Trước đây, ghép tạng từ người cho sống bất tương hợp nhóm máu được xem là chống chỉ định do nguy cơ thải ghép cao. Tuy nhiên, nhờ các tiến bộ trong điều chỉnh miễn dịch, rào cản về hòa hợp nhóm máu ABO đã được phá vỡ, giúp mở rộng nguồn tạng hiến.
Chiều 16/10, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết vừa thực hiện thành công ca ghép gan bất đồng nhóm máu cho bệnh nhân H., nữ, 17 tuổi, người hiến là mẹ ruột của bệnh nhân. Đây là ca ghép gan bất đồng nhóm máu thứ hai được thực hiện tại Bệnh viện.
Chị Th., mẹ của bệnh nhân H. cho biết, vào tháng 3/2023, H. phát hiện u gan kèm biến chứng vỡ u và đã được phẫu thuật tại địa phương. Sau đó, em được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương, trải qua hai lần can thiệp nút mạch. Đến tháng 4 năm 2025, H. tiếp tục được nút mạch lần thứ ba tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Tuy nhiên, các khối u gan vẫn tiếp tục phát triển, buộc bác sĩ phải chỉ định ghép gan.
Chị Th. đã quyết định hiến một phần gan của mình cho con gái.
Ca ghép gan của hai mẹ con chị Th. đặc biệt vì người cho và người nhận không cùng nhóm máu (mẹ nhóm máu B, con nhóm máu O). Trong ghép gan bất đồng nhóm máu ABO, yếu tố then chốt là giảm nồng độ kháng thể kháng A hoặc B trong huyết thanh của người nhận xuống mức an toàn, nhằm tránh đáp ứng miễn dịch mạnh chống lại gan ghép.
Theo Thạc sĩ, Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Hoàng Ngọc Anh, Khoa Phẫu thuật Gan – Mật – Tụy, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết: “Trước ghép, bệnh nhân H. được xác định hiệu giá kháng thể nhóm máu của người hiến, sau đó được điều trị giải mẫn cảm bằng thuốc ức chế miễn dịch Rituximab kết hợp lọc thay huyết tương ba lần. Khi hiệu giá kháng thể đạt 1/8 mức an toàn, ca ghép được tiến hành”.
Sáng 7/10, trước giờ phẫu thuật, chị Th. dặn con: Sau lần này khỏi hẳn, cố gắng kiêng thêm vài tháng là có thể trở lại cuộc sống bình thường. Hai mẹ con cùng cố gắng nhé. Lời dặn giản dị ấy tiếp thêm sức mạnh cho cô con gái nhỏ trước khi bước vào ca mổ kéo dài tám giờ đồng hồ.
Kíp ghép gan thực hiện lấy mảnh gan phải từ người cho sống bằng phương pháp phẫu thuật nội soi để ghép cho bệnh nhân. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Văn Quang, Phó Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật Gan – Mật – Tụy cho biết: “Trường hợp này đã từng mổ hai lần, nên trong ổ bụng có nhiều dính. Khi phẫu thuật, chúng tôi phải gỡ dính cẩn thận. Bệnh nhân cũng có nhiều khối u gan, cần thao tác chính xác để tránh tổn thương. Đặc biệt, người hiến có bất thường đường mật, nên khi thực hiện miệng nối đường mật trên mảnh ghép phải hết sức thận trọng để tránh rò hoặc hẹp”.
Sau ca ghép, cả người hiến và người nhận đều hồi phục tốt. Một tuần sau ghép, chị Th. được vào thăm con gái. Hai mẹ con xúc động khi gặp lại và vui mừng khi cả hai đều khỏe mạnh.
Một tuần sau ghép, sức khỏe của người hiến và người nhận đều ổn định. Người hiến được ra viện sau một tuần, còn người nhận phục hồi tốt, chức năng gan ghép hoạt động bình thường, vận động nhanh nhẹn.
Nhu cầu ghép tạng ngày càng tăng đặt ra yêu cầu mở rộng nguồn hiến tạng. Các biện pháp như mở rộng tiêu chuẩn hiến, hiến tạng từ người ngừng tim, bảo tồn và phục hồi chức năng tạng bằng thiết bị tưới máu ngoài cơ thể, hay ghép từ người cho bất tương hợp nhóm máu ABO, đều góp phần gia tăng cơ hội sống cho người bệnh.
Trước đây, ghép tạng từ người cho sống bất tương hợp nhóm máu được xem là chống chỉ định do nguy cơ thải ghép cao. Tuy nhiên, nhờ các tiến bộ trong điều chỉnh miễn dịch, rào cản về hòa hợp nhóm máu ABO đã được phá vỡ, giúp mở rộng nguồn tạng hiến. Hiện nay, tại một số quốc gia, vùng lãnh thổ như Đài Loan (Trung Quốc), Nhật Bản, Hàn Quốc, ghép gan từ người cho sống bất tương hợp nhóm máu ABO đã trở thành phương pháp điều trị thường quy, với kết quả tương đương ghép có hòa hợp nhóm máu.
Tại Việt Nam, ghép tạng từ người cho bất đồng nhóm máu ABO đã được áp dụng cho bệnh nhân ghép thận và một số trường hợp ghép gan ở trẻ em. Tuy nhiên, ghép gan ở người trưởng thành vẫn còn ít do hệ miễn dịch của người lớn phức tạp hơn và nguồn tạng hiến hạn chế, việc triển khai ghép gan bất đồng nhóm máu là bước tiến quan trọng, mở rộng cơ hội sống cho nhiều bệnh nhân đang cần được ghép gan./.
