Theo các chuyên gia, điều trị bằng Methadone không chỉ giúp giảm hành vi tiêm chích mà còn đóng vai trò quan trọng trong giảm lây nhiễm HIV và đảm bảo an ninh, trật tự xã hội.
Thời gian qua, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Cần Thơ đã triển khai nhiều hoạt động chuyên môn và dự phòng toàn diện nhằm hạn chế số ca nhiễm HIV mới, từng bước kiểm soát dịch HIV/AIDS trong cộng đồng.
Việc đồng bộ hóa các dịch vụ xét nghiệm, điều trị và truyền thông, cùng với tăng cường giám sát dịch tễ và nâng cao năng lực đội ngũ y tế cơ sở, đang góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm tỷ lệ người nhiễm HIV tại thành phố.
Thạc sĩ Dáp Thanh Giang, Trưởng khoa Phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Cần Thơ cho biết, đến tháng 9/2025, mạng lưới phòng, chống HIV/AIDS của thành phố được tổ chức tương đối hoàn chỉnh với 9 phòng xét nghiệm khẳng định HIV, 54 phòng xét nghiệm sàng lọc, 8 cơ sở điều trị Methadone, 23 cơ sở điều trị ARV, 20 cơ sở cung cấp dịch vụ PrEP. Đây là nền tảng quan trọng để mở rộng khả năng tiếp cận của người dân, đặc biệt là các nhóm nguy cơ cao, tạo điều kiện phát hiện sớm và điều trị sớm, giảm nguy cơ lây lan trong cộng đồng.
Theo số liệu gần nhất, trong tháng 9/2025, Trung tâm kiểm soát bệnh tật thành phố Cần Thơ đã tư vấn và xét nghiệm HIV cho 1.152 người thuộc nhóm nguy cơ cao, phát hiện 46 trường hợp dương tính và kết nối điều trị ARV cho 36 trường hợp ngay sau khi được chẩn đoán. Việc bảo đảm bệnh nhân được tiếp cận điều trị kịp thời góp phần nâng cao tỷ lệ ức chế tải lượng virus - yếu tố quan trọng giúp giảm mạnh nguy cơ lây truyền HIV trong cộng đồng.
Song song với hoạt động xét nghiệm, Trung tâm duy trì các hình thức tiếp cận linh hoạt thông qua xét nghiệm sàng lọc tại cộng đồng, vận hành trang web tuxetnghiem.vn, cấp phát bộ test HIV và viêm gan C miễn phí. Việc tạo điều kiện cho người dân tự xét nghiệm hoặc lấy mẫu tại các điểm cộng đồng là giải pháp quan trọng nhằm tiếp cận những nhóm ít có khả năng đến cơ sở y tế, giảm rào cản tâm lý và kỳ thị liên quan đến HIV/AIDS; đẩy mạnh truyền thông trực tiếp đến các nhóm nguy cơ cao như người nghiện chích ma túy, nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM), phụ nữ bán dâm, nhóm nam sinh viên và công nhân lao động trẻ. Đây là những đối tượng có nguy cơ lây nhiễm cao, được xác định là trọng tâm của dịch HIV tại thành phố theo các phân tích giám sát dịch tễ khu vực phía Nam. Cùng đó, hệ thống cộng tác viên phòng, chống HIV/AIDS tại xã, phường được cập nhật và kiện toàn trong năm 2025 nhằm tăng cường hoạt động tiếp cận cộng đồng, hỗ trợ truyền thông, tư vấn và kết nối người dân đến các dịch vụ y tế phù hợp.
Trong công tác phối hợp điều trị, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Cần Thơ tiếp tục hợp tác với Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Cần Thơ triển khai báo cáo chương trình Lao/HIV. Trong tháng 9/2025, tại Cần Thơ, có bốn trường hợp mắc lao được phát hiện nhiễm HIV và đưa vào quản lý điều trị ARV; 36 bệnh nhân ARV bắt đầu điều trị lao tiềm ẩn và 34 bệnh nhân hoàn thành điều trị lao tiềm ẩn. Các hoạt động này góp phần giảm nguy cơ tử vong và lây nhiễm chéo, bởi người nhiễm HIV có khả năng mắc lao cao gấp 20 - 37 lần so với người không nhiễm.
Bên cạnh đó, ngành Y tế thành phố chú trọng nâng cao năng lực đội ngũ y tế cơ sở. Trong tháng 11/2025, Trung tâm tổ chức các lớp tập huấn cho bác sĩ tại các cơ sở y tế xác định tình trạng nghiện ma túy, theo hướng dẫn của Bộ Y tế và Sở Y tế Cần Thơ.
Với vai trò là diễn giả tại các lớp tập huấn, Trung tá Trần Văn An (Công an thành phố Cần Thơ) nhấn mạnh, trong bối cảnh các hành vi nguy cơ liên quan đến ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp, yêu cầu về năng lực chuyên môn của cán bộ y tế được đặt ra ngày càng cao. Các bác sĩ cần nắm vững quy trình thăm khám, đánh giá, hồ sơ - thủ tục xác định tình trạng nghiện ma túy theo quy định pháp lý hiện hành; thống nhất cách thức phối hợp giữa các tuyến xã, phường và trung tâm điều trị nhằm bảo đảm tính chính xác, khách quan của kết luận chuyên môn.
Thời gian qua, tại Cần Thơ, nhân sự các cơ sở y tế cũng được tăng cường năng lực xác định tình trạng nghiện, phục vụ quản lý và điều trị bằng Methadone hiệu quả hơn cho người sử dụng chất dạng thuốc phiện - một trong những nhóm có nguy cơ mắc HIV cao nhất. Theo các chuyên gia, điều trị bằng Methadone không chỉ giúp giảm hành vi tiêm chích mà còn đóng vai trò quan trọng trong giảm lây nhiễm HIV và đảm bảo an ninh, trật tự xã hội.
Cùng với đó, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Cần Thơ đang thực hiện giám sát ca bệnh theo Thông tư 07/2023/TT-BYT của Bộ Y tế, duy trì vận hành phần mềm HIVINFO 4.0 nhằm theo dõi sát diễn biến dịch. Việc sử dụng dữ liệu giám sát và các công cụ phân tích giúp ngành Y tế thành phố đánh giá chính xác tình hình, kịp thời khoanh vùng nguy cơ, điều chỉnh kế hoạch can thiệp và phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn.
Việc Sở Y tế và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Cần Thơ chủ động triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp, trong đó chú trọng công tác tổ chức đào tạo định kỳ được đánh giá là bước đi cần thiết để đáp ứng yêu cầu mới trong quản lý người nghiện. Điều này đặc biệt ý nghĩa trong bối cảnh nhiều quy định pháp lý và hướng dẫn chuyên môn đã được cập nhật những năm gần đây. Qua đó, thành phố tiếp tục củng cố năng lực y tế cơ sở, nâng cao chất lượng điều trị Methadone, hỗ trợ phòng, chống HIV/AIDS hiệu quả và bền vững./.
