Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy các tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hòa Bình (Phần I)
Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) trân trọng giới thiệu toàn văn Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm:
Sáng 10/6, tại Phú Thọ, Tổng Bí thư Tô Lâm và Đoàn công tác Trung ương đã làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy các tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hòa Bình về tình hình triển khai thực hiện các nghị quyết, kết luận của Trung ương gần đây; việc sắp xếp tổ chức bộ máy của địa phương; công tác quốc phòng, an ninh; thực hiện nhiệm vụ tăng trưởng kinh tế và công tác bảo đảm an sinh xã hội.
Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) trân trọng giới thiệu toàn văn Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm:
“Thưa các đồng chí trong đoàn công tác Trung ương,
Thưa các đồng chí lãnh đạo tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hòa Bình,
Thưa toàn thể các đồng chí,
Hôm nay, tôi rất vui mừng khi cùng Đoàn công tác được về thăm và làm việc với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân ba tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc và Hòa Bình. Đây được xem là ba vùng đất thiêng liêng, giàu truyền thống lịch sử, văn hóa và cách mạng.
Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tôi thân ái gửi đến toàn thể các đồng chí lời thăm hỏi, lời chúc mừng tốt đẹp nhất.
Thưa các đồng chí,
Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hòa Bình là ba vùng đất với ba bản sắc riêng biệt, như ba mạch nguồn văn hóa - lịch sử - con người của dân tộc Việt Nam, đã cùng chảy xuyên suốt qua chiều dài hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước; là cái nôi của nền văn hóa Việt và nay đang hội tụ, gắn kết chặt chẽ trong một không gian phát triển mới đầy triển vọng.
Phú Thọ là vùng Đất Tổ linh thiêng, nơi khởi đầu quốc gia của những tộc Việt, nơi các Vua Hùng đã lập quốc, mở cõi, mở đầu thời kỳ Văn Lang- Nhà nước đầu tiên trong lịch sử Việt Nam. Mảnh đất này không chỉ kết tinh khí thiêng sông núi, mà còn hun đúc nên những thế hệ con người mang trong mình cốt cách Việt, biểu tượng của lòng yêu nước và tinh thần quật cường, với nhiều anh hùng, danh nhân, danh tướng. Truyền thống ấy vẫn được kế thừa và phát huy qua các thế hệ hôm nay, trong công cuộc xây dựng tỉnh Phú Thọ trở thành trung tâm của vùng trung du Bắc Bộ.
Vĩnh Phúc là vùng đất phong thổ hữu tình, địa linh nhân kiệt, nơi từ ngàn xưa đã thấm đẫm khí phách khởi nghĩa và tự cường của người Việt. Đây là không gian văn hóa - lịch sử gắn liền với quê hương và dấu tích của Hai Bà Trưng, hai vị nữ anh hùng dân tộc đã phất cờ khởi nghĩa đánh đuổi giặc ngoại xâm, mở đầu truyền thống “giặc đến nhà đàn bà cũng đánh” của dân tộc ta. Trong kháng chiến chống giặc ngoại xâm, vùng đất này luôn là hậu cứ vững chắc, là nơi khởi nguồn của nhiều phong trào yêu nước. Sau tái lập tỉnh năm 1997, Vĩnh Phúc đã có bước phát triển rất ấn tượng, trở thành một trong những cực tăng trưởng công nghiệp hàng đầu của cả nước.
Hòa Bình là miền đất sơn thủy hòa quyện, nơi hội tụ sắc màu văn hóa của gần 40 dân tộc anh em, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm gần 75% dân số. Đây là cái nôi của văn hóa Hòa Bình nổi tiếng, rực rỡ thời tiền sử, trong khảo cổ học Đông Nam Á, có niên đại 10 ngàn năm trước công nguyên. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc, Hòa Bình là hậu phương chiến lược quan trọng, nhân dân các dân tộc một lòng một dạ theo Đảng. Ngày nay, Hòa Bình đang từng bước phát huy lợi thế địa lý, tài nguyên và bản sắc văn hóa để phát triển du lịch sinh thái, kinh tế rừng, nông nghiệp đặc sản và năng lượng tái tạo.
