Triển lãm "Nét quê" của họa sĩ Hướng Tâm Đường và "Sắc quê 7" của họa sĩ Quỳnh Thơm đang diễn ra tại Nhà triển lãm Mỹ thuật 16 Ngô Quyền (Hà Nội) là những minh chứng rõ nét việc gìn giữ "hồn quê" giữa nhịp sống hiện đại.
Trong dòng chảy mỹ thuật đương đại, bên cạnh những tìm tòi về hình thức, kỹ thuật, xu hướng mới, nhiều họa sĩ kiên định với đề tài nông thôn trữ tình. Với họ, làng quê không chỉ là ký ức, mà còn là cội nguồn sáng tạo nghệ thuật.
*Người kể chuyện bằng sắc màu trung du
Sinh năm 1979 tại Bắc Giang (nay là Bắc Ninh) vùng đất trung du Bắc Bộ giàu truyền thống văn hóa, họa sĩ Hướng Tâm Đường lớn lên giữa những triền đồi thoai thoải, những khóm chuối, hàng tre, mái ngói rêu phong… Không gian ấy đã trở thành điểm tựa tinh thần và là mạch nguồn cảm hứng xuyên suốt sáng tác của anh. Tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, hiện là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam, họa sĩ Hướng Tâm Đường được xem là gương mặt gắn bó bền bỉ với đề tài nông thôn Việt Nam.
Ở Triển lãm “Nét quê”, họa sĩ mang đến một không gian nghệ thuật đậm chất hoài niệm với 40 tác phẩm thể hiện trên chất liệu sơn dầu và acrylic như: Chiều hạ, Chớm hạ, Cuối hạ, Chiều thu, Sớm thu, Ao thu, Nắng mùa đông, Nắng tháng Ba…
Với bảng màu ấm áp, bố cục chặt chẽ, bút pháp nghiêng về tả thực, người xem dễ dàng bắt gặp hình ảnh tuổi thơ mình trong mỗi tác phẩm. Đó là chiều hạ với ánh nắng vàng rực rỡ nhưng không gay gắt; là mùa gặt với cánh đồng lúa chín vàng, những người dân quê cần mẫn phơi rơm dưới nắng chiều; là góc vườn xưa với hàng cau non vươn thẳng hay một chiều ven sông mang gam màu trầm ấm của hoàng hôn. Cũng có khi, không gian tĩnh lặng ấy được đánh thức bởi nhịp sống rộn rã của một phiên chợ sớm tràn đầy sức sống khởi đầu cho ngày mới.
Năm 2024, họa sĩ Hướng Tâm Đường đã mang đến Thủ đô sắc màu vùng cao qua triển lãm “Câu chuyện vùng cao”, giới thiệu vẻ đẹp bản sắc văn hóa và phong tục tập quán của đồng bào các dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc. Lần này, anh tiếp tục trở lại với một hành trình khác, khắc họa vẻ đẹp làng quê trung du Bắc Bộ bằng trái tim của người con xa xứ luôn hướng về cội nguồn. Đó là bản hòa phối giữa ánh sáng và sắc màu, giữa tĩnh và động, giữa hiện thực đời sống và miền ký ức. Ở đó, tình yêu quê hương được chuyển tải bằng ngôn ngữ hội họa vừa cô đọng, vừa sâu lắng.
Chất tự sự, không gian làng quê mộc mạc trong tranh họa sĩ Hướng Tâm Đường tạo nên sức hấp dẫn riêng.
Với chị Nguyễn Vân Anh (Hà Nội), các tác phẩm mang đến một cảm giác gần gũi, chân thực đến mức chị "như được bước vào chính khung cảnh thân quen ấy" để cảm nhận được sự bình yên, thư thái.
Cùng chung cảm nhận, ông Trần Văn Minh (Hà Nội), 68 tuổi, một nhà giáo đã nghỉ hưu, cho rằng tranh của họa sĩ không chỉ gợi lại hình ảnh làng quê mà còn đánh thức cả ký ức tuổi thơ trong mỗi người: “Dù đã rời xa quê hương mấy chục năm, con cháu trưởng thành nơi phố thị, nhưng khi xem những tác phẩm hội họa đặc sắc này, tôi như được trở về với không gian thân thuộc của làng quê xưa. Đó là một cảm giác vô cùng quý giá”.
Anh Seffen Rosen Uranz, du khách đến từ Đức, cũng bày tỏ sự thích thú trước những tác phẩm khắc họa làng quê Việt Nam của họa sĩ Hướng Tâm Đường; cho rằng, nghệ thuật chính là nhịp cầu gắn kết, giúp những người phương xa như anh hiểu thêm về văn hóa và tâm hồn Việt.
