Bơi lội là một kỹ năng thiết yếu, giúp trẻ tăng cường sức khỏe và quan trọng hơn là biết cách tự bảo vệ mình khi gặp nguy hiểm dưới nước.
Không chỉ là môn thể thao phát triển thể chất, bơi lội còn là kỹ năng sinh tồn tối thiểu mỗi học sinh cần được trang bị. Trong bối cảnh tai nạn đuối nước ở trẻ em vẫn xảy ra thường xuyên, nhất là trong mùa hè, việc phổ cập kỹ năng bơi lội cho học sinh trở thành một nhiệm vụ cấp bách đặt ra cho ngành Giáo dục và toàn xã hội.
Những con số “biết nói”
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm thế giới ghi nhận khoảng 300.000 ca tử vong do đuối nước, trong đó trẻ em dưới 5 tuổi chiếm gần một phần tư. Đáng lo ngại, đuối nước là nguyên nhân tử vong đứng thứ tư ở nhóm trẻ từ 1-4 tuổi và đứng thứ ba ở độ tuổi từ 5-14. Theo WHO, 92% số ca tử vong do đuối nước xảy ra ở các nước thu nhập thấp và trung bình.
WHO cũng cho biết, dù tỷ lệ tử vong do đuối nước trên toàn cầu đã giảm trong hai thập niên qua, song ở thời điểm hiện tại, đuối nước vẫn là cuộc khủng hoảng y tế công cộng nghiêm trọng và thường bị xem nhẹ. Mức giảm hiện tại vẫn chưa đủ để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững thế giới đang hướng đến.
Tại Việt Nam, năm 2024, cả nước đã ghi nhận hơn 500 vụ tai nạn đuối nước, cướp đi sinh mạng của 577 trẻ em. Đuối nước hiện là một trong 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở nhóm trẻ từ 5-14 tuổi. Mỗi dịp hè đến, nỗi lo về đuối nước lại gia tăng khi nhiều em nhỏ tìm đến ao hồ, sông suối vui chơi, thiếu sự giám sát cần thiết từ người lớn. Phòng, chống đuối nước ở trẻ em được xác định là một trong những mục tiêu trọng tâm của Chương trình quốc gia phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em giai đoạn 2021–2030 do Chính phủ ban hành.
Việt Nam phấn đấu đến năm 2035, 90% học sinh được dạy kiến thức và thực hành kỹ năng phòng, chống đuối nước; tối thiểu 30% trường tiểu học, 25% trường trung học cơ sở, trung học phổ thông có bể bơi (cố định hoặc di động) hoạt động hiệu quả; 70% xã/phường/thị trấn có ít nhất một bể bơi để phục vụ việc dạy bơi an toàn cho trẻ em, học sinh trên địa bàn.
Không chỉ là môn thể thao
Vào mỗi dịp cuối tuần trong kỳ nghỉ hè, các bể bơi ở Hà Nội lại càng tấp nập hơn thường ngày. Nhiều bậc phụ huynh tranh thủ đưa con em mình đến học bơi, không chỉ để giải nhiệt, còn bởi họ ngày càng nhận thức rõ rằng, bơi lội là một kỹ năng thiết yếu, giúp trẻ tăng cường sức khỏe và quan trọng hơn là biết cách tự bảo vệ mình khi gặp nguy hiểm dưới nước.
Chị Nguyễn Mai Thúy (quận Đống Đa, Hà Nội) chia sẻ, con chị đã tham gia hai khóa học bơi, hiện tại cháu không chỉ bơi thành thạo, còn rất tự tin khi xuống nước. “Ban đầu cháu khá nhát, sợ nước lắm, nhưng sau mỗi buổi học, cháu tiến bộ rõ rệt. Bây giờ thì cháu rất thích bơi”, chị hào hứng nói.
Thầy Hoàng Minh Nhật, giáo viên dạy bơi lâu năm cho biết, vào dịp hè, Hà Nội có rất nhiều trung tâm dạy bơi dành cho trẻ em. Các khóa học khá đa dạng, được thiết kế đặc thù, phù hợp với mọi lứa tuổi, từ mầm non đến trung học cơ sở, từ cơ bản đến nâng cao với học phí dao động từ 2-5 triệu đồng/khóa. Đáng chú ý, nhiều trung tâm còn cam kết đầu ra, đảm bảo học viên sau khóa học có thể biết bơi thành thạo và nắm được các kỹ năng an toàn cơ bản dưới nước. “Một đứa trẻ biết bơi không chỉ có thể tự bảo vệ bản thân khi gặp sự cố dưới nước, còn được rèn luyện kỹ năng phản xạ và ứng phó trong các tình huống khẩn cấp. Đây chính là một trong những kỹ năng thiết yếu nhất mà trẻ em cần được trang bị”, thầy Minh Nhật nhấn mạnh.
