Hơn 30 tuổi, chị Nữ trở thành người có uy tín trẻ nhất ở tỉnh Đồng Nai. Mang trách nhiệm với cộng đồng, chị không ngừng tìm tòi về văn hóa của đồng bào Chơ Ro từ những người cao tuổi trong làng để tích lũy cho bản thân.
Là giáo viên tiếng Anh, nhiều năm qua chị Nguyễn Hồng Nữ (36 tuổi, dân tộc Chơ Ro, ngụ xã Xuân Thành, tỉnh Đồng Nai) gắn bó với việc giảng dạy cho học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Không chỉ tận tâm với chuyên môn, chị còn là một người uy tín trong cộng đồng, miệt mài gìn giữ và truyền dạy cho thế hệ trẻ những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Chơ Ro, góp phần làm sống dậy bản sắc và lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
* Người dân tộc thiểu số thông thạo 3 thứ tiếng
Sinh ra trong gia đình nghèo có 4 anh chị em, tuổi thơ của chị Nữ gắn liền với ruộng đồng. Quan điểm định kiến, bố chị cho rằng, con gái chỉ cần học hết tiểu học, biết đọc, biết viết rồi ở nhà đi làm phụ giúp gia đình. Đến năm học cấp 2, bố chị cương quyết bắt chị nghỉ học để theo gia đình làm rẫy.
“Lúc đó tôi buồn và khóc nhiều lắm. May mắn, mẹ thương con gái nên đã lam lũ làm đủ nghề để kiếm sống và nuôi các con ăn học. Bốn anh em tôi vì vậy mà tiếp tục được đến trường”, chị Nữ nhớ lại.
Nhận thấy hoàn cảnh khó khăn, mỗi trang sách, con chữ đến với mình đều phải đánh đổi bằng mồ hôi của bố, nước mắt và sự tần tảo của mẹ. Vì vậy, chị Nữ quyết tâm bằng mọi giá phải cố gắng học tập để thay đổi cuộc sống. Suốt nhiều năm học, chị đều đạt thành tích học tập khá, giỏi.
Lên cấp trung học phổ thông, lần đầu được tiếp xúc với môn Tiếng Anh, chị Nữ như nhìn thấy một chân trời mới. Đối với chị, Tiếng Anh giống như một cánh cửa mở ra thế giới rộng lớn với muôn vàn kiến thức mới giúp chị không ngừng nuôi dưỡng ước mơ và khát vọng vươn lên. Từ những bài học đầu tiên, chị say mê tìm tòi, tự học qua sách vở, rồi kiên trì luyện tập từng ngày. Tiếng Anh dần trở thành niềm đam mê, là hành trang để chị tự tin bước vào giảng đường đại học.
Tốt nghiệp ngành Sư phạm Tiếng Anh, chị quyết định trở về quê hương và làm việc tại Trường Tiểu học Nguyễn Khuyến. Với chị, gieo chữ nơi bản làng, mang tri thức và truyền khát vọng học tập cho các em nhỏ vùng đồng bào dân tộc thiểu số là điều ý nghĩa nhất. Biết các em học sinh Chơ Ro còn rụt rè, e ngại với môn tiếng Anh, chị Nữ tìm cách biến việc học thành niềm vui. Thay vì bài giảng khô khan, chị lồng ghép ngữ pháp vào bài hát, biến từ vựng thành trò chơi, khuyến khích học sinh mạnh dạn nói, dù chỉ một từ đơn giản.
“Tôi thường sử dụng cả 3 thứ tiếng trong cuộc sống hằng ngày, với đồng nghiệp tôi sử dụng tiếng Việt, khi giao tiếp trong gia đình, làng xóm tôi sử dụng tiếng Chơ Ro và khi đứng lớp tôi sẽ sử dụng Tiếng Anh để giao tiếp và dạy cho các em”, chị Nữ cho biết.
Kiên nhẫn gieo từng con chữ, dần dần những học trò nhỏ của chị cũng đã có sự thay đổi, từ rụt rè ngày càng trở nên tự tin. Nhiều em không chỉ mạnh dạn phát biểu, giao tiếp cơ bản bằng tiếng Anh mà còn tham gia các hội thi, mang thành tích về cho trường.
