Để sửa lỗi phát âm và lỗi chính tả nhầm lẫn 2 phụ âm đầu L và N, giáo viên thực hiện phương pháp bắt đầu từ nghe để nhận diện được hai phụ âm chuẩn, sau đó hướng dẫn học sinh đặt khẩu hình lưỡi, đọc từ đơn với L, N,.
Sau hơn 1 tháng thực hiện Kế hoạch của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hưng Yên về khắc phục tình trạng phát âm nhầm lẫn 2 phụ âm đầu L và N, đến nay, nhiều cơ sở giáo dục tại tỉnh đã tích cực triển khai với nhiều cách làm hay, sáng tạo, bước đầu mang lại kết quả tích cực. Dù còn nhiều khó khăn, song với sự đồng hành của gia đình, nhà trường và xã hội, Kế hoạch này không chỉ dừng lại ở phong trào mà tiến tới mục tiêu xa hơn là giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt cũng như củng cố nền tảng ngôn ngữ cho thế hệ tương lai.
* Nhiều cách làm sáng tạo
Thực trạng học sinh hay thậm chí cả người lớn nhầm lẫn phát âm và viết giữa hai phụ âm đầu L và N không chỉ là vấn đề của riêng Hưng Yên mà còn khá phổ biến tại nhiều địa phương. Ngay từ đầu năm học, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hưng Yên đã ban hành Kế hoạch 878-KH/SGDĐT ngày 10/9/2025 về “Khắc phục tình trạng phát âm nhầm lẫn 2 phụ âm đầu L-N cho cán bộ, giáo viên; tình trạng phát âm, viết chính tả nhầm lẫn 2 phụ âm đầu L-N cho học sinh trong các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2025-2030”, coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm học này và những năm tiếp theo. Tỉnh đặt mục tiêu giai đoạn 2025-2026 có 80% cán bộ, giáo viên khắc phục được lỗi phát âm và 50% học sinh không mắc lỗi phát âm, viết chính tả nhầm lẫn 2 phụ âm L và N; giai đoạn 2027-2030, đạt 100% đội ngũ cán bộ, giáo viên trong các cơ sở giáo dục phát âm đúng, phát âm chuẩn; 80% số học sinh có tình trạng phát âm, viết chính tả nhầm lẫn 2 phụ âm đầu L-N được khắc phục.
Ngay sau khi Kế hoạch được ban hành, đặc biệt là hội thảo chuyên đề với sự tham gia của hơn 41.000 cán bộ quản lý, giáo viên và trên 1.500 điểm cầu toàn tỉnh với chuyên gia về ngôn ngữ, các cơ sở giáo dục trên địa bàn đã khẩn trương hiện thực hóa bằng những chuyên đề, chương trình cụ thể.
Năm học này, Trường Tiểu học Hiến Nam (phường Phố Hiến, Hưng Yên) có 1.116 học sinh với 29 lớp học và 46 cán bộ, giáo viên. Cô giáo Nguyễn Thị Thắm, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, những năm học trước, trường đã chú trọng việc rèn nói đúng, viết đúng cho toàn thể học sinh. Năm học 2025-2026, sau khi Sở Giáo dục và Đào tạo ban hành Kế hoạch số 878, hoạt động này tiếp tục được tuyên truyền sâu rộng đến phụ huynh học sinh và được coi là hoạt động chủ đạo trong công tác dạy và học của nhà trường.
Không chỉ tổ chức hoạt động giáo dục tại lớp học, nhà trường đã tổ chức các hoạt động thi đua sôi nổi như thi phát âm vào buổi sinh hoạt đầu tuần, giúp học sinh rèn luyện phát âm chuẩn, viết chuẩn. Đặc biệt, trong dịp kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 năm nay, trường sẽ tổ chức thi hội giảng "Đọc đúng, viết đúng" cho học sinh và giáo viên. Theo đó, mỗi lớp chọn 3 học sinh, mỗi tổ nhóm chọn 1 giáo viên thi cấp trường.