Ba tỉnh - ba đặc điểm riêng - đang từng bước hội tụ trong một chỉnh thể thống nhất, hòa quyện về địa lý, lịch sử, văn hóa, dân cư và cơ cấu kinh tế. Sự gắn kết giữa đồng bằng công nghiệp - trung du lịch sử - miền núi sinh thái không chỉ tạo điều kiện thuận lợi về mặt địa giới hành chính mà còn mở ra cơ hội hình thành một mô hình phát triển đa trung tâm, tích hợp cao, vừa đảm bảo tính kế thừa truyền thống, vừa hướng đến tương lai hiện đại.
Việc hợp nhất không đơn thuần là một quyết định hành chính, mà là bước chuyển chiến lược trong tư duy quản trị quốc gia, từ mô hình phát triển phân mảnh sang tư duy không gian tích hợp, từ đơn vị địa phương sang liên kết vùng với tầm nhìn chiến lược vì sự phát triển bền vững, bản sắc và thịnh vượng chung.
Thưa các đồng chí,
Phát huy truyền thống lịch sử - văn hóa hào hùng, kế thừa những giá trị căn bản đã được hun đúc qua bao thế hệ, những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân ba tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc và Hòa Bình đã không ngừng nỗ lực, bằng quyết tâm chính trị cao, hành động linh hoạt, sáng tạo, ba tỉnh đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, toàn diện trên nhiều lĩnh vực:
Tốc độ tăng trưởng kinh tế của các tỉnh duy trì tích cực và ổn định: giai đoạn 2020–2024, GRDP bình quân của Phú Thọ đạt 7,85%, Vĩnh Phúc đạt 6,0%, và Hòa Bình đạt 5,42%. Đặc biệt, trong năm 2024, cả ba tỉnh đều có bước bứt phá rõ nét: Phú Thọ đạt mức tăng trưởng ấn tượng 9,53%, Hòa Bình đạt 9%, và Vĩnh Phúc đạt 7,52%. Thu ngân sách hết 5 tháng đầu năm 2025 của Phú Thọ đạt 81,5%; Hòa Bình đạt 60% và Vĩnh Phúc đạt 55,2%. Nhiều chỉ tiêu quan trọng về đầu tư công, sản xuất công nghiệp, xuất khẩu, thu nhập bình quân đầu người... đều đạt và vượt kế hoạch đề ra.
Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực: Vĩnh Phúc tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu công nghiệp với sự hiện diện của các tập đoàn lớn như Toyota, Honda, Piaggio, góp phần đưa ngành chế biến chế tạo chiếm tỷ trọng cao. Phú Thọ phát triển mạnh về công nghiệp phụ trợ, dịch vụ logistics và du lịch văn hóa tâm linh. Hòa Bình chú trọng phát triển nông nghiệp bền vững, năng lượng tái tạo, cùng với du lịch sinh thái và bản sắc cộng đồng.
Mạng lưới kết cấu hạ tầng giao thông, đô thị, khu công nghiệp, cụm công nghiệp... tiếp tục được đầu tư mở rộng. Chỉ số cải cách hành chính, năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), chỉ số hài lòng của người dân (SIPAS) đều có chuyển biến tích cực, nhiều năm liền ở nhóm khá của cả nước. Công tác xóa đói giảm nghèo, an sinh xã hội, chăm lo đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa được quan tâm đúng mức. Các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế, môi trường tiếp tục được chú trọng và đạt nhiều kết quả thiết thực.
Trên hết, hệ thống chính trị ở cơ sở được củng cố, quốc phòng - an ninh được giữ vững, đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân không ngừng được nâng lên. Đó là những minh chứng sinh động cho tinh thần đoàn kết, bản lĩnh chính trị, sự điều hành quyết liệt và năng động của cấp ủy, chính quyền, cũng như sự chung sức, đồng lòng của toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân ba tỉnh.
Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi nhiệt liệt biểu dương, đánh giá cao và chân thành cảm ơn những nỗ lực, cố gắng bền bỉ đó của hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân ba tỉnh.
