Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: “Lá chắn mềm” bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong kỷ nguyên phát triển mới
Trong thời đại cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khoa học công nghệ hiện đại là công cụ hữu hiệu để phát huy, lan tỏa và phát triển nền tảng tư tưởng ấy một cách sinh động, phù hợp với yêu cầu mới của thời đại.
Trong thời đại số, khi cạnh tranh giữa các quốc gia không chỉ giới hạn ở kinh tế, quân sự mà lan rộng ra không gian mạng và mặt trận tư tưởng, việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng càng trở nên cấp thiết, đòi hỏi phải có tư duy đổi mới, hành động quyết liệt và sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị. Trong bối cảnh đó, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã, đang và sẽ tiếp tục giữ vai trò then chốt – không chỉ là động lực phát triển đất nước mà còn là “lá chắn mềm”, là công cụ tư tưởng sắc bén bảo vệ lý tưởng cách mạng, bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối đúng đắn của Đảng ta.
*Khoa học công nghệ gắn kết bảo vệ lý luận chính trị, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh
Đảng ta luôn khẳng định, nền tảng tư tưởng của Đảng chính là kim chỉ nam cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ là nền tảng lý luận vững chắc mà còn là giá trị cốt lõi định hướng cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong mọi thời kỳ. Trong thời đại cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khoa học công nghệ hiện đại là công cụ hữu hiệu để phát huy, lan tỏa và phát triển nền tảng tư tưởng ấy một cách sinh động, phù hợp với yêu cầu mới của thời đại.
Sự ra đời của Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024, của Bộ Chính trị, về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là kết quả của tư duy chiến lược, tầm nhìn dài hạn và bản lĩnh chính trị vững vàng. Đây không chỉ là văn kiện định hướng phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số mà còn là cương lĩnh chính trị trong thời đại mới – nơi tư tưởng, lý luận và công nghệ hòa quyện để tạo nên sức mạnh tổng hợp cho dân tộc. Qua đó, khẳng định vai trò đặc biệt của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; xác định đây là đột phá quan trọng, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh; đồng thời là tuyến phòng thủ chủ lực để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Đây không chỉ là yêu cầu về kinh tế - kỹ thuật mà là yêu cầu cấp thiết về tư tưởng chính trị, nhằm bảo vệ và phát triển con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc.
Những mục tiêu cụ thể được xác lập đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 cho thấy quyết tâm cao của Đảng trong việc xây dựng Việt Nam trở thành quốc gia đổi mới sáng tạo, có chủ quyền số, nền kinh tế số hiện đại và nền tảng khoa học công nghệ đủ sức đối trọng với các nguy cơ xâm nhập tư tưởng từ bên ngoài.
Thực tế cho thấy, các chương trình nghiên cứu khoa học lý luận chính trị, xã hội và nhân văn trong thời gian qua đã có những đóng góp to lớn trong việc bảo vệ và phát triển tư tưởng cách mạng của Đảng. Đặc biệt, Chương trình khoa học công nghệ đặc biệt cấp quốc gia về “Nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong công cuộc xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ đổi mới” là minh chứng tiêu biểu cho việc ứng dụng khoa học trong phát triển lý luận.
Không chỉ bó hẹp trong nghiên cứu học thuật, các công trình khoa học lý luận còn cung cấp cơ sở thực tiễn để phản bác có hiệu quả các luận điệu sai trái, thù địch, tạo dựng nền tảng khoa học cho công tác tuyên giáo, giáo dục lý luận chính trị trong toàn hệ thống chính trị. Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân tộc, về Đảng, về con người, về phát triển đất nước đang được làm mới, làm sống động thông qua các ứng dụng khoa học, các phương pháp hiện đại trong giáo dục và truyền thông.
Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh tại Hội nghị Trung ương 8: “Khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, đổi mới sáng tạo là động lực phát triển, chuyển đổi số là xu thế tất yếu”. Đây là sự khẳng định nhất quán vai trò của Đảng trong việc kiến tạo tương lai bằng tư duy đổi mới, hành động quyết liệt với tư tưởng phát triển quốc gia bằng trí tuệ, công nghệ, bằng tinh thần đổi mới mạnh mẽ và bản lĩnh chính trị kiên định.
