quả, toàn diện và bao trùm tại Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam trong thời gian tới./.
