Tỉnh sẽ tập trung đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án trọng điểm như tuyến nối cao tốc Nội Bài - Lào Cai với thành phố Lai Châu; Dự án hầm đường bộ qua đèo Hoàng Liên...
Tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XI đã thông qua Nghị quyết số 22/2003/QH11 về việc chia và điều chỉnh địa giới hành chính một số tỉnh. Theo đó, tỉnh Lai Châu được chia tách thành tỉnh Lai Châu (mới) và tỉnh Điện Biên. Ngày 1/1/2004, tỉnh Lai Châu chính thức đi vào hoạt động, mở ra một trang sử mới với Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc trong tỉnh.
Sau hơn 21 năm thành lập, đồng hành cùng sự phát triển của đất nước, nhìn lại chặng đường đã qua, Lai Châu đã đạt được những thành tựu nổi bật trên nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, đến nay Lai Châu vẫn là một trong những tỉnh miền núi, biên giới còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo thuộc diện cao nhất cả nước. Một trong những “điểm nghẽn” lớn nhất đối với sự phát triển của tỉnh được xác định đó là, kết nối giao thông liên vùng, nhất là kết nối các trung tâm kinh tế lớn còn rất khó khăn. Do đó, tỉnh cần vận dụng linh hoạt các giải pháp, tháo gỡ các điểm nghẽn phát triển để đạt được mục tiêu phát triển nhanh, xanh, bền vững, cùng cả nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
*Dấu ấn chặng đường phát triển
Những ngày đầu mới chia tách, thành lập, Lai Châu đứng trước muôn vàn khó khăn của một tỉnh nghèo nhất cả nước: chỉ số phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh rất thấp, với dân số hơn 318.000 người nhưng số lao động trong độ tuổi chỉ chiếm 50%, trong đó có 6,5% được đào tạo nghề. Đời sống nhân dân còn nhiều hạn chế với 74/86 xã thuộc diện đặc biệt khó khăn, thu nhập bình quân đầu người đạt 140 USD/người/năm; tỷ lệ hộ đói, nghèo chiếm 60%; đội ngũ cán bộ mới và thiếu;….
Tuy nhiên, với sự đồng lòng, ý chí vươn lên của người dân và quyết tâm của cả hệ thống chính trị, sau hơn 21 năm chia tách, thành lập, Lai Châu đã đạt những thành tựu nổi bật. Kinh tế phát triển khá, tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 9,6%/năm; thu ngân sách trên địa bàn tăng nhanh, năm 2025, ước đạt 2.615 tỷ đồng, tăng 75 lần so với năm 2004; GRDP bình quân đầu người đạt 65 triệu đồng/người/năm, tăng hơn 20 lần so với năm 2004. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực và đúng hướng; đến năm 2025, tỷ trọng ngành nông, lâm nghiệp chiếm 14,21% giảm 31,06 điểm %; công nghiệp, xây dựng chiếm 44,53%, tăng 19,11 điểm %; dịch vụ chiếm 35,36% tăng 6,05 điểm % so với năm 2004.
Là ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu kinh tế của tỉnh, công nghiệp từng bước tái cơ cấu theo hướng tập trung vào công nghiệp năng lượng, công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản, chế biến nông lâm thủy sản. Giá trị sản xuất công nghiệp năm 2025 ước đạt 9.055,4 tỷ đồng tăng 132 lần so với năm 2004. Đến nay, toàn tỉnh đã có 66 công trình thủy điện phát điện với tổng công suất 3.181 MW, đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế, thu ngân sách trên địa bàn.
Song song với đó, công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản, khoáng sản, nhất là chế biến chè được tỉnh chú trọng. Tỉnh tập trung quy hoạch, xây dựng và phát triển Khu kinh tế cửa khẩu Ma Lù Thàng, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp Than Uyên. Các ngành thương mại - dịch vụ cũng từng bước phát triển, đáp ứng nhu cầu của Nhân dân. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ năm 2025 ước đạt 10.000 tỷ đồng tăng 8,6 lần so với năm 2004, tổng lượt khách du lịch đến Lai Châu trong năm đạt hơn 1,4 triệu lượt người, tăng gấp 45,7 lần so với năm 2004.
Sản xuất nông nghiệp của tỉnh được tập trung phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với xây dựng nông thôn mới, tăng cường liên kết, bao tiêu sản phẩm, phát triển sản phẩm chủ lực, sản phẩm đặc sản, đồng thời xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu, tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp trên thị trường.