Từ những nền tảng đó, có thể khẳng định rằng: Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chính là con đường tất yếu để bảo vệ và phát triển tư tưởng Đảng trong thời đại số. Đây không chỉ là xu hướng, mà là đòi hỏi khách quan của sự nghiệp cách mạng, là biểu hiện rõ nét nhất của sự lãnh đạo toàn diện, kịp thời, linh hoạt và sáng tạo của Đảng đối với tiến trình phát triển của dân tộc.
*Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: Sức mạnh số cho mặt trận tư tưởng
Trong kỷ nguyên số, mặt trận tư tưởng đã và đang mở rộng mạnh mẽ ra không gian mạng. Các thế lực thù địch triệt để lợi dụng mạng xã hội, truyền thông xuyên biên giới để phát tán thông tin xấu độc, xuyên tạc, bịa đặt, kích động chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng và chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Đối diện với thách thức này, Việt Nam đã chủ động thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây, công nghệ chuỗi khối (Blockchain)... trong giám sát, nhận diện và phản bác thông tin sai lệch đã tạo nên “lá chắn mềm” vô hình nhưng mạnh mẽ bảo vệ trận địa tư tưởng. Các hệ thống cảnh báo, công cụ phân tích xu hướng, nền tảng chia sẻ thông tin chính thống ngày càng được hoàn thiện, góp phần nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, định hướng dư luận xã hội.
Chuyển đổi số không chỉ là phương tiện mà còn là không gian hoạt động của tư tưởng cách mạng trong thời đại mới. Từ chính phủ số đến công dân số, từ dữ liệu mở đến chính sách minh bạch, toàn bộ hạ tầng số đang tạo điều kiện thuận lợi để chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh lan tỏa rộng rãi hơn, tiếp cận thế hệ trẻ nhanh hơn, hiệu quả hơn và bền vững hơn.
Với tinh thần quyết liệt và đổi mới, tại Hội nghị lần thứ nhất nhiệm kỳ 2020 - 2025, của Đảng ủy Bộ Khoa học và Công nghệ, đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng - Bí thư Đảng ủy Bộ, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã nhấn mạnh vai trò then chốt của việc cụ thể hóa các định hướng của Nghị quyết số 57-NQ/TW vào từng nghị quyết chuyên đề, chương trình hành động và kế hoạch công tác.
Việc lượng hóa các chỉ tiêu như: Khoa học công nghệ đóng góp 1% GDP, đổi mới sáng tạo chiếm 3%, chuyển đổi số từ 1 đến 1,5% GDP quốc gia, không chỉ là mục tiêu kinh tế mà còn là chỉ báo rõ ràng về hiệu quả của “vũ khí tư tưởng hiện đại”. Với khoảng 5.000 đảng viên trong toàn ngành Khoa học công nghệ, 336 tổ chức đảng cơ sở là lực lượng nòng cốt, giữ vai trò tiên phong trong chuyển hóa tư duy đổi mới thành hành động cụ thể, hiệu quả, thiết thực.
Công tác chuyển đổi số nội ngành, xây dựng hệ thống giám sát số, nền tảng dữ liệu phục vụ quản trị nội bộ cũng được đẩy mạnh, góp phần nâng cao hiệu suất công tác, tăng cường tính minh bạch và hiệu quả tuyên truyền trong Đảng. Bảo vệ nền tảng tư tưởng không chỉ là trách nhiệm của tuyên giáo các cấp, mà còn là hành động xuyên suốt của cả hệ thống chính trị, mỗi cán bộ, công chức, viên chức là một “người gác cửa tư tưởng” trong kỷ nguyên số.
Những năm gần đây, nhiều mô hình truyền thông chính trị sáng tạo đã được triển khai: từ các kênh YouTube, podcast tuyên truyền tư tưởng Hồ Chí Minh, đến truyền thông chính thống của Đảng và Nhà nước, đã góp phần tạo ra hệ sinh thái truyền thông đỏ vững chắc. Đây chính là cách mà Đảng ta làm mới tư duy, hiện đại hóa công tác lý luận, gắn khoa học với thực tiễn, đưa tư tưởng chính trị hòa nhập cùng nhịp sống hiện đại, thân thiện với thế hệ trẻ - lực lượng kế tục sự nghiệp cách mạng.
