Về Xuân Thắng dịp Tết này, bức tranh no ấm của bản Dao đã thêm những màu sắc tươi mới. Người dân nơi đây sinh sống chủ yếu bằng sản xuất nông nghiệp, dẫu cuộc sống còn nhiều khó khăn nhưng đồng bào dân tộc Dao chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
(TTXVN) - Xuân đang về trên khắp đất trời. Người người chào Xuân với những mong ước, kỳ vọng vào măm mới tốt lành, yên ấm. Tại bản người Dao Xuân Thắng, ở xã vùng cao Mỹ Lung, huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ, sắc Xuân đã ngập tràn khắp bản làng, người người rộn ràng chuẩn bị đón Tết.
Từ thị trấn Yên Lập, huyện Yên Lập, vượt thêm hơn 20 cây số theo hướng núi Nhà Xe, núi Đỗng, chúng tôi tìm đến bản người Dao Xuân Thắng để hòa cùng sắc Xuân và trải nghiệm phong tục đón Tết đậm đà bản sắc của dân tộc Dao. Trong nắng sớm, khu tái định cư bản Dao nằm trên một quả đồi nhỏ như hình một con rùa, xung quanh có núi Đẫng, núi Chim, núi Nhà Xe, khe Nai, khe Thuốc, khe Mán Đồng và những cánh rừng nguyên sinh chở che, bao bọc.
Dương Kim Long, chàng trai trẻ ở bản người Dao Xuân Thắng đang làm tại văn phòng Đảng ủy xã Mỹ Lung đưa chúng tôi qua những cung đường quanh co ven đồi cọ, rừng keo, rừng quế và những trảng ruộng bậc thang về bản Dao.
Trước mắt chúng tôi là khung cảnh thiên nhiên mang vẻ hoang sơ nhưng tràn đầy hương, sắc mùa Xuân. Hoa cải vàng rực ấm áp cả góc vườn. Hoa mơ, hoa mận đua sắc. Nụ đào hé nở báo hiệu mùa Xuân đã về. Ở con suối đầu bản, mấy thiếu nữ Dao ngồi rửa lá dong nói chuyện vui vẻ khiến bầu không khí nơi núi rừng trở nên sôi động, vui tươi hơn bao giờ hết.
Đón chúng tôi trong ngôi nhà gỗ nhỏ nhưng gọn gàng, ngăn nắp, ông Phùng Sinh Lợi, Bí thư chi bộ bản, vui vẻ cho biết, bản Dao Xuân Thắng được thành lập từ năm 1968, khi Đảng, Nhà nước có cuộc vận động người Dao sống du canh du cư bên những sườn núi cao ở Trung Sơn, Xuân An, Nga Hoàng (huyện Yên Lập) hay Văn Chấn, Yên Bái “hạ sơn” lập bản. Từ 10 hộ ban đầu, sau hai lần chuyển chỗ ở do sạt lở đất, bản Dao Xuân Thắng hiện có 37 hộ, 133 khẩu, trong đó dân tộc Dao chiếm 86,3%, còn lại là các dân tộc: Mường, Thái, Kinh.
Hiện nay, mặc dù vẫn là khu 135, tỷ lệ hộ nghèo còn cao, nhưng cái thời củ rừng, rau dại với hạt ngô, củ sắn ăn độn thay cơm bữa đã qua từ lâu. Hết năm 2022, thu nhập bình quân của người dân ở bản Dao Xuân Thắng đạt 30,5 triệu đồng/người/năm; 100% số hộ sử dụng điện lưới quốc gia, 100% đường giao thông trong bản được cứng hóa, 100% trẻ em được đến trường. Tỷ lệ gia đình đạt tiêu chuẩn Gia đình văn hóa đạt 100%, tỷ lệ hộ dùng nước hợp vệ sinh đạt 100%; số hộ đã lắp internet để cập nhật tri thức, kỹ thuật sản xuất đạt hơn 50%; tiêu chí xây dựng khu dân cư nông thôn mới đạt 9/13 tiêu chí. Còn bốn tiêu chí là nhà ở, thu nhập, tỷ lệ hộ nghèo, môi trường và an toàn thực phẩm, chi bộ đã có Nghị quyết chuyên đề lãnh đạo các tổ chúc đoàn thể vận động, hướng dẫn người dân cùng chung sức, chung lòng khắc phục, hoàn thiện…
Tranh thủ giờ nghỉ trưa, bà Triệu Thị Thao (vợ ông Dương Đức Thành, Tộc trưởng họ Dương của người Dao trong vùng) đang dạy con gái cả, con dâu út và mấy cô cháu gái thêu hoa văn lên váy áo và mang những bộ quần áo dân tộc mới ra phơi nắng, ướm thử lại sao cho vừa đẹp nhất để mặc chơi Tết. Tiếng nói, tiếng cười rôm rả như xua tan đi giá lạnh cuối đông.
Rót chén trà Shan tuyết được hái trên rừng về và tự sao theo phương thức truyền thống mời khách, ông Dương Đức Thành phấn khởi cho biết: Đối với người Dao, Tết Nguyên đán là Tết lớn trong năm và có ý nghĩa quan trọng. Đây không chỉ là dịp để cả gia đình nghỉ ngơi, sum họp sau một năm lao động vất vả, dịp để báo với tổ tiên về những thành quả trong cả năm, cầu mong những điều tốt sẽ đến trong năm mới, mà còn là dịp gắn kết tình đoàn kết anh em, họ hàng, làng xóm láng giềng. Người con xa quê dù ở nơi đâu, cứ đến Tết là lại cùng nhau trở về với gia đình sum họp, chúc nhau một năm mới làm ăn thuận lợi hơn.