Thưa các đồng chí,
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, chúng ta cũng cần thẳng thắng nhìn nhận những khó khăn, hạn chế mà ba tỉnh vẫn còn gặp phải. Quy mô kinh tế còn nhỏ, động lực tăng trưởng thiếu bền vững và không ổn định, năng suất lao động chưa cao, liên kết vùng và nội vùng còn yếu, dư địa tăng trưởng chưa được khai thác hiệu quả và đồng bộ. Hạ tầng còn phân tán, thiếu kết nối, nhất là giao thông liên huyện, liên tỉnh và logistics trung chuyển.
Trong tổ chức bộ máy và quản trị địa phương, vẫn còn tình trạng chồng chéo chức năng, đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã quá nhiều, gây phân tán nguồn lực và đội ngũ cán bộ mỏng, khó chuyên sâu. Một số lĩnh vực chuyển đổi số, phát triển đô thị thông minh, ứng dụng công nghệ cao còn chậm. Cơ chế phối hợp giữa các tỉnh lân cận chưa thực sự hiệu quả, còn mang tính cục bộ, thiếu tính tích hợp và tầm nhìn dài hạn.
Những tồn tại nêu trên cho thấy yêu cầu cấp thiết phải tái cấu trúc tổ chức lãnh thổ, đổi mới tư duy phát triển, tinh gọn bộ máy, nâng cao năng lực điều hành và tạo dựng không gian kinh tế - hành chính quy mô lớn, hiệu quả cao hơn. Chính vì vậy, việc hợp nhất ba tỉnh trong giai đoạn hiện nay không chỉ xuất phát từ yêu cầu cải cách hành chính mà còn là một bước ngoặt chiến lược nhằm kiến tạo động lực phát triển mới cho toàn vùng trung du và miền núi Bắc Bộ.
Thưa các đồng chí,
Sự kết hợp giữa ba tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc và Hòa Bình là bước đi chiến lược đã được Trung ương tính toán và cân nhắc kỹ lưỡng để hình thành một thực thể hành chính – kinh tế mới có độ tích hợp cao về địa lý, đa dạng về nguồn lực, cân bằng về không gian phát triển và liên kết, bổ sung cho nhau trên nhiều phương diện.
Trước hết, về không gian địa lý, việc kết nối ba tỉnh nằm liền kề nhau, tạo thành một chỉnh thể liên hoàn, kết nối giữa Thủ đô Hà Nội và vùng Tây Bắc rộng lớn, đồng thời có cửa ngõ ra các tỉnh Bắc Trung Bộ qua Quốc lộ 6, Quốc lộ 32 và đường Hồ Chí Minh. Việc sáp nhập sẽ xóa bỏ ranh giới hành chính cứng, giúp quy hoạch thống nhất hạ tầng giao thông, đô thị, công nghiệp, nông nghiệp, tạo điều kiện phát triển các hành lang kinh tế xuyên suốt từ đồng bằng - trung du - miền núi, giúp khai thác hiệu quả tiềm năng giao thương, du lịch, logistics liên vùng.
Thứ hai, về cơ cấu kinh tế và năng lực sản xuất, mỗi địa phương có một lợi thế khác nhau, không trùng lặp, khi kết hợp sẽ bổ sung cho nhau tạo thành một chuỗi giá trị hoàn chỉnh:
- Vĩnh Phúc với nền tảng công nghiệp chế biến chế tạo hiện đại, thu hút FDI mạnh, đặc biệt trong các lĩnh vực ô tô, xe máy, điện tử, cơ khí chính xác. Đây sẽ là động cơ tăng trưởng của tỉnh hợp nhất, tạo việc làm, thúc đẩy đô thị hóa và xuất khẩu.
- Phú Thọ có thế mạnh về dịch vụ, logistics, thương mại, đào tạo và du lịch văn hóa tâm linh, là điểm trung chuyển giữa các vùng kinh tế lớn, có mạng lưới giao thông đang phát triển mạnh. Khi được tích hợp với Vĩnh Phúc, có thể giảm áp lực công nghiệp hóa đơn lẻ, thay vào đó phát triển thành một trung tâm hậu cần, dịch vụ hỗ trợ vùng công nghiệp của cả khu vực.