*“Vũ khí hiện đại” bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng
Ngày nay, việc bảo vệ nền tảng tư tưởng không còn là khẩu hiệu mà phải là một chiến lược toàn diện, đồng bộ từ Trung ương tới cơ sở, gắn kết chặt chẽ giữa lý luận chính trị, hành động tổ chức và công nghệ thực thi. Từ Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22-10-2018, của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới đến các chiến lược quốc gia về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đều khẳng định một thông điệp nhất quán: Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là động lực tăng trưởng mà là “vũ khí hiện đại” bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng trong mọi hoàn cảnh.
Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đã khẳng định một cách rõ ràng và sâu sắc vai trò trung tâm của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Trong đó lần đầu tiên, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được đặt vào vị trí trung tâm của chiến lược chính trị - tư tưởng. Không chỉ nhằm mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, Nghị quyết còn là một cương lĩnh tư tưởng mới cho thời đại số, khi Đảng ta xác lập rõ ràng rằng: muốn bảo vệ nền tảng tư tưởng vững chắc thì phải hiện đại hóa công cụ bảo vệ tư tưởng và không gì hiệu quả hơn chính là khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây không chỉ là định hướng phát triển kinh tế – xã hội, mà còn là một chiến lược toàn diện về tư tưởng, chính trị và khoa học, nhằm tạo nên bước đột phá chiến lược trong nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên số.
Để hiện thực hóa mục tiêu ấy, Nghị quyết 57 đã đề ra nhiều nhiệm vụ then chốt, mang tính tổng thể, gắn kết chặt chẽ giữa phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số với bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng: Hoàn thiện thể chế, chính sách và pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Đầu tư phát triển hạ tầng số hiện đại, đồng bộ và bảo mật; Phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia; Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và đội ngũ cán bộ lý luận chính trị thích ứng với thời đại mới; Tăng cường công tác truyền thông chính trị - tư tưởng trên không gian mạng.
Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong thời đại mới không còn chỉ là một nhiệm vụ của riêng các cán bộ làm công tác lý luận, tuyên giáo, mà là sứ mệnh chung của toàn Đảng và toàn dân, một cuộc chiến đấu không khoan nhượng trên mặt trận tư tưởng số. Mỗi đảng viên, mỗi cán bộ, mỗi nhà khoa học, doanh nghiệp, trí thức, người làm truyền thông, và giáo dục đều là những "chiến sĩ tư tưởng số" góp phần vào việc bảo vệ và phát huy giá trị cốt lõi của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối lãnh đạo của Đảng. Mọi hành động, từ việc sáng tạo ra những sản phẩm khoa học và công nghệ đến việc truyền tải thông điệp chính trị – tư tưởng qua các nền tảng số – đều đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, đồng thời ngăn chặn và phản bác các thế lực thù địch, phản động.
Với tư duy sáng tạo, năng lực ứng dụng công nghệ và sự đoàn kết của toàn xã hội, chúng ta sẽ không chỉ bảo vệ được nền tảng tư tưởng của Đảng mà còn đưa đất nước vươn lên mạnh mẽ trên con đường phát triển bền vững. Đảng ta, với vai trò là người dẫn dắt, sẽ tiếp tục là ngọn hải đăng soi đường cho cả dân tộc, tạo dựng một Việt Nam độc lập, tự cường, hùng cường và hạnh phúc, nơi mà nền tảng tư tưởng và lý luận cách mạng luôn được bảo vệ vững chắc, phát triển cùng với sự tiến bộ của nhân loại.
Đó là sứ mệnh của Đảng, là trách nhiệm và vinh quang của mỗi người dân Việt Nam trong công cuộc bảo vệ và phát huy những giá trị mà Đảng đã kiên định, xây dựng qua hàng thế kỷ.
Dưới sự lãnh đạo toàn diện và tuyệt đối của Đảng, sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, cùng với bản lĩnh chính trị kiên định và trí tuệ công nghệ sáng tạo, Việt Nam hoàn toàn có đủ năng lực để không chỉ bảo vệ mà còn phát triển, làm giàu nền tảng tư tưởng, lý luận cách mạng trong thời đại số.
Không một thế lực nào có thể khuất phục được một dân tộc có lý tưởng cao đẹp và nhân dân có niềm tin sắt son với Đảng Cộng sản Việt Nam. Trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chính là vũ khí sắc bén, là bệ phóng trí tuệ, là biểu tượng mới của lòng trung thành và quyết tâm sắt đá xây dựng một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, phát triển bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa./.
