Tiến tới Đại hội XIV của Đảng: Sáng tạo trong phát huy dân chủ cơ sở, kết nối người dân với Đảng
Những mô hình phát huy dân chủ ở cơ sở đã mang lại hiệu ứng tích cực, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong tham gia giám sát, góp ý, hiến kế để xây dựng Đảng bộ và chính quyền trong sạch, vững mạnh.
Trong bối cảnh Thành phố Hồ Chí Minh đang chuyển mình mạnh mẽ sau khi hợp nhất và triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, việc phát huy dân chủ ở cơ sở trở thành yêu cầu cấp thiết, vừa là động lực vừa là điều kiện để củng cố niềm tin của nhân dân, xây dựng Đảng vững mạnh và phát triển Thành phố bền vững.
* Ý Đảng, lòng dân hòa quyện trong tinh thần dân chủ
Một ngày đầu tháng 10/2025, đại diện cử tri khu phố 8 (phường Tân Định, Thành phố Hồ Chí Minh) tập trung tại trụ sở khu phố (số 68/353A đường Trần Quang Khải) để gặp gỡ, đại diện lãnh đạo cấp ủy, chính quyền phường trong chương trình “Gắn kết niềm tin - Hành động trách nhiệm” do HĐND phường Tân Định tổ chức.
Cách đó hơn 100 km, đại diện nhân dân ấp Hải Bình, xã Long Hải cũng có buổi gặp gỡ, trao đổi với đại diện lãnh đạo địa phương trong chương trình “Ngày thứ Bảy lắng nghe người dân nói” do Ủy ban MTTQ Việt Nam xã tổ chức.
Tại các buổi gặp mặt, lãnh đạo địa phương đã tiếp nhận, trả lời những ý kiến thẳng thắn, phản ánh của nhân dân như: công tác tuyên truyền, chuyển đổi số; tiến độ và chất lượng các dự án đầu tư công đang triển khai trên địa bàn; công tác giải quyết thủ tục hành chính của người dân sau thời gian triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp...
Đây chỉ là hai trong những ví dụ cụ thể, sinh động về nỗ lực của cấp ủy, chính quyền, Ủy ban MTTQ Việt Nam các địa phương của Thành phố Hồ Chí Minh trong triển khai chỉ đạo của Thành ủy Thành phố về tăng cường hiệu quả công tác dân vận, phát huy dân chủ cơ sở tạo sự đồng thuận giữa “Ý đảng, lòng dân” góp phần xây dựng Đảng, chính quyền.
Nhiều năm qua, việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở được Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh xác định là một trong những khâu đột phá về xây dựng Đảng và hệ thống chính trị; là yêu cầu tất yếu của Thành phố với điều kiện một đô thị lớn, dân số đông và đa dạng thành phần. Các cấp ủy, tổ chức Đảng, cơ quan, đơn vị đã nghiêm túc thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về thực hiện dân chủ ở cơ sở, nhất là việc quán triệt thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TW, ngày 18/2/1998 của Bộ Chính trị Khóa VIII về “xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở"
Các cấp ủy, chính quyền Thành phố lấy mục tiêu “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” là phương châm hành động xuyên suốt. Nhiều mô hình thực tiễn được triển khai và lan tỏa mạnh mẽ; góp phần quan trọng tạo nên một Thành phố Hồ Chí Minh đầu tàu kinh tế, xã hội ổn định, đảm bảo an ninh - quốc phòng, trung tâm đối ngoại của khu vực và đất nước. Những mô hình điển hình như: Chương trình “Dân hỏi - Chính quyền trả lời”, “Đối thoại cùng Chính quyền Thành phố” do HĐND Thành phố phối hợp thực hiện đã trở thành diễn đàn đối thoại trực tiếp giữa lãnh đạo Thành phố với người dân. Từ năm 2022 - 2025, hai chương trình đã thực hiện 42 kỳ truyền hình, 29 kỳ phát thanh, phát sóng trực tiếp gần 70 giờ; tiếp nhận hơn 3.200 ý kiến, trong đó 82% đã được giải quyết hoặc phản hồi chính thức.
Nhiều vấn đề tồn đọng lâu năm trong các lĩnh vực quy hoạch, trật tự đô thị, cải cách hành chính đã được tháo gỡ, tạo sự đồng thuận xã hội. Diễn đàn không chỉ là cầu nối giữa người dân và chính quyền mà còn thể hiện trách nhiệm của bộ máy chính quyền trong thực thi công vụ và phục vụ nhân dân, nơi người dân thể hiện quyền dân chủ trong xây dựng Đảng, chính quyền.
Nêu cao vai trò trung tâm kết nối các tầng lớp nhân dân trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc, hệ thống MTTQ Việt Nam Thành phố cùng các tổ chức thành viên đã triển khai nhiều mô hình hoạt động thể hiện tính sáng tạo trong phát huy dân chủ cơ sở, kết nối người dân với Đảng, chính quyền như: “Hộp thư ý Đảng lòng dân” tại phường Chánh Hưng; “Mỗi tuần 1 khu phố’ tại phường Xuân Hòa, Bàn Cờ; “Cà phê sáng với nhân dân” tại phường Thủ Dầu Một… Từ những chương trình này, hàng nghìn mét vuông đất được người dân tự nguyện đóng góp để mở rộng đường giao thông; hàng chục nghìn mảng xanh đô thị được xây dựng; hàng nghìn khu phố tự quản an ninh trật tự ra đời; hàng loạt những điểm nghẽn trong vấn đề giải phóng mặt bằng cho các dự án phát triển đã được tháo gỡ…
Những mô hình phát huy dân chủ ở cơ sở đã mang lại hiệu ứng tích cực, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong tham gia giám sát, góp ý, hiến kế để xây dựng Đảng bộ và chính quyền trong sạch, vững mạnh.