Còn theo chia sẻ của cô Đặng Thị Thu Hà, Hiệu trưởng Trường liên cấp Tiểu học – Trung học Cơ sở Hà Nội (quận Thanh Xuân, Hà Nội), hiện tại bơi lội chưa phải là môn học bắt buộc trong nhà trường, chỉ mang tính chất khuyến khích, động viên. Nhận thức rõ vai trò quan trọng của kỹ năng này, các trường học đã tích cực lồng ghép hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức cho phụ huynh, học sinh. Nhà trường cũng chủ động phối hợp với trung tâm dạy bơi tổ chức các cuộc thi, tạo sân chơi bổ ích, khuyến khích học sinh rèn luyện kỹ năng này.
Cô Đặng Thị Thu Hà thẳng thắn chia sẻ về những khó khăn trong việc triển khai hoạt động bơi lội trong môi trường học đường. Việc đầu tư xây dựng bể bơi trong trường học đã là điều rất khó, nhưng để duy trì và bảo dưỡng còn khó hơn nhiều lần, bởi bên cạnh yếu tố cơ sở vật chất, còn cần đến nguồn nhân lực, tài chính cũng như quy trình bảo trì thường xuyên để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho học sinh. Chưa kể, hệ thống thoát nước, thiết bị lọc, hóa chất xử lý, giám sát viên… đều là những yếu tố bắt buộc nếu muốn bể bơi hoạt động ổn định và an toàn tuyệt đối. Những yếu tố này khiến việc triển khai mô hình bể bơi trong trường học rất khó thực hiện và vẫn là khát khao của nhiều trường hiện nay. “Năm nào cũng xảy ra tai nạn đuối nước thương tâm mà nạn nhân chủ yếu là trẻ em. Chúng ta không thể mãi nói về đuối nước như một điều đáng tiếc mà phải hành động, bắt đầu từ những điều nhỏ nhất”, cô Thu Hà nhấn mạnh.
Những giải pháp phòng ngừa đuối nước
Việc ngăn ngừa tai nạn đuối nước ở trẻ em không chỉ là trách nhiệm của gia đình, nhà trường mà cần sự quan tâm và chung tay của toàn xã hội. Mỗi năm vào dịp hè, các địa phương trên cả nước triển khai nhiều biện pháp quyết liệt nhằm ngăn ngừa tai nạn đuối nước. Mới đây, Hà Nội đã tổ chức Lễ phát động toàn dân tập luyện môn bơi và phòng, chống đuối nước năm 2025. Thống kê năm 2024, thành phố Hà Nội đã tổ chức 398 lớp phổ cập bơi cho trên 52.000 trẻ em với tỷ lệ biết bơi đạt gần 97%. Tại Thanh Hóa, Đắk Nông... chính quyền địa phương đã vận động người dân rào chắn ao hồ, không để trẻ em tiếp cận khu vực nguy hiểm khi không có người lớn giám sát, tổ chức dạy bơi và lập bản đồ cảnh báo khu vực nguy cơ cao.
Những nỗ lực trên cho thấy quyết tâm của các địa phương trong việc giảm thiểu tai nạn đuối nước trẻ em, một vấn đề tuy không mới nhưng luôn mang tính cấp thiết. Theo WHO, tai nạn đuối nước có thể được ngăn ngừa nếu áp dụng đồng thời và quyết liệt các biện pháp như: lắp đặt rào chắn để ngăn trẻ tiếp cận với khu vực chứa nước, cung cấp không gian an toàn cho trẻ nhỏ vui chơi, tổ chức các lớp học bơi cơ bản, huấn luyện kỹ năng cứu hộ an toàn cho học sinh trong độ tuổi đi học… Học bơi an toàn vẫn được xem là giải pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa đuối nước. Tùy vào điều kiện và thể trạng của trẻ, mỗi quốc gia có thể áp dụng những tiêu chí phù hợp riêng. WHO cho rằng, trẻ em cần bơi được ít nhất 25 mét và có khả năng nổi trong tối thiểu 30 giây để có thể tự cứu hoặc chờ được cứu trong tình huống khẩn cấp dưới nước.
Có thể nói, chỉ khi nào kỹ năng bơi được xem là một phần không thể thiếu trong hành trang trưởng thành của trẻ, khi ấy mới có thể hy vọng giảm thiểu những tai nạn thương tâm vẫn đang xảy ra mỗi mùa hè./.