- Hòa Bình, với ưu thế rừng, thủy điện, đất đai nông lâm nghiệp, nền văn hóa bản địa phong phú, đặc sắc và tiềm năng du lịch sinh thái, sẽ bổ sung vai trò lá phổi xanh, vùng sinh thái - nghỉ dưỡng - nông nghiệp hữu cơ. Đây cũng là không gian phát triển năng lượng tái tạo, giáo dục trải nghiệm, du lịch cộng đồng, góp phần cân bằng với tính chất đô thị - công nghiệp hóa của Vĩnh Phúc và Phú Thọ.
Thứ ba, về nguồn nhân lực và phân bổ dân cư, ba tỉnh có tổng dân số hơn 4 triệu người, với cơ cấu dân số trẻ, tỷ lệ lao động trong độ tuổi cao. Vĩnh Phúc sở hữu lực lượng lao động kỹ thuật khá mạnh, phù hợp với phát triển công nghiệp và dịch vụ hiện đại. Phú Thọ có thế mạnh về đào tạo, với hệ thống trường đại học, cao đẳng, dạy nghề tương đối đầy đủ, là nguồn cung nhân lực căn bản cho cả vùng. Hòa Bình, với dân cư đa dân tộc và kinh nghiệm trong sản xuất nông nghiệp, thủ công, du lịch cộng đồng, có thể phát triển các mô hình kinh tế bản địa bền vững. Khi hợp nhất, ba tỉnh sẽ bổ trợ cho nhau để hình thành cơ cấu lao động đa dạng, cân đối hơn, thúc đẩy phân công lao động nội vùng hợp lý, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực và giảm chênh lệch phát triển giữa các vùng, các khu vực.
Thứ tư, về văn hóa - xã hội, ba tỉnh đại diện cho ba lớp văn hóa đặc trưng của miền Bắc: văn hóa Hùng Vương (Phú Thọ), văn hóa vùng trung du - khoa bảng (Vĩnh Phúc), văn hóa Mường - Thái (Hòa Bình). Sự giao thoa này tạo nên một bản sắc phong phú, có thể phát triển mạnh các sản phẩm văn hóa, du lịch, giáo dục bản địa có giá trị, xây dựng thương hiệu vùng di sản sống, trở thành điểm đến hấp dẫn cả về chiều sâu lịch sử lẫn trải nghiệm hiện đại.
Thứ năm, về tổ chức không gian và hạ tầng đô thị, công nghiệp và giao thông, ba tỉnh hiện có nhiều khu công nghiệp, đô thị trung tâm, khu dân cư nông thôn, mạng lưới đường bộ, đường thủy đang được đầu tư nâng cấp. Khi sáp nhập, có thể tổ chức lại hệ thống đô thị theo mô hình đa trung tâm, phân tầng chức năng, chẳng hạn như đô thị lõi công nghiệp - dịch vụ (ở Vĩnh Yên, Phúc Yên, Việt Trì), trung tâm văn hóa, du lịch và hậu cần (ở Thanh Thủy, Lâm Thao, Cẩm Khê) và vành đai sinh thái, nông nghiệp hữu cơ - du lịch cộng đồng (ở Mai Châu, Đà Bắc...). Đây sẽ là cơ sở để quy hoạch một cách đồng bộ và hiệu quả, tránh tình trạng phát triển chắp vá, cạnh tranh nội vùng.
Cuối cùng, về thể chế và quản trị, khi ba tỉnh cùng sáp nhập thành một đơn vị hành chính sẽ tạo ra dư địa lớn để xây dựng một mô hình chính quyền địa phương tiên tiến, vận hành theo nguyên tắc tập trung - linh hoạt - hiệu quả, giảm mạnh đầu mối trung gian, tiết kiệm chi phí công, đồng thời tăng tính tự chủ, sáng tạo ở cấp cơ sở".
(Còn tiếp)