Với việc triển khai hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, đặt trọng tâm vào phát triển sản xuất, cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần và môi trường sống của người dân nông thôn, diện mạo nông thôn của tỉnh có nhiều khởi sắc với 44/106 xã đạt chuẩn nông thôn mới, có 280 sản phẩm được công nhận OCOP từ 3 sao trở lên; 100% thôn, bản có đường ô tô hoặc xe máy đi lại thuận lợi; 100% xã, phường và 97,1% số hộ được sử dụng điện lưới quốc gia...
Cùng với đó, công tác giáo dục được tỉnh quan tâm phát triển mạnh mẽ. Hệ thống y tế từ tỉnh đến cơ sở được củng cố, đạt 13 bác sĩ/vạn dân. Các chính sách an sinh xã hội được triển khai thực hiện đầy đủ, kịp thời, hiệu quả. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được tăng cường; quốc phòng, an ninh được ổn định, chủ quyền biên giới quốc gia được bảo đảm vững chắc...
Tỉnh chú trọng xây dựng, hoàn chỉnh thể chế, cơ chế, chính sách, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tăng cường kết nối, đối thoại, trao đổi thông tin giữa chính quyền các cấp, giữa chính quyền với nhân dân và doanh nghiệp. Đến năm 2025, trên địa bàn tỉnh có 2.184 doanh nghiệp hoạt động, tăng 16,7 lần so với năm 2004.
*Nỗ lực xóa “điểm nghẽn” phát triển
Nhìn lại chặng đường đã qua, Lai Châu đã đạt được những thành tựu nổi bật trên nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, đến nay Lai Châu vẫn là một trong những tỉnh miền núi, biên giới còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo thuộc diện cao nhất cả nước. Một trong những “điểm nghẽn” lớn nhất đối với sự phát triển của tỉnh được xác định đó là, kết nối giao thông liên vùng, nhất là kết nối các trung tâm kinh tế lớn còn rất khó khăn. Nhận diện rõ điểm nghẽn này, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2020-2025 đã nêu rõ nhiệm vụ đột phá trong nhiệm kỳ là xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ, chú trọng các công trình giao thông huyết mạch.
Theo Phó Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Lai Châu Tạ Đức Hùng, trong nhiệm kỳ 2020-2025, tỉnh đã tập trung đầu tư hạ tầng giao thông theo hướng đồng bộ, có trọng tâm và trọng điểm, tạo hiệu ứng lan tỏa, thúc đẩy các vùng trong tỉnh phát triển. Theo đó, tỉnh chủ động phối hợp với Ban Quản lý dự án 2 (Bộ Giao thông Vận tải, nay là Bộ Xây dựng) khởi công tuyến đường nối thành phố Lai Châu với cao tốc Nội Bài - Lào Cai từ ngày 27/12/2021, đây một dự án có ý nghĩa chiến lược, giúp rút ngắn khoảng cách và tạo liên kết vùng hiệu quả.
Tỉnh đề xuất với Thủ tướng Chính phủ cho phép tỉnh Lai Châu là cơ quan chủ quản đầu tư xây dựng Hầm Hoàng Liên, kết nối khu vực Tam Đường (Lai Châu) với khu vực Sa Pa (tỉnh Lào Cai). Dự án đã được Hội đồng nhân dân tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư và hiện đang triển khai các bước tiếp theo của dự án, dự kiến sẽ khởi công vào cuối năm 2025.
Đối với cầu đa chức năng tại cửa khẩu Ma Lù Thàng, hai tỉnh Lai Châu (Việt Nam) và Vân Nam (Trung Quốc) đã nhất trí nghiên cứu đầu tư xây dựng cầu mới để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế biên mậu sau khi cửa khẩu được nâng cấp lên cửa khẩu quốc tế. Hai bên đã tổ chức hội đàm và khảo sát, nghiên cứu để thống nhất vị trí, các nội dung xây dựng cầu.
Ngoài ra, tỉnh đã cải tạo và sửa chữa các tuyến quốc lộ 4H, 4D, 12, 279, 279D, cũng như nhiều tuyến đường tỉnh và đường huyện, liên huyện quan trọng như: ĐT130, ĐT132, ĐT133...
