Nhà trưng bày lưu niệm được xây dựng vào năm 1998, là nơi lưu giữ, giới thiệu hàng trăm hiện vật, kỷ vật, hình ảnh gắn liền với thân thế, sự nghiệp của cố Tổng Bí thư Trần Phú và gia phả họ Trần từ đời thứ 15-18; trong đó có nhiều tư liệu giá trị.
TTXVN - Nằm ở xã Tùng Ảnh (huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh), Khu di tích Tổng Bí thư Trần Phú từ lâu đã trở thành một “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cách mạng. Hướng đến 120 năm Ngày sinh đồng chí Trần Phú (1/5/1904 - 1/5/2024) - Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng, Khu di tích Tổng Bí thư Trần Phú trở thành điểm đến cho thế hệ trẻ để học tập và noi theo tấm gương sáng về lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và ý chí kiên cường.
* Tinh thần kiên trung, bất khuất của người cộng sản
Đồng chí Trần Phú sinh ngày 01/5/1904, trong một gia đình nhà nho nghèo, yêu nước tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Quê hương của đồng chí là xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh - vùng đất giàu truyền thống văn hóa và cách mạng.
Sớm giác ngộ và tham gia hoạt động cách mạng, là người tham gia sáng lập và hoạt động tích cực trong tổ chức yêu nước nổi tiếng và trở thành một chiến sỹ cộng sản chân chính, tháng 7 năm 1930, đồng chí Trần Phú được bổ sung vào Ban Chấp hành Trung ương lâm thời và được phân công trực tiếp khởi thảo Luận cương Chính trị của Đảng. Tại Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng tháng 10 năm 1930, Luận cương Chính trị được thông qua, đồng chí Trần Phú được bầu làm Tổng Bí thư của Đảng.
Giữa lúc phong trào cách mạng Việt Nam đang đòi hỏi sự lãnh đạo tập trung của Đảng và vai trò của đồng chí Tổng Bí thư, ngày 19 tháng 4 năm 1931, đồng chí Trần Phú bị thực dân Pháp bắt và bị tra tấn dã man. Ngày 6 tháng 9 năm 1931, đồng chí Trần Phú đã trút hơi thở cuối cùng ở tuổi 27 tại Phòng biệt giam A3 của Nhà thương Chợ Quán (Sài Gòn) để lại niềm cảm phục, tiếc thương vô hạn của đồng chí, đồng bào. Lời căn dặn cuối cùng của đồng chí Trần Phú: “Hãy giữ vững chí khí chiến đấu” luôn là lời nhắc nhở, là “kim chỉ nam” cho mỗi đảng viên, trong mọi hoàn cảnh, phải cống hiến thật nhiều cho Đảng, cho nhân dân, đất nước.
Mộ của đồng chí Trần Phú đã được tìm thấy tại khu nghĩa trang của Nhà thương Chợ Quán cũ, nay là Khu công viên Lê Thị Riêng, Thành phố Hồ Chí Minh. Năm 1999, tại Dinh Thống Nhất (Thành phố Hồ Chí Minh), Đảng và Nhà nước đã tổ chức trọng thể Lễ truy điệu và di dời hài cốt đồng chí Trần Phú về an táng tại quê hương Tùng Ảnh.
* “Địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cách mạng
Quần thể Khu di tích Tổng Bí thư Trần Phú được chia làm 2 phần: khu mộ và khu lưu niệm.
Khu mộ đồng chí Trần Phú nằm “gối đầu” trên núi Quần Hội, hướng nhìn ra bến Tam Soa - ngã ba sông, hợp lưu của ba con sông Ngàn Sâu, Ngàn Phố, sông La. Nơi đồng chí Trần Phú yên nghỉ thoáng đãng, yên tĩnh, được quy hoạch trong khu vực rộng hơn 4ha. Khu mộ được khởi công xây dựng vào tháng 1/2000 và hoàn thành vào tháng 4/2004 nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của đồng chí Trần Phú.
Đường lên phần mộ của đồng chí Trần Phú được làm bằng những bậc đá xanh, phần mộ của Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng nằm yên bình giữa những hàng thông xanh ngát. Phía sau phần mộ đồng chí Trần Phú khắc câu nói nổi tiếng của Người “Hãy giữ vững chí khí chiến đấu”.
