Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập sâu rộng và nhu cầu nhân lực chất lượng cao ngày càng cấp thiết, khối các trường cao đẳng, trung cấp đang không ngừng đổi mới hoạt động đào tạo và tuyển sinh bằng việc triển khai hàng loạt chính sách đột phá, hấp dẫn nhằm thu hút người học.
Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập sâu rộng và nhu cầu nhân lực chất lượng cao ngày càng cấp thiết, khối các trường cao đẳng, trung cấp đang không ngừng đổi mới hoạt động đào tạo và tuyển sinh bằng việc triển khai hàng loạt chính sách đột phá, hấp dẫn nhằm thu hút người học. Tuy nhiên, việc đảm bảo đầu ra thông qua đào tạo theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp, giáo dục nghề nghiệp vẫn còn nhiều thách thức, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả hơn giữa doanh nghiệp, nhà trường và các cơ quan quản lý Nhà nước thời gian tới.
*Từ miễn giảm học phí đến cánh cửa hội nhập quốc tế
Không thể phủ nhận gánh nặng tài chính thường là một trong những rào cản lớn đối với nhiều gia đình khi lựa chọn con đường học vấn cho con em mình. Nắm bắt được tâm lý này, nhiều trường cao đẳng, trung cấp ở Hà Nội đã chủ động đưa ra các chính sách miễn giảm học phí đa dạng. Theo khảo sát tại một số trường cao đẳng, chính sách này không chỉ áp dụng cho các đối tượng ưu tiên theo quy định của Nhà nước mà còn mở rộng cho những ngành nghề trọng điểm, có nhu cầu xã hội cao hoặc những học sinh có hoàn cảnh khó khăn nhưng có ý chí vươn lên.
Bên cạnh đó, một điểm sáng nổi bật, thu hút sự quan tâm đặc biệt của phụ huynh và học sinh là các chương trình thực tập sinh hưởng lương ở nước ngoài. Ở khía cạnh này, nhiều trường đã và đang đẩy mạnh hợp tác quốc tế, đặc biệt với các quốc gia có nền công nghiệp phát triển như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức.
Bà Trần Thị Mỹ Hằng, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Việt Mỹ Hà Nội chia sẻ: Trường luôn tổ chức chương trình sát nhất với nhu cầu thị trường và yêu cầu thực tế cao. Cụ thể như việc xây dựng chương trình học dựa trên khảo sát nhu cầu nhân lực từ các doanh nghiệp, đảm bảo nội dung đào tạo cập nhật xu hướng công nghệ và kỹ năng thực tế. Ví dụ, ngành Công nghệ thông tin tích hợp các môn học về lập trình, AI, phát triển ứng dụng; ngành Digital marketing tập trung vào nội dung tối ưu hoá công cụ tìm kiếm (SEO), quảng cáo số và phân tích dữ liệu, thương mại điện tử sẽ tập trung vào thực hành trên các nền tảng thật như làm việc tại các doanh nghiệp.
Trường cũng tăng cường công tác dạy học qua dự án, mô phỏng môi trường làm việc thực tế, kết hợp với đội ngũ giảng viên là chuyên gia từ doanh nghiệp, đảm bảo sinh viên tiếp cận kiến thức thực tế và kỹ năng làm việc chuyên nghiệp. Từ đó, cơ hội việc làm trước và sau tốt nghiệp của sinh viên Trường Cao đẳng Việt Mỹ Hà Nội rất phong phú…Đồng thời, thiết lập quan hệ đối tác với hàng trăm doanh nghiệp trong ngành. Ví dụ, với ngành quản trị khách sạn, sinh viên được đi kiến tập, thực tập và nhiều sinh viên đã được nhận làm việc tại khách sạn 5 sao Marriott, Sheraton trong quá trình thực tập... Với các công ty công nghệ, Trường phối hợp đồng xây dựng giáo trình, tổ chức thực tập và hội thảo chuyên đề.
