Thành phố Huế đang tích cực xây dựng hạ tầng công nghệ, phát triển con người sáng tạo và đã tham gia tích cực vào tiến trình chuyển đổi số của cả nước và cụ thể hóa với Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế.
Việc ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản đang được thành phố Huế đẩy mạnh, tạo nên sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Nhờ đó, các di sản văn hóa không chỉ được gìn giữ bền vững mà còn tiếp tục “sống” trong lòng công chúng hôm nay, đặc biệt là trong thế hệ trẻ.
*Đưa công nghệ số vào di sản
Huế – thành phố di sản, hiện đang sở hữu 8 Di sản văn hóa Thế giới được UNESCO ghi danh, trong đó có 6 di sản riêng của địa phương, gồm: Quần thể Di tích Cố đô Huế, Nhã nhạc cung đình Huế, Mộc bản triều Nguyễn, Châu bản triều Nguyễn, Thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế và Những bản đúc trên chín đỉnh đồng ở Hoàng cung Huế. Ngoài ra, Huế còn đồng sở hữu 2 di sản chung với các địa phương khác là Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ và Nghệ thuật Bài chòi Trung Bộ.
Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế hiện đảm nhiệm công tác quản lý, bảo tồn và trùng tu hơn 40 công trình di tích quan trọng trong Quần thể Di tích Cố đô Huế, tiêu biểu như Ngọ Môn, Hiển Lâm Các, cụm di tích Thế Miếu, Cung Diên Thọ, Điện Thái Hòa… Những năm gần đây, Trung tâm là một trong những đơn vị tiên phong về chuyển đổi số, góp phần đưa di sản đến gần hơn, sinh động hơn với du khách. Giải thưởng “Chuyển đổi số Việt Nam 2025” với hai hạng mục “Định danh số” và “Triển lãm cổ vật triều Nguyễn” mà Trung tâm vừa đạt được ngày 8/10 là minh chứng cho những nỗ lực đó. Hai giải pháp này là bước tiến đột phá trong việc ứng dụng công nghệ mới giúp bảo tồn và phát huy các giá trị di sản hiện có, đưa di sản vào kỷ nguyên số. Mỗi cổ vật được gắn mã định danh duy nhất, kết hợp số hóa 3D và lưu trữ trên blockchain (công nghệ chuỗi khối) đảm bảo tính xác thực, minh bạch và bảo mật cao. Hệ thống triển lãm số trên museehue.vn, ứng dụng VR/AR (thực tế ảo/thực tế tăng cường), metaverse (vũ trụ ảo) và công nghệ vật lý, cho phép công chúng trải nghiệm di sản sống động vượt qua giới hạn không gian và thời gian.
Giải pháp “Định danh số” và “Triển lãm cổ vật Triều Nguyễn” được triển khai đã chứng minh tính khả thi và khả năng mở rộng bền vững. Từ thí điểm 10 cổ vật định danh số vào năm 2024, năm 2025, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã mở rộng định danh thêm 98 cổ vật được thiết kế trong 10 phòng triển lãm số. Từ thành công này, Ủy ban nhân dân thành phố Huế đã phê duyệt chủ trương định danh số cho gần 1.000 cổ vật trong thời gian tới.
Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế Hoàng Việt Trung cho biết, bắt kịp xu hướng chung, Trung tâm đã triển khai nhiều ứng dụng công nghệ tiên tiến gồm số hóa dữ liệu di sản, thuyết minh tự động đa ngôn ngữ, thực tế ảo, triển lãm số trên nền tảng metaverse, định danh cổ vật bằng công nghệ RFID/NFC (truyền dữ liệu từ xa) kết hợp blockchain; đồng thời hướng đến mở rộng phát triển các công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và Internet vạn vật (IoT) sẽ được đưa vào sử dụng để tối ưu hóa quy trình quản lý và cung cấp thông tin cho du khách tại các di sản ở Huế.
*Mở ra cách tiếp cận mới
Ứng dụng công nghệ số đã đưa Huế trở thành điểm đến du lịch thông minh. Đến với Đại Nội Huế, lăng tẩm Triều Nguyễn… các mã QR code sẵn sàng thuyết minh tự động đa ngôn ngữ, tạo thuận lợi và cá nhân hóa hành trình khám phá của du khách. Đặc biệt, công nghệ thực tế ảo từng bước được áp dụng, cho phép du khách trải nghiệm Huế trong quá khứ và tương tác trực tiếp với di sản, qua đó mở ra những cách tiếp cận mới cho du lịch, văn hóa. Anh Francois, du khách người Pháp tham quan Đại Nội Huế chia sẻ: "Dùng điện thoại thông minh để quét các mã QR code đa ngôn ngữ, tôi dễ dàng tra cứu thông tin di tích, danh lam thắng cảnh, ẩm thực, cơ sở lưu trú và dịch vụ mua sắm ở Huế".
Huế không chỉ là thành phố di sản, mà còn là thành phố thông minh khi công nghệ chuyển đổi số được ứng dụng phủ khắp các lĩnh vực. Là trung tâm du lịch của cả nước, Huế đã xây dựng hệ sinh thái du lịch “điểm đến thông minh”, thông qua công nghệ số. Điển hình là ứng dụng “Hue-S” hỗ trợ du khách trực tuyến với nhiều tiện ích. Chị Nguyễn Ngân, du khách đến từ Hà Nội cho biết, với ứng dụng “Hue –S”, chị có thể tìm hiểu tất cả điểm đến, đặt dịch vụ, định vị bản đồ du lịch, lịch trình tổ chức các sự kiện hấp dẫn khi du lịch ở thành phố Huế.
Thời gian qua, Công ty Cổ phần Phygital Labs và thành phố Huế đã hợp tác nhằm thúc đẩy chuyển đổi số trong du lịch, văn hóa, di sản; qua đó đã tạo ra nhiều ứng dụng công nghệ số để bảo tồn và khai thác giá trị di sản. Theo Nhà sáng lập kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Phygital Labs Nguyễn Huy, điều quan trọng nhất chính là thay đổi góc nhìn coi di sản không chỉ là báu vật tinh thần để gìn giữ, mà còn là tài sản quốc gia và nguồn lực kinh tế có thể khai thác bền vững. Thành phố Huế đang tích cực xây dựng hạ tầng công nghệ, phát triển con người sáng tạo và đã tham gia tích cực vào tiến trình chuyển đổi số của cả nước và cụ thể hóa với Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế. Đơn vị đang đi những bước đi tiên phong trên con đường chuyển đổi số. Với sự quyết liệt, Huế hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu quốc gia trong việc kết hợp bảo tồn và phát triển, đưa di sản vào dòng chảy công nghiệp văn hóa, xây dựng nền kinh tế số bằng tài sản số đặc trưng để không chỉ phát huy tiềm năng mà còn lan tỏa bản sắc Việt Nam ra thế giới./.