Dẫu rằng cuộc sống còn nhiều khó khăn, song những ngày Tết đến, Xuân về, bà con đều gác lại mọi bộn bề, lo toan, vui chơi thoải mái để chuẩn bị cho một năm lao động sản xuất mới. Đặc biệt, mỗi dịp Tết đến, các thầy tạo (thầy cúng), những già làng tổ chức dạy chữ nho đầu Xuân cho thế hệ trẻ và người dân của bản. Việc dạy chữ vừa thể hiện truyền thống hiếu học, vừa thể hiện vai trò, trách nhiệm của những người lớn tuổi đối với thế hệ trẻ để chữ viết, văn hóa của dân tộc mãi được gìn giữ và phát huy.
Sau hai năm bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, năm nay hộ ông Triệu Đức Hội vừa tổ chức Tết nhảy. Ngoài ra, mấy hộ khác thuộc họ Triệu, họ Phùng, họ Dương của bản cũng đang tích cực chuẩn bị để ra Giêng làm lễ cấp sắc cho những người con trai của họ.
Tiếp thêm câu chuyện về Tết người Dao của chồng, bà Triệu Thị Thao cho biết: Trước Tết cả tháng, các gia đình người Dao trong bản đã chuẩn bị lợn, gà, gạo nếp ngon và lá dong để gói bánh chưng gù… và một phần không thể thiếu được đó là củi đun. Mỗi gia đình đều chuẩn bị ba đoạn củi to để khi đun củi có thể cháy suốt ba ngày Tết mà không cháy hết hoặc tắt lửa. Bếp lửa vừa để giữ ấm trong những ngày giá rét, vừa mang ý nghĩa tượng trưng cho một gia đình hạnh phúc, hòa thuận êm ấm, cuộc sống no đủ, sung túc trong cả năm.
Theo tục lệ của người Dao, các gia đình sẽ hoàn thành mọi công việc chuẩn bị Tết trước thời khắc Giao thừa, để khi bước sang năm mới họ sẽ “kiêng” ba ngày không đi nương rẫy. Trong những ngày này, từ đầu làng đến cuối làng, nhà nào cũng có một đống lửa để sưởi ấm ở sân, phụ nữ thì ngồi xung quanh chuyện trò và thêu áo. Đàn ông thì uống rượu, uống trà và chúc tụng nhau, rồi cùng nhau đi từng nhà để chúc Tết, cầu mong một năm mới mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu.
Tại các bãi đất trống trong làng, thanh niên và trẻ em tập trung cùng nhau chơi các trò chơi dân gian như: chơi cù, ném còn, đá cầu, nhảy dây… Đến ngày hội Xuân của xã, của huyện, bà con trong bản kéo nhau đi trẩy hội. Sau khi kết thúc hội Xuân vào ngày 15 tháng Giêng, mỗi nhà đều làm mâm cỗ thắp hương cúng, đốt tiền vàng để kết thúc những ngày vui chơi và bắt tay vào mùa lao động sản xuất mới.
Về Xuân Thắng dịp Tết này, bức tranh no ấm của bản Dao đã thêm những màu sắc tươi mới. Người dân nơi đây sinh sống chủ yếu bằng sản xuất nông nghiệp, dẫu cuộc sống còn nhiều khó khăn nhưng đồng bào dân tộc Dao chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thực hiện tốt nếp sống văn hóa, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Hưởng ứng đề án phát triển du lịch văn hóa, sinh thái của huyện Yên Lập, người dân bản Dao Xuân Thắng đang lên ý tưởng làm ruộng bậc thang bên sườn núi Mán Đồng và thung lũng khe Thuốc để trồng nếp nương, trồng hoa, làm du lịch cộng đồng.
Đội văn nghệ dân gian người Dao Xuân Thắng mới được thành lập cũng đang tích cực luyện tập các điệu dân ca, đặc biệt là điệu múa chuông, múa rùa đặc sắc của người Dao quần chẹt để phục vụ các nghi lễ truyền thống của đồng bào và tham gia các các lễ hội trong khu vực. Nghề dệt thổ cẩm, vẽ sáp ong, thêu hoa văn lên trang phục truyền thống của đồng bào người Dao do bà Triệu Thị Thao và các bà, các mẹ trong bản truyền dạy đang ngày càng thu hút thêm nhiều bạn trẻ tham gia.
Với những lợi thế về du lịch văn hóa, sinh thái, ẩm thực của người Dao Xuân Thắng, vẻ đẹp bình yên của cánh đồng nếp gà gáy Mỹ Lung, sự hùng vĩ, nên thơ của thác Quạt, thác Dùng, sự dữ dội của dòng Ngòi Lao với nhiều thác ghềnh và những bãi đá trải dài… hứa hẹn thu hút du khách tìm về Mỹ Lung - một vùng quê đáng đến để trải nghiệm cuộc sống của cộng đồng dân cư người Dao giàu bản sắc, sống đoàn kết, yên bình./.