Ông Nguyễn Phước Lộc, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh đánh giá, những năm qua, công tác thực hiện dân chủ ở cơ sở tại Thành phố đã có những bước tiến tích cực, thực chất, mang lại hiệu quả thiết thực cho sự phát triển chung của địa phương. Các loại hình dân chủ ở cơ sở đã tạo điều kiện để nhân dân thực hiện quyền dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp trên các lĩnh vực. Các mô hình phát huy dân chủ ở cơ sở sở đã lan tỏa tinh thần yêu nước, khơi dậy, phát huy trí tuệ, sự sáng tạo, đóng góp cũng như nguồn lực to lớn của nhân dân cho phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng, phát triển Thành phố.
* Động lực phát triển bền vững
Trong suốt chiều dài lịch sử, từ công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước đến giai đoạn xây dựng và phát triển đất nước, sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc luôn bắt nguồn từ dân chủ, từ niềm tin của người dân vào sự lãnh đạo của Đảng. Sau khi hợp nhất địa giới hành chính, Thành phố Hồ Chí Minh trở thành đô thị lớn nhất cả nước với ưu thế và tiềm năng vượt trội nhưng cũng gánh vác những nhiệm vụ to lớn với sự kỳ vọng đất nước. Cùng với việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Thành phố Hồ Chí Minh đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo, chỉ đạo với mô hình quản trị thống nhất nhưng linh hoạt, phát huy dân chủ ở từng địa bàn, phù hợp với đặc điểm thực tế từng địa phương.
Phát huy dân chủ ở cơ sở chính là chìa khóa để đảm bảo hiệu quả quản trị, củng cố Đảng và xây dựng chính quyền phục vụ vì dân, do dân và của dân. Khi bộ máy hành chính được tinh gọn, quan hệ giữa chính quyền và người dân trở nên trực tiếp, tức thời và đòi hỏi năng lực điều hành, lắng nghe và phản hồi nhanh chóng, minh bạch...
Xác định rõ tầm quan trọng của vấn đề, Thành phố Hồ Chí Minh vừa phát huy mạnh mẽ những kết quả tích cực trong thực hiện dân chủ ở cơ sở đã đạt được tại các địa phương trước khi hợp nhất, vừa triển khai những mô hình mới sáng tạo để đáp ứng yêu cầu trước tình hình mới. Một năm qua, riêng trong hệ thống MTTQ Việt Nam Thành phố và các tổ chức thành viên đã tổ chức 933 hội nghị nhân dân với 80.320 lượt người tham dự; 185 hội nghị phản biện xã hội đối với các dự thảo chương trình, kế hoạch của UBND cùng cấp. Ban Thanh tra nhân dân phường, xã, đặc khu đã tổ chức 254 cuộc giám sát. Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng tổ chức 548 cuộc giám sát các công trình trên toàn Thành phố…
Ngày 23/9/2025, trong buổi khảo sát thực địa dự án cải tạo môi trường Rạch Xuyên Tâm, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Trần Lưu Quang đã công khai số điện thoại với lời cam kết sẵn sàng đáp ứng kịp thời mọi phản ánh của cán bộ cơ sở. Lời tuyên bố công khai của người đứng đầu Đảng bộ Thành phố là một minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của cấp ủy, chính quyền trong quyết tâm đẩy mạnh dân chủ cơ sở, lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo hiệu quả hoạt động.
Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Phước Lộc nhấn mạnh, khi người dân được tham gia, giám sát, thụ hưởng, niềm tin vào Đảng, chính quyền được củng cố và lan tỏa, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc được nhân lên trở thành động lực nội sinh cho Thành phố trên con đường phát triển. Thành ủy, Ban Thường vụ Thành ủy xác định, việc thực hiện dân chủ ở cơ sở là nhiệm vụ cơ bản, quan trọng, thường xuyên và lâu dài.
Trong giai đoạn mới, cấp ủy, tổ chức Đảng, chính quyền, Mặt trận, các đoàn thể và nhân dân Thành phố cần thực hiện thường xuyên, sâu rộng các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chủ trương của Thành ủy về thực hiện dân chủ ở cơ sở. Các cơ quan, đơn vị quán triệt tinh thần xác định nhân dân là chủ thể, là trung tâm, động lực của mọi mục tiêu, nhiệm vụ; xem đây là giải pháp, động lực để góp phần vào mục tiêu tăng trưởng, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố. Qua đó, người dân được thụ hưởng ngày càng tốt hơn về đời sống và tinh thần trong quá trình phát triển, tham gia tích cực vào công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Từ những cam kết chính trị mạnh mẽ của lãnh đạo và những chuyển biến tích cực trong toàn hệ thống chính trị sau hợp nhất, Thành phố Hồ Chí Minh với truyền thống năng động, sáng tạo và nghĩa tình đã, đang và sẽ tiếp tục là địa phương đi đầu trong thực hiện dân chủ cơ sở một cách thực chất, mỗi người dân vừa là chủ thể, vừa là người thụ hưởng. Từ sự hòa quyện giữa lòng dân, ý Đảng, niềm tin và khát vọng, Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục gặt hái những thành quả trong hành trình phát triển mới cùng cả nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.
