Phát triển thị trường tín chỉ carbon là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh Việt Nam đang chuyển dịch mô hình tăng trưởng theo hướng xanh và bền vững.
Ngày 17/6, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Chính sách phát triển thị trường tín chỉ carbon – Những vấn đề đặt ra và khuyến nghị” nhằm phân tích thực trạng, nhận diện các thách thức và đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách, góp phần thúc đẩy sự hình thành và phát triển thị trường tín chỉ carbon ở Việt Nam, hướng tới thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 theo cam kết tại Hội nghị COP26. Sự kiện thu hút đông đảo các nhà khoa học, chuyên gia kinh tế, đại diện doanh nghiệp tham dự.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Quang Thao, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam nhấn mạnh, phát triển thị trường tín chỉ carbon là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh Việt Nam đang chuyển dịch mô hình tăng trưởng theo hướng xanh và bền vững. Đây không chỉ là công cụ để thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính mà còn là cơ chế kinh tế giúp doanh nghiệp đổi mới công nghệ, tiếp cận nguồn vốn xanh và hội nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu. Để thị trường này thực sự vận hành hiệu quả, cần khẩn trương hoàn thiện thể chế, xây dựng hạ tầng kỹ thuật, nâng cao năng lực quản trị và tăng cường nhận thức xã hội. Hội thảo lần này là diễn đàn để các nhà khoa học, chuyên gia, cơ quan quản lý cùng trao đổi, đề xuất những giải pháp thiết thực, khả thi, phù hợp với điều kiện Việt Nam.
Trình bày báo cáo đề dẫn tại hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Hoàng Văn Phụ, Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Kinh tế và Phát triển khái quát bức tranh toàn cảnh về sự hình thành thị trường tín chỉ carbon trong bối cảnh toàn cầu chuyển sang mô hình tăng trưởng xanh. Sau nhiều thập kỷ công nghiệp hóa ồ ạt, thế giới đã và đang phải đối mặt với hậu quả nghiêm trọng của biến đổi khí hậu do phát thải khí nhà kính không kiểm soát. Sự cạn kiệt tài nguyên, suy giảm đa dạng sinh học và các hiện tượng thời tiết cực đoan đã buộc các quốc gia phải thay đổi chiến lược phát triển, trong đó “tăng trưởng xanh” trở thành hướng đi tất yếu.
Thị trường tín chỉ carbon chính là công cụ then chốt để thúc đẩy giảm phát thải khí nhà kính, dựa trên nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền”. Đây là cơ chế cho phép các doanh nghiệp giao dịch quyền phát thải, tạo động lực kinh tế cho việc đầu tư vào công nghệ sạch và tiết kiệm năng lượng. Nhiều quốc gia đã triển khai hiệu quả cơ chế này, góp phần giảm phát thải và tăng cường năng lực cạnh tranh. Đối với Việt Nam, với tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo, nông nghiệp và quản lý chất thải, việc xây dựng thị trường tín chỉ carbon là cơ hội quan trọng để vừa thực hiện trách nhiệm quốc tế, vừa nâng cao năng lực phát triển bền vững trong dài hạn.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Hoàng Văn Phụ, việc xây dựng chính sách phát triển thị trường tín chỉ carbon cần tiếp cận đồng bộ từ thể chế, hạ tầng kỹ thuật đến nguồn nhân lực, đồng thời cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý để thị trường có thể vận hành minh bạch, hiệu quả và phù hợp với các chuẩn mực quốc tế.
Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hải, chuyên gia kinh tế cho rằng, để đạt được các mục tiêu tăng trưởng xanh và phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, việc phát triển thị trường tín chỉ carbon cần được xác định là một giải pháp chiến lược, gắn liền với định hướng chuyển đổi mô hình kinh tế trên cơ sở Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến 2050. Do đó cần sớm hoàn thiện thể chế thị trường carbon thông qua việc ban hành đầy đủ các quy định kỹ thuật về đo lường, báo cáo, thẩm định (MRV), cơ chế kiểm tra, giám sát và chế tài minh bạch.
Theo Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hải, Việt Nam cần xây dựng sàn giao dịch tín chỉ carbon vận hành hiệu quả, kết nối với các cơ chế quốc tế theo Điều 6 của Thỏa thuận Paris. Đồng thời, tăng cường đào tạo nhân lực, hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp, đặc biệt là khối doanh nghiệp vừa và nhỏ; khuyến khích đầu tư vào công nghệ sạch và tham gia cơ chế tín chỉ carbon tự nguyện. Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hải đề xuất cần có chính sách tài chính đủ hấp dẫn để doanh nghiệp coi giảm phát thải không chỉ là nghĩa vụ mà còn là cơ hội kinh tế rõ rệt.
Tiến sỹ Hồ Công Hoà, Khoa Kinh tế phát triển, Học viện Chính sách và Phát triển (Bộ Tài chính) cho rằng, để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Việt Nam cần nhanh chóng hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường carbon, đảm bảo minh bạch, hiệu quả và hội nhập quốc tế. Trên cơ sở từ kinh nghiệm quốc tế như EU, Hàn Quốc, Anh, Mỹ, Trung Quốc, Tiến sỹ Hồ Công Hoà đề xuất cần quy định rõ về cơ chế đấu giá, chính sách thuế, phí, tổ chức sàn giao dịch, giám sát xử phạt và tích hợp hệ thống đo lường. Ngoài ra, vai trò điều phối liên ngành, sự tham gia của khu vực tư nhân và cơ chế tài chính xanh là nền tảng vận hành thị trường carbon bền vững tại Việt Nam.
Tại hội thảo, các đại biểu tham dự tập trung trao đổi về chính sách phát triển thị trường tín chỉ carbon trong bối cảnh thúc đẩy hợp tác công, tư đối với lĩnh vực giảm phát thải. Nhiều ý kiến cho rằng cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tín chỉ carbon, khuyến khích đầu tư vào công nghệ xanh và mô hình sản xuất sạch. Đồng thời, việc hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát và minh bạch thông tin cũng được nhấn mạnh nhằm đảm bảo thị trường vận hành hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững và thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050./.