Giới nghiên cứu nhận xét, điểm đặc trưng trong phong cách sáng tác của họa sĩ Hướng Tâm Đường là sự dung hòa giữa hiện thực và cảm xúc nội tâm. Anh không chỉ “vẽ những gì mắt thấy”, mà còn “vẽ bằng những gì trái tim cảm nhận”. Những gam màu mạnh được tiết chế vừa đủ, tạo nên sự rực rỡ mà không phô trương; từng chi tiết mộc mạc trở nên có hồn nhờ bố cục chặt chẽ và ánh sáng được xử lý tinh tế.
Họa sĩ Hướng Tâm Đường cho rằng, trước bối cảnh hiện đại hóa và đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ, vẻ đẹp làng quê Việt đang dần phai mờ theo thời gian. Thông qua các tác phẩm tại triển lãm lần này, anh muốn nhắc nhớ thế hệ hôm nay về tình yêu cội nguồn, về những giá trị văn hóa truyền thống và sự gắn bó thiêng liêng giữa con người với quê hương.
*Khi hoa hồng nở giữa “Sắc quê”
Nếu họa sĩ Hướng Tâm Đường chọn kể chuyện quê bằng sắc màu ký ức, thì họa sĩ Quỳnh Thơm lại đối thoại với quê hương bằng cảm xúc nội tâm. Triển lãm “Sắc quê 7” là chặng tiếp theo trong chuỗi triển lãm đã trở thành thương hiệu cá nhân, sau dấu ấn đậm nét từ "Sắc quê 5" và "Sắc quê 6".
Sinh năm 1971 tại xã Tuân Chính, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc (nay là xã Thổ Tang, tỉnh Phú Thọ) họa sĩ Quỳnh Thơm cho biết, anh lớn lên giữa màu vàng của lúa chín, màu nâu của đất, màu xanh của trời và sắc đỏ hồng của những vạt hoa trước hiên nhà. Với anh, vẽ về quê hương là được chuyện trò với ký ức, còn vẽ hoa hồng là cuộc trò chuyện với thời gian. Mỗi cánh hoa, mỗi mảng màu đều mang thông điệp về một lát cắt đời sống vừa dịu dàng, vừa gai góc.
Hơn 100 tác phẩm được trưng bày tại Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền đưa người xem vào một hành trình thưởng lãm với hai điểm nhấn rõ nét: một mặt là vẻ đẹp bình dị, thân thuộc của làng quê Việt Nam với những con đường, ngõ xóm, bờ ao; mặt khác là thế giới kiêu sa, lộng lẫy của hoa hồng, biểu tượng cho tình yêu và vẻ đẹp cuộc sống. Những bông hoa với đủ gam màu khác nhau: trắng, hồng, lam, đỏ, tím… được họa sĩ phô bày trong thứ ánh sáng dịu mờ nhưng không kém phần lộng lẫy. Họa sĩ Quỳnh Thơm cho biết, hội họa là không gian của đời sống tinh thần, nơi anh có thể sống chân thật với những điều mình yêu thương, trân trọng. Không phải kỹ thuật hay lý thuyết, mà chính cảm xúc mới là yếu tố dẫn dắt anh trong hành trình sáng tạo.
So với các kỳ triển lãm trước, “Sắc quê 7” cho thấy bước trưởng thành rõ rệt về kỹ thuật và tư duy thẩm mỹ của họa sĩ Quỳnh Thơm. Gam màu ấm vẫn là chủ đạo, nhưng sự kết hợp giữa ánh sáng và bóng tối đã đạt đến độ hài hòa. Các mảng khối được xử lý chắc chắn hơn, bố cục cân bằng hơn, thanh thoát hơn.
Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam Lương Xuân Đoàn nhận xét, để vẽ hoa hồng không chỉ cần kỹ thuật mà còn cần bản lĩnh, bởi đây là loài hoa mong manh, đài các, kén người thể hiện. Theo ông, vẻ đẹp hoa hồng trong tranh Quỳnh Thơm được thể hiện một cách tinh tế, như một “duyên thầm” hiếm có mà anh đã cảm nhận và truyền tải qua tác phẩm của mình.
Họa sĩ Lương Xuân Đoàn cũng cho rằng, trong dòng chảy sôi động của nghệ thuật đương đại, việc các họa sĩ kiên định với đề tài nông thôn là một tín hiệu đáng quý, cho thấy họ vẫn giữ được cái tâm và đạo nghề trong sáng tạo.
Cả hai triển lãm, bằng hai ngôn ngữ biểu đạt có phần khác biệt đã cùng nhau tạo nên một không gian nghệ thuật giàu cảm xúc. Họ không chỉ vẽ lại làng quê, mà còn đang nỗ lực gìn giữ "hồn Việt" trong từng mảng màu, từng nét cọ, nhắc nhở người xem về một nơi chốn bình yên để trở về, dù chỉ là trong tâm tưởng./.