"Chúng tôi đã ký kết hợp tác và triển khai các trương trình trao đổi sinh viên, du học miễn phí học phí với nhiều nước đang là điểm nóng du học như Đức, Hàn, Nhật và nhiều trường học tại Trung Quốc. Theo đó sinh viên kiến tập và thực tập thường xuyên để bổ sung các kỹ năng mềm như làm việc nhóm, giao tiếp quản lý thời gian giúp sinh viên đáp ứng tiêu chuẩn tuyển dụng của doanh nghiệp. Mục tiêu chúng tôi luôn đặt ra và đạt được là sinh viên ra trường sẽ có mức lương khởi điểm tối thiểu từ 10 triệu đồng”, bà Trần Thị Mỹ Hằng nhấn mạnh.
* Vượt thách thức trong đảm bảo chất lượng đào tạo nghề
Chia sẻ những thách thức trong việc nâng cao chất lượng đào tạo nghề hiện nay, Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Linh, Vụ Giáo dục, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cho biết, hiện các cơ sở giáo dục nghề nghiệp thường bám sát khung trình độ quốc gia và khung trình độ nghề quốc gia nên chưa đáp ứng được sự thay đổi nhanh chóng của thị trường lao động. Điều này dẫn đến tình trạng người học và sinh viên sau khi tốt nghiệp thường cần thời gian đào tạo bổ sung khi bắt đầu công việc thực tế, gây tốn kém chi phí và thời gian cho cả doanh nghiệp và người lao động.
Ngoài ra, phương pháp đào tạo đầu ra theo mô hình "đẩy - push" (dựa trên khung trình độ quốc gia) hiện đang thiếu sự linh hoạt trước nhu cầu thay đổi nhanh chóng của thị trường lao động và thường thiên về kiến thức lý thuyết, chưa đáp ứng được yêu cầu cụ thể về kỹ năng nghề nghiệp tại vị trí việc làm mà doanh nghiệp đòi hỏi. “Mặc dù làm được theo vị trí việc làm là một triết lý cốt lõi của giáo dục nghề nghiệp nhưng việc đào tạo chung chung mà không xác định rõ năng lực và kỹ năng cụ thể cho từng vị trí công việc vẫn là một thách thức”, Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Linh nhận định.
Bên cạnh đó, theo Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Linh, công tác đào tạo nhân lực có tay nghề cao đòi hỏi sự tham gia của nhiều bên (doanh nghiệp, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội ngành nghề, chính quyền địa phương), nhưng hiện tại các bên thường triển khai theo nhu cầu và định hướng riêng, dẫn đến việc thiếu sự phối hợp hiệu quả. Hiện nhiều trường nghề trên cả nước đã và đang triển khai đang thực hiện nhiều chính sách nhằm thu hút người học. Điều này cho thấy sự chủ động của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong việc thích ứng với nhu cầu xã hội và thị trường lao động.
Tuy nhiên, để duy trì và phát triển bền vững chính sách đào tạo, theo Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Linh, cần có sự thống nhất về các khái niệm và thuật ngữ chung giữa doanh nghiệp và nhà trường (ví dụ: chuẩn đầu ra của nhà trường cần tương đồng với năng lực vị trí việc làm của doanh nghiệp, phân tích nghề cần dựa trên mô tả công việc, khung chương trình đào tạo cần dựa trên khung ma trận kỹ năng và tài liệu, giáo trình đào tạo cần dựa trên hướng dẫn công việc từ doanh nghiệp). Cùng với đó, phải có sự kết nối chặt chẽ hơn giữa doanh nghiệp, nhà trường và các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là việc các doanh nghiệp dẫn dắt tham gia vào việc xây dựng chuẩn năng lực và đào tạo giảng viên doanh nghiệp.
Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Linh cho rằng, việc xây dựng và hoàn thiện Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) là một bước tiến quan trọng, sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc hơn, khuyến khích các hình thức hợp tác đa dạng giữa nhà trường và doanh nghiệp, tạo cơ chế tự chủ cho các trường và nâng cao vị thế của giáo dục nghề nghiệp trong hệ thống giáo dục quốc dân.
“Bên cạnh sự đổi mới về cơ chế tài chính, kiểm định chất lượng, hoàn thiện hệ thống cơ sở giáo dục, nghề nghiệp và hợp tác quốc tế…Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) cần nhấn mạnh yếu tố doanh nghiệp, trong đó có sự tham gia mạnh mẽ của doanh nghiệp vào các khâu đào tạo, từ xây dựng chương trình, tổ chức đào tạo và trực tiếp sử dụng lực lượng lao động từ các cơ sở giáo dục nghề nghiệp”, Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Linh nêu ý kiến./.
