Trưng bày “Tình đất và gốm” là dịp để du khách chiêm ngưỡng những sản phẩm nghệ thuật độc đáo, là cầu nối đưa làng nghề Bát Tràng đến gần hơn với công chúng.
Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám (19/8/1945 – 19/8/2025) và Quốc khánh 2/9, Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám phối hợp với nghệ nhân, nhà sưu tập Nguyễn Đức Công, người sáng lập thương hiệu Gốm Thiên Đức tổ chức trưng bày chuyên đề “Tình đất và gốm”. Đây là hoạt động văn hóa đặc biệt, góp phần tôn vinh giá trị của nghề gốm sứ Bát Tràng – một trong những làng nghề tiêu biểu bậc nhất của Thủ đô và cả nước.
*Không gian mới cho hành trình khám phá di sản
Điểm mới của sự kiện lần này là không gian trưng bày được tổ chức tại khu vực phía sau nhà Thái học – nơi trước đây ít được du khách chú ý. Việc mở thêm không gian trưng bày và trải nghiệm đã làm phong phú thêm hành trình tham quan, tạo sự kết nối chặt chẽ hơn giữa các giá trị di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám với nghề gốm Bát Tràng truyền thống.
Theo Kiến trúc sư Lê Thành Vinh, nguyên Viện trưởng Viện Bảo tồn Di tích (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), người có vai trò quan trọng trong việc xây dựng Khu nhà Thái học, không gian trưng bày mới góp phần mang đến trải nghiệm khác biệt cho du khách. Ông cho rằng, trước đây phần lớn du khách chỉ dừng chân tại nhà Tiền đường, Hậu đường, ít có cơ hội tiếp cận các khu vực phía sau nhà Thái học. Việc bổ sung thêm không gian này vừa làm giàu hành trình tham quan, vừa khẳng định vai trò của Văn Miếu như một “bảo tàng sống” kết nối di sản với cộng đồng.
Tại trưng bày, gần 180 hiện vật đặc sắc do nghệ nhân, nhà sưu tập Nguyễn Đức Công chế tác, phục chế hoặc sưu tầm được giới thiệu. Trong số đó có nhiều sản phẩm gốm phục chế theo phong cách từng thời kỳ lịch sử từ Lý, Trần, Lê, Nguyễn. Các tác phẩm thể hiện sự khéo léo, tinh tế và tâm hồn của người thợ Bát Tràng, mang đến cho công chúng một góc nhìn trọn vẹn về truyền thống gốm sứ Việt Nam hơn nửa thiên niên kỷ.
Song song với việc trưng bày hiện vật, chương trình còn tổ chức các hoạt động trải nghiệm như vuốt nặn, tạo hình, vẽ hoa văn, tráng men… để du khách trực tiếp tham gia, hiểu hơn về quá trình sáng tạo cũng như sự kiên nhẫn, khéo léo của nghệ nhân gốm. Đây là điểm nhấn hấp dẫn, đặc biệt với học sinh, sinh viên – thế hệ trẻ cần được bồi đắp tình yêu và niềm tự hào với di sản văn hóa dân tộc. Qua trưng bày và trải nghiệm, công chúng sẽ cảm nhận được tinh hoa nghề gốm Bát Tràng, đồng thời thêm tự hào, trách nhiệm trong việc gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa.
*Bộ sưu tập qua dòng chảy lịch sử
Phát biểu tại sự kiện, ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám cho biết, đây là lần đầu tiên chuyên đề gốm sứ Bát Tràng được trưng bày tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Cách đây 10 năm, nghệ nhân Nguyễn Đức Công từng hiến tặng, phục chế toàn bộ hệ thống đồ thờ tự bằng gốm Bát Tràng tại các không gian thờ tự các vị Vua sáng lập, gắn liền với lịch sử của Văn Miếu, thầy Chu Văn An cùng các bậc Tiên thánh, Tiên hiền. Bộ thờ tự được chế tác theo phong cách gốm từng thời kỳ lịch sử, đến nay vẫn hiện hữu và để lại nhiều xúc cảm trong lòng du khách.
Theo ông Kiêu, nghệ nhân Nguyễn Đức Công là người tâm huyết với nghề gốm, sở hữu bộ sưu tập phong phú, nhưng trước nay chưa từng công bố trước công chúng hay truyền thông. Lần này, anh đã vui vẻ giới thiệu những tác phẩm do chính mình chế tác hoặc sưu tầm trong suốt cuộc đời làm nghề.
Tại trưng bày, nghệ nhân, nhà sưu tập Nguyễn Đức Công cho biết thêm, Công ty Gốm Thiên Đức đã mang đến triển lãm những hiện vật gốm sứ từ các triều đại Đinh, Lý, Trần, Lê đến sản phẩm đương đại. Bộ sưu tập được sắp xếp theo chuỗi thời gian, giúp người xem hình dung sự phát triển liên tục và đa dạng của gốm Việt qua từng thời kỳ lịch sử.
Trong bộ sưu tập, mỗi giai đoạn lịch sử có đặc trưng riêng. Trong đó, gốm thời Lý, Trần nổi bật với họa tiết hoa ngâu, tích săn voi; gốm thời Mạc với men màu xanh, họa tiết tứ cảnh, cổ đồ; gốm thời Nguyễn đạt độ tinh xảo cao, đặc biệt ở sản phẩm vuốt tay, nung lò bầu, men gio – những sáng tạo mang dấu ấn riêng của người thợ Bát Tràng.
Trưng bày “Tình đất và gốm” không chỉ là dịp để du khách chiêm ngưỡng những sản phẩm nghệ thuật độc đáo, mà còn là cầu nối đưa làng nghề Bát Tràng đến gần hơn với công chúng trong và ngoài nước. Thông qua không gian trưng bày tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám, những giá trị của đất, lửa và bàn tay người thợ gốm được tôn vinh, đồng thời khẳng định sức sống bền bỉ của nghề truyền thống trong dòng chảy hội nhập.
Trưng bày diễn ra từ ngày 25/8-15/11/2025./.