Đến nay, toàn tỉnh có 7.267,5 km đường bộ, tăng 150,09 km so với đầu nhiệm kỳ. Đáng chú ý, 100% xã trên địa bàn tỉnh đã có đường ô tô đến trung tâm, với mặt đường được cứng hóa, và 99,68% số thôn, bản có đường xe máy, ô tô đi lại thuận lợi.
Để tiếp tục tháo gỡ điểm nghẽn và tạo bước đột phá về hạ tầng giao thông, ông Tạ Đức Hùng cho biết, tỉnh sẽ tập trung đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án trọng điểm như tuyến nối cao tốc Nội Bài - Lào Cai với thành phố Lai Châu; Dự án hầm đường bộ qua đèo Hoàng Liên;...Bên cạnh đó, tỉnh chủ động, tích cực đề xuất với Chính phủ, làm việc các bộ, ngành liên quan để sớm đầu tư tuyến đường cao tốc CT13 Bảo Hà - Lai Châu; phối hợp với các cơ quan của Bộ Xây dựng sớm khởi công xây dựng Hầm đường bộ qua đèo Khau Co, sớm phê duyệt quy hoạch chi tiết Cảng hàng không Lai Châu để có cơ sở kêu gọi, thu hút đầu tư, tạo động lực mạnh mẽ để tỉnh bứt phá và phát triển bền vững.
*Linh hoạt các giải pháp, vững bước vào kỷ nguyên mới
Lai Châu được Đảng, Nhà nước đánh giá, xác định là địa bàn chiến lược quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh biên giới quốc gia. Cùng với nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới quốc gia, trong giai đoạn tới, tỉnh đặt ra mục tiêu chỉ tiêu tăng trưởng bình quân 10% và xây dựng Lai Châu phát triển xanh, nhanh, bền vững.
Tỉnh ưu tiên, tập trung nguồn lực đầu tư một số tuyến quốc lộ chính yếu nhằm tháo gỡ điểm nghẽn, nút thắt về hạ tầng để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường đảm bảo quốc phòng, an ninh; phát triển hệ thống giao thông nội vùng, liên vùng, những tuyến có sức lan tỏa lớn để khai thác tiềm năng, thế mạnh của vùng, tăng khả năng kết nối và tiêu thụ sản phẩm; quan tâm phát triển hạ tầng giao thông nông thôn, hạ tầng giao thông đô thị, trong đó ưu tiên nghiên cứu một số tuyến thuộc trung tâm các đơn vị hành chính của tỉnh.
Tỉnh tập trung phát triển kinh tế tư nhân thực sự trở thành một động lực quan trọng nhất đối với kinh tế của tỉnh theo đúng tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 138/NQ-CP của Chính phủ, nhằm tạo ra những động lực tăng trưởng mới kinh tế của tỉnh. Tập trung thu hút đầu tư nước ngoài có chọn lọc, hướng đến các dự án công nghệ cao, công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, dự án đầu tư xanh, có giá trị gia tăng cao, quản trị hiện đại, tạo sự kết nối lan tỏa giữa khu vực đầu tư nước ngoài và khu vực kinh tế trong nước, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu, đề cao trách nhiệm với xã hội và bảo vệ môi trường.
Cùng với đó, tỉnh tăng cường đầu tư, nâng cao hiệu quả tiềm lực khoa học công nghệ, nhất là công nghệ mũi nhọn, hạ tầng số và cơ sở dữ liệu; đẩy mạnh ứng dụng, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật vào các ngành kinh tế - xã hội để nâng cao năng suất, chất lượng.
Xác định vẫn là tỉnh khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo cao, tỉnh tập trung thực hiện tốt các chủ trương, nghị quyết về chính sách xã hội; bảo đảm an sinh cho nhóm yếu thế, mở rộng dịch vụ xã hội cơ bản và nâng cao đời sống nhân dân; triển khai hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững và các chính sách hỗ trợ giảm nghèo, giảm tỷ lệ tái nghèo ở vùng khó khăn; khơi dậy ý chí tự lực, tự cường, giúp hộ nghèo vươn lên phát triển kinh tế và thoát nghèo bền vững…
Những thành tựu sau hơn 21 năm chia tách, thành lập tỉnh và dấu ấn của nhiệm kỳ 2020-2025 sẽ là tiền đề quan trọng để Lai Châu vận dụng linh hoạt các giải pháp, thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng, quyết tâm xây dựng tỉnh phát triển nhanh, xanh, bền vững, cùng cả nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.