Trước phần mộ, ở phía bên trái là nhà bia tiểu sử ghi lại quá trình hoạt động cách mạng của đồng chí Trần Phú. Ở bên phải, phía sau khu mộ là phần mộ các cụ thân sinh đồng chí Trần Phú - ông Trần Văn Phổ và bà Hoàng Thị Cát và phần mộ người em trai út Trần Ngọc Danh. Trong khuôn viên khu mộ còn có hồ nước, cây xanh và ngôi nhà nổi, nơi du khách dừng chân vãn cảnh.
Cách khu lăng mộ hơn 1km là khu nhà thờ và nhà trưng bày lưu niệm cố Tổng Bí thư Trần Phú với tổng diện tích trên 4,6ha. Khu nhà thờ chi họ Trần do cụ Trần Viết Tân - cố nội Tổng Bí thư xây dựng vào năm Minh Mạng thứ 15 (Nhâm Tuất 1862). Từ đó đến nay, nhà thờ đã qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo và luôn được các thế hệ con cháu chăm sóc.
Nhà trưng bày lưu niệm được xây dựng vào năm 1998, là nơi lưu giữ, giới thiệu hàng trăm hiện vật, kỷ vật, tài liệu, hình ảnh gắn liền với thân thế, sự nghiệp của cố Tổng Bí thư Trần Phú và gia phả họ Trần từ đời thứ 15-18; trong đó có nhiều tư liệu giá trị như: con dấu của Hội Hưng Nam, cuốn gia phả họ Trần Tùng Ảnh, rương gỗ đồng chí Trần Phú dùng trong thời kỳ dạy học ở Vinh từ năm 1922 - 1925… Những tài liệu này có ý nghĩa vô cùng quan trọng, góp phần tái hiện một giai đoạn hào hùng, bước ngoặt của lịch sử Đảng, dân tộc cũng như cuộc đời, sự nghiệp cách mạng, những cống hiến và sự hy sinh anh dũng của đồng chí Trần Phú.
Khu di tích Tổng Bí thư Trần Phú được công nhận là Di tích Lịch sử văn hóa quốc gia vào năm 1992. Nơi đây đã trở thành “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cách mạng, để các thế hệ đảng viên, nhân dân, học sinh tìm đến trong những chuyến hành hương “về nguồn”.
Ông Lê Doãn Thắng, Trưởng ban quản lý Khu di tích Tổng Bí thư Trần Phú cho biết: Hằng năm, các đoàn đến dâng hương tại Khu di tích rất đông. Đặc biệt, hướng đến kỷ niệm 120 năm Ngày sinh đồng chí Trần Phú, từ sau Tết Nguyên đán 2024 đến nay, Khu di tích đã đón hàng trăm đoàn với số lượng khách ước đạt khoảng gần 12.000 lượt người đến dâng hương, tham quan. Khu di tích cũng là nơi các trường học, tổ chức Đoàn thanh niên lựa chọn làm nơi kết nạp đội viên, đoàn viên mới, tổ chức các hoạt động báo công…
Ban Quản lý Khu di tích Tổng Bí thư Trần Phú luôn thực hiện tốt công tác chăm sóc cây xanh, vệ sinh cảnh quan, đảm bảo an ninh trật tự, phòng chống cháy nổ tại 2 địa điểm của Khu di tích. Công tác vệ sinh, chỉnh trang tài liệu hiện vật tại Nhà thờ tiểu chi họ Trần và Nhà lưu niệm Tổng Bí thư Trần Phú luôn được chú trọng. Mỗi cán bộ, nhân viên Khu di tích đều chú trọng trau dồi kiến thức để khi thuyết minh phát huy được giá trị “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.
Chị Trần Thị Hồng Lĩnh, hướng dẫn viên Ban Quản lý Khu di tích Tổng Bí thư Trần Phú chia sẻ: "Hơn 10 năm làm nhiệm vụ thuyết minh tại Khu di tích, tôi luôn trau dồi đạo đức, chuyên môn để xứng đáng là người truyền tải những thông điệp ý nghĩa về cuộc đời và sự hy sinh cao cả cho sự nghiệp cách mạng của Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng. Qua đó truyền tải cho thế hệ trẻ, đặc biệt là các bạn học sinh, sinh viên lòng yêu nước và tự hào lịch sử dân tộc"./.