Trong giờ học tiếng Việt của lớp 2E, cô Lê Thị Thanh Thủy hướng dẫn học sinh đồng thanh đọc theo từng câu có từ đơn với phụ âm N-L và những câu văn dài có xen kẽ 2 phụ âm. Tỷ lệ học sinh phát âm nhầm lẫn còn rất ít, cho thấy nỗ lực rèn luyện luyện đọc, luyện viết hằng ngày của cô và trò trong hơn 1 tháng qua.
Cô giáo Lê Thị Thanh Thủy chia sẻ, để sửa lỗi phát âm và lỗi chính tả nhầm lẫn 2 phụ âm đầu L và N, giáo viên thực hiện phương pháp bắt đầu từ nghe để nhận diện được hai phụ âm chuẩn, sau đó hướng dẫn học sinh đặt khẩu hình lưỡi, đọc từ đơn với L, N, kết hợp đan xen, sau đó luyện tập câu văn ngắn, câu văn dài và mở rộng ra các đoạn văn. Theo cô Thủy, việc truyền thông nâng cao ý thức của phụ huynh đặc biệt quan trọng, bởi chỉ khi có sự phối hợp, đồng hành từ nhà trường đến gia đình, việc đọc chuẩn, viết chuẩn của học trò sẽ hiệu quả và triệt để hơn. Trên cơ sở đó, ngoài giờ học, cô Thủy phát những phiếu đọc bài cho học sinh, sau đó các em sẽ rèn luyện đọc ở nhà với hướng dẫn của phụ huynh và gửi lại video để cô nhận xét, chỉnh sửa.
Chị Lưu Thị Tươi (phường Phố Hiến) có con đang học lớp 1 và lớp 5 tại Trường Tiểu học Hiến Nam cho biết, trước đây, 2 con của chị cũng có hiện tượng nhầm lẫn 2 phụ âm đầu L và N. Để sửa lỗi cho con, cùng với việc học ở trường, khi về nhà, gia đình chủ động phát hiện khi con nói sai và hướng dẫn con nói lại cho đúng. Chị cũng thường xuyên dùng Từ điển Tiếng Việt và đọc cho con nghe về những phụ âm L, N, đồng thời diễn giải nghĩa của từ để con làm giàu thêm vốn từ của mình. Bằng cách làm này, đến nay, việc nhầm lẫn trong phát âm và viết chính tả của con chị Tươi đã được cải thiện đáng kể.
* Tạo nền tảng vững chắc
Sửa lỗi phát âm nhầm lẫn không chỉ trở thành hoạt động giáo dục trọng tâm được tổ chức ở các cấp học giáo dục phổ thông mà ngay ở bậc học mầm non - bậc học đầu tiên và quan trọng nhất trong việc hình thành ngôn ngữ, việc rèn luyện phát âm chuẩn cũng được đặc biệt chú trọng.
Tại Trường Mầm non Thiên Đức (phường Phố Hiến), giờ học của cô và trò lớp 5 tuổi qua góc “Bé luyện nói hay”, “Bé luyện nói chuẩn” trở nên bổ ích và thu hút hơn qua những bài thơ, câu chuyện kể gần gũi cùng hình ảnh trực quan sinh động. Đây cũng là cách thức sáng tạo khi nhà trường triển khai Kế hoạch số 878 của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hưng Yên.
Cô Nguyễn Thị Hưng, Hiệu trưởng Trường Mầm non Thiên Đức chia sẻ, mỗi lời nói, mỗi cách phát âm chuẩn của trẻ, đặc biệt ở giai đoạn từ 0 đến 6 tuổi là “giai đoạn vàng” cho sự hình thành ngôn ngữ, bước khởi đầu của tư duy, giao tiếp và nhân cách. Khi trẻ được rèn phát âm chuẩn, trẻ học được cách nghĩ mạch lạc, tự tin thể hiện bản thân. Nhận thức rõ điều này, với quan điểm giáo dục “Nuôi dưỡng lời nói đẹp - Xây nền nhân cách vững”, những năm qua, nhà trường luôn ưu tiên việc rèn luyện nói chuẩn, phát âm chuẩn ngay từ khi trẻ 18 tháng tuổi bắt đầu đi học.
