Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV: Đề xuất cơ chế kiểm soát các nhóm sản phẩm làm gia tăng các bệnh không lây nhiễm
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, chiều 10/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Phòng bệnh và Luật Dân số.
Kiến nghị luật hóa dinh dưỡng học đường
Thảo luận về dự án Luật Phòng bệnh, nhiều đại biểu bày tỏ quan tâm tới cơ chế kiểm soát đối với nhóm sản phẩm làm gia tăng các bệnh không lây nhiễm như: Sản phẩm chứa nhiều đường, nhiều muối, đồ ăn nhanh, sản phẩm siêu chế biến; bên cạnh đó là vấn đề dinh dưỡng bữa ăn học đường.
Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, để kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây bệnh tật, cần bổ sung quy định, Chính phủ có trách nhiệm ban hành và định kỳ cập nhật danh mục các sản phẩm, yếu tố nguy cơ không có lợi cho sức khỏe; quy định biện pháp quản lý, bao gồm dán nhãn cảnh báo, hạn chế quảng cáo, kiểm soát phân phối trong cơ sở giáo dục và áp dụng chính sách thuế sức khỏe phù hợp.
Đại biểu Phạm Trọng Nhân lo ngại trước nguy cơ một thế hệ trẻ béo phì sớm, mắc bệnh sớm và kiệt sức sớm hơn... Một trong những nguyên nhân đến từ môi trường tiêu dùng hàng ngày, khi không khó để mua những sản phẩm thực phẩm không có lợi cho sức khỏe như snack, nước ngọt, thức ăn nhanh. Những sản phẩm này chứa nhiều đường, muối, chất béo bão hòa, hay các sản phẩm chứa gia vị công nghiệp, chất điều vị,... có mặt trong các siêu thị và bao quanh khu vực học đường.
Cũng theo đại biểu, những căn bệnh mãn tính đang gia tăng đáng báo động ở thanh thiếu niên, trong khi chi phí điều trị các bệnh không lây nhiễm hiện chiếm tới 70% tổng chi phí y tế quốc gia.
Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị cần cấm tiếp thị nhắm đến trẻ em dưới 16 tuổi trên mọi nền tảng, quy định rõ vùng an toàn dinh dưỡng học đường; cấm bán và quảng cáo sản phẩm có dán nhãn cảnh báo trong phạm vi nhà trường theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới và phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Đại biểu cũng đề xuất xây dựng thuế sức khỏe đối với sản phẩm chứa đường và chất béo, khuyến khích doanh nghiệp cải tiến sản phẩm; đồng thời giảm thuế cho sản phẩm tự nhiên, ít phụ gia, để chính sách tài chính song hành cùng chính sách y tế...
Cũng quan tâm tới vấn đề dinh dưỡng học đường, đại biểu Trần Thị Nhị Hà (Hà Nội) cho rằng, dự thảo luật chưa có quy định cụ thể về dinh dưỡng học đường, trong khi đây là mắt xích quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe thế hệ trẻ.
“Đã đến lúc Việt Nam cần luật hóa dinh dưỡng học đường, để trường học thực sự trở thành 'pháo đài đầu tiên' trong công tác phòng bệnh - nơi hình thành một thế hệ khỏe mạnh, thông minh và hạnh phúc” – đại biểu Hà kiến nghị.
Nữ đại biểu cũng kiến nghị bổ sung các quy định về dinh dưỡng trong cơ sở giáo dục. Trong đó, Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy chuẩn quốc gia về tiêu chuẩn dinh dưỡng bữa ăn học đường.
Cơ sở giáo dục có trách nhiệm tổ chức bữa ăn đảm bảo dinh dưỡng hợp lý, khoa học, hạn chế sử dụng thực phẩm không lành mạnh, có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe học sinh. Ngoài ra, cấm bày bán, quảng cáo, khuyến mại các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe trong và xung quanh khuôn viên trường học.
Đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho rằng, hệ thống pháp luật đã có những quy định về phòng, chống tác hại của thuốc lá, rượu, bia – những sản phẩm có nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đối với sức khỏe người tiêu dùng, nhưng vẫn "thiếu vắng" một cơ chế kiểm soát toàn diện với nhóm sản phẩm làm gia tăng các bệnh không lây nhiễm (các sản phẩm có chứa nhiều đường, nhiều muối, đồ ăn nhanh, sản phẩm siêu chế biến…)
Cũng theo đại biểu Trần Thị Nhị Hà, theo Tổ chức Y tế Thế giới, sức khỏe của con người chịu tác động của bốn nhóm yếu tố cơ bản: Xã hội, môi trường, kinh tế và hành vi. Vì vậy, phòng bệnh không chỉ đơn thuần dựa trên các vấn đề y học lâm sàng và dịch tễ học, mà cần phải giải quyết được các nguyên nhân gốc rễ như: điều kiện sống, môi trường làm việc, chất lượng không khí, nước sạch, thực phẩm và khả năng tiếp cận dịch vụ y tế.
Do đó, việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của luật là hết sức cần thiết, nhằm tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho việc xây dựng các chương trình nâng cao sức khỏe cộng đồng, đồng thời xác định cụ thể trách nhiệm của từng bộ, ngành, chính quyền các cấp trong quản lý, kiểm soát các yếu tố nguy cơ để bảo vệ sức khỏe nhân dân. Phòng bệnh không chỉ bằng thuốc và bệnh viện, mà còn bằng môi trường sống lành mạnh, chính sách kinh tế - xã hội công bằng và hành vi sống tích cực.
Cần mở rộng các chính sách hỗ trợ sinh con, chăm sóc con
Tại phiên họp, các đại biểu cũng cho ý kiến về dự án Luật Dân số. Các đại biểu cho rằng việc duy trì mức sinh thay thế là nhiệm vụ không thể chỉ do Nhà nước đảm nhiệm, mà cần huy động sự tham gia của các tổ chức kinh tế, xã hội và doanh nghiệp. Đại biểu đề nghị mở rộng quy định về chủ thể có trách nhiệm hỗ trợ người lao động duy trì mức sinh, thông qua các chính sách linh hoạt về nghỉ sinh, hỗ trợ tài chính hoặc môi trường làm việc thân thiện. Bởi trên thực tế cho thấy nhiều phụ nữ dù có nhu cầu sinh con nhưng vẫn ngại nghỉ sinh do lo lắng về thu nhập hoặc cơ hội nghề nghiệp.
Góp ý về nội dung này, đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên (Tây Ninh) cho biết, Điều 13 dự thảo luật quy định một số chính sách hỗ trợ khuyến khích sinh đủ hai con, như nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính, nhà ở.
Các chính sách này không chỉ giảm gánh nặng chăm sóc con nhỏ cho các gia đình, tạo điều kiện cho phụ nữ, đặc biệt là lao động nữ sớm quay lại thị trường lao động, mà còn có thể kết hợp với chính sách giảm thuế thu nhập cá nhân cho các gia đình sinh đủ hai con. Đây là hình thức hỗ trợ trực tiếp, khuyến khích mạnh mẽ và phù hợp với xu hướng chính sách của một số quốc gia đang đối mặt với tỉ suất sinh thấp.
Tuy nhiên, đại biểu cho biết thực tế triển khai các chính sách này, đặc biệt là hỗ trợ nhà ở, gặp nhiều khó khăn do hạn chế nguồn lực và khả năng cân đối ngân sách, nhất là tại các địa phương có điều kiện kinh tế khó khăn...
Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo rà soát các quy định theo hướng linh hoạt, phù hợp với thực tiễn, đồng thời bổ sung các chính sách mang tính bền vững, như phát triển hệ thống dịch vụ trông giữ trẻ, giáo dục mầm non công lập và ngoài công lập, đảm bảo chất lượng./.