Em Nguyễn Thị Thu Hằng, học sinh lớp 5 cho biết, ban đầu khi tiếp xúc với môn tiếng Anh, em rất sợ vì thấy nó mới và khó hình dung. Tuy nhiên, sau những bài học với cô Nữ, nó trở nên gần gũi, dễ hiểu và tạo hứng thú cho học sinh thông qua các trò chơi, bài hát và lồng ghép cả những phong tục của đồng bào Chơ Ro vào bài học. “Em rất yêu thích môn tiếng Anh. Giờ đây, em đã tự tin hơn khi đọc và giao tiếp với cô Nữ với những câu nói đơn giản trong buổi học”, em Hằng cho biết.
Theo cô Nguyễn Thị Vân, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Khuyến, cô Nữ là giáo viên giỏi chuyên môn, giàu nhiệt huyết, luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Cô đạt nhiều danh hiệu thi đua, được phụ huynh và học sinh tin yêu. Không chỉ năng nổ trong giảng dạy, cô còn tích cực tham gia các hoạt động của nhà trường, có khả năng sử dụng thông thạo 3 thứ tiếng, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh cũng như hình ảnh của nhà trường trong cộng đồng.
* Miệt mài gìn giữ văn hóa Chơ Ro
Sinh ra trong một gia đình người Chơ Ro, chị Nữ thấm đẫm trong ký ức tuổi thơ về những điệu múa mừng lúa mới, câu hát dân ca, lễ hội hay món ăn truyền thống mà chỉ có đồng bào mới thực hiện được. Nhưng lớn lên, chị nhận ra thế hệ trẻ trong làng ngày càng ít biết, ít quan tâm đến tiếng nói, lễ hội truyền thống của dân tộc mình. Từ đó, một nỗi trăn trở cứ lớn dần, khát vọng gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống cũng nhen nhóm trong chị.
Hơn 30 tuổi, chị Nữ trở thành người có uy tín trẻ nhất ở tỉnh Đồng Nai. Mang trách nhiệm với cộng đồng, chị không ngừng tìm tòi về văn hóa của đồng bào Chơ Ro từ những người cao tuổi trong làng để tích lũy cho bản thân. Ngoài thời gian làm việc ở trường, chị tận dụng thời gian rảnh tập hợp các em nhỏ để dạy hát, múa, dạy tiếng nói và những món ăn đặc trưng của đồng bào.
Hơn 5 năm miệt mài, đến nay, đã có hơn 20 em nhỏ trong làng được dạy tiếng nói, điệu múa mừng lúa mới trong lễ hội Sayangva của dân tộc Chơ Ro. Chị Nữ thường đưa các em tham gia biểu diễn ở các lễ hội giúp các em thêm phần yêu thích và gắn bó, tích cực giao tiếp bằng tiếng Chơ Ro, điều mà ngay cả nhiều người lớn cũng đã lãng quên. Với chị, được truyền lại cho lớp trẻ dù chỉ là những điệu múa, tiếng nói hay một công thức nấu ăn cũng là một cách giữ hồn quê hương.
“Với tôi, giữ gìn văn hóa không phải là điều gì quá lớn lao. Chỉ cần các em nhỏ thuộc bài hát, biết một vài điệu múa và nói được tiếng Chơ Ro trong giao tiếp hằng ngày đã là điểm sáng để văn hóa Chơ Ro có thể được lưu truyền”, chị Nữ tâm sự.
Không dừng lại ở đó, chị Nữ là người có uy tín được người dân trong khu vực rất nể trọng từ những việc làm dù rất nhỏ. Chị thường xuyên gõ cửa từng nhà đi vận động các gia đình cho con đi học. Chị sẵn sàng xin các nguồn tài trợ, bảo trợ và tặng học bổng giúp các em tiếp tục được tới trường. Nhờ vậy, không có em nhỏ đồng bào dân tộc Chơ Ro nào trong độ tuổi đến trường phải nghỉ học giữa chừng.
Với những nỗ lực không ngừng, chị Nguyễn Hồng Nữ đã nhiều năm liền đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở, Chiến sĩ thi đua cấp tỉnh và nhận Bằng khen của UBND tỉnh Đồng Nai. Đặc biệt, từ năm 2020 đến nay, chị liên tục được Sở Dân tộc và Tôn giáo tặng giấy khen. Năm 2024, chị được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đồng Nai mời làm đại diện đồng bào Chơ Ro tham gia tái hiện lễ hội Sayangva phục vụ xây dựng hồ sơ công nhận di sản văn hóa./.