Năm học 2025-2026, Trường Mầm non Thiên Đức đã triển khai chuyên đề “Phát âm chuẩn - Nói hay - Diễn cảm" với nhiều hình thức phong phú và sáng tạo; trong đó, giáo viên được tập huấn về kỹ thuật khẩu hình, phương pháp sửa lỗi cá nhân, kết hợp cùng các trò chơi ngôn ngữ, bài hát và thơ kể chuyện.
Đối với học sinh, các hoạt động được thiết kế nhẹ nhàng, gần gũi, “học mà chơi, chơi mà học” như soi gương luyện nói, đọc thơ cùng cô, cùng bạn hoặc phân biệt âm qua trò chơi ghép hình, nghe đoán từ. Việc cung cấp ngữ liệu liên quan đến phụ âm đầu L-N được thiết kế sáng tạo, phù hợp theo từng độ tuổi. Đối với nhóm trẻ từ 18 tháng tuổi, việc dạy nói đi kèm với phát âm chuẩn được thể hiện qua các từ đơn, hình ảnh trực quan, dễ nhớ. Lứa tuổi mẫu giáo được nâng cấp lên thông qua các bài thơ, bài ca dao quen thuộc có liên quan đến các phụ âm này.
Hiệu trưởng Trường Mầm non Thiên Đức cho biết, trong quá trình triển khai, nhà trường cũng gặp một số khó khăn như thói quen phát âm theo vùng miền, sự khác biệt trong giọng nói địa phương, hay sự rụt rè của trẻ. Tuy vậy, bằng sự nỗ lực của nhà trường, kết hợp giữa gia đình và học sinh, với những cách tiếp cận gần gũi nhất, đến nay hơn 70% trẻ của trường đã phát âm chuẩn hơn trước, được phụ huynh phản hồi tích cực.
Năm học 2025 - 2026, tỉnh Hưng Yên có trên 753.000 học sinh với gần 500 cơ sở giáo dục mầm non, 719 cơ sở giáo dục phổ thông cùng hệ thống các trung tâm giáo dục thường xuyên, giáo dục nghề nghiệp rộng khắp. Theo Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hưng Yên Hà Thị Thu Phương, việc khắc phục lỗi phát âm, lỗi chính tả nhầm lẫn 2 phụ âm đầu L-N không chỉ là phong trào mà là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục của các nhà trường. Chỉ trong thời gian ngắn triển khai, nhiều nhà trường đã có những cách làm hay, sáng tạo, thiết thực, bước đầu tạo chuyển biến tích cực đối với học sinh, giáo viên cũng như nhận thức, đồng hành của gia đình, xã hội. Nhiều cơ sở giáo dục đã tổ chức sinh hoạt tập thể vào buổi chào cờ đầu tuần hoặc sinh hoạt ngoại khóa, mời phụ huynh cùng tham gia; nhiều trường lồng ghép trong các giờ học, tiết học, đồng thời sử dụng công nghệ trí tuệ AI để sáng tác bài hát, câu thơ, lồng ghép trong các tiết dạy phụ âm L và N. Đối với giáo viên, nhà trường đã tổ chức sinh hoạt chuyên môn, tạo điều kiện để các thầy, cô giáo tự nguyện, tích cực, hào hứng rèn luyện ngôn ngữ của chính mình.
Những nỗ lực đồng bộ, quyết liệt của ngành Giáo dục Hưng Yên cùng sự đồng hành tích cực của phụ huynh và cộng đồng xã hội đang từng bước tạo nên một nền tảng vững chắc cho việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Đó cũng là hành trang quan trọng để học sinh Hưng Yên tự tin, năng động, giàu trí tuệ và hiểu sâu sắc về văn hóa, ngôn ngữ Việt từ những phát âm chuẩn./.
