Mới đây Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành Kết luận số 202-KL/TW, còn Chính phủ tiếp tục đưa ra những chỉ đạo quyết liệt để mô hình này hoạt động hiệu quả, hướng tới phục vụ nhân dân tốt hơn nữa.
Sau bốn tháng triển khai, bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp đang vận hành cơ bản ổn định, thông suốt dù vẫn còn những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong thực tiễn.
Mới đây Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành Kết luận số 202-KL/TW, còn Chính phủ tiếp tục đưa ra những chỉ đạo quyết liệt để mô hình này hoạt động hiệu quả, hướng tới phục vụ nhân dân tốt hơn nữa.
Kết luận số 202-KL/TW nêu rõ, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã đạt nhiều kết quả tích cực. Bộ Chính trị, Ban Bí thư biểu dương các cấp ủy, tổ chức đảng, Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Quốc hội, các tỉnh ủy, thành ủy và đảng ủy xã, phường, đặc khu đã chủ động, tích cực, khắc phục khó khăn, tháo gỡ vướng mắc trong thực tiễn triển khai hoạt động của bộ máy hệ thống chính trị và chính quyền địa phương 2 cấp.
Kết luận nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục tăng cường toàn diện cho cấp xã- mắt xích quan trọng trong hệ thống chính quyền 2 cấp. Các cấp ủy, chính quyền cần sớm khắc phục tồn tại, hạn chế để cấp xã chuyển mạnh từ thụ động sang chủ động, từ quản lý sang quản trị và kiến tạo phát triển kinh tế - xã hội, chăm lo đời sống nhân dân, giải quyết kịp thời nhu cầu chính đáng của người dân và doanh nghiệp.
Bộ Chính trị, Ban Bí thư giao Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Quốc hội tập trung hoàn thiện thể chế, nhất là các vấn đề liên quan đến phân cấp, phân quyền, quy trình, thủ tục trong các lĩnh vực tài chính, tài sản, quy hoạch, dự án, đất đai, trụ sở… Các vấn đề thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng phải được giải quyết ngay; những vấn đề thuộc thẩm quyền Quốc hội cần khẩn trương bổ sung trong nội dung trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.
Yêu cầu cụ thể được đặt ra là kiểm soát chặt chẽ việc ban hành thủ tục hành chính ở các địa phương, rà soát, bãi bỏ ngay những thủ tục không cần thiết, nâng cao hiệu quả thực chất của dịch vụ công trực tuyến. Các nhiệm vụ này phải hoàn thành trước ngày 15/12/2025.
Bộ Chính trị cũng yêu cầu các bộ, ngành khẩn trương rà soát, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật để bảo đảm tính khả thi trong phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền, khắc phục tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo, chưa phù hợp với mô hình mới này. Bộ Chính trị giao Bộ Tài chính sớm bố trí kinh phí phục vụ số hóa tài liệu, đầu tư hạ tầng công nghệ, ưu tiên vùng sâu, vùng xa; Bộ Khoa học và Công nghệ hoàn thiện các phần mềm dùng chung, tích hợp cơ sở dữ liệu quốc gia, nâng cấp hạ tầng thông tin phục vụ chuyển đổi số cấp xã.
Một nội dung quan trọng khác là yêu cầu cập nhật, điều chỉnh ngay quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng, quy hoạch chuyên ngành sau khi điều chuyển, chuyển đổi công năng các cơ sở nhà, đất để phát triển kinh tế - xã hội. Bộ Chính trị giao Đảng ủy Chính phủ, các tỉnh ủy, thành ủy lãnh đạo, chỉ đạo khẩn trương sắp xếp, xử lý tài sản công, tháo gỡ vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện…
Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, thông tin về tình hình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, dù mới triển khai hơn bốn tháng, bộ máy đã vận hành cơ bản ổn định, thông suốt và được nhân dân ghi nhận. Thành công lớn nhất là sắp xếp lại mô hình hành chính, ban hành hệ thống thể chế, chính sách đồng bộ, kịp thời tháo gỡ vướng mắc cho địa phương. Sự đồng hành, quyết liệt của các cấp chính quyền giúp hoàn thành khối lượng công việc lớn trong thời gian ngắn. Song, vẫn còn những khó khăn về nhân lực, hạ tầng và cơ chế tài chính cần tiếp tục hoàn thiện.
Phó Thủ tướng cho hay, Chính phủ xác định 6 nhóm giải pháp trọng tâm, trong đó ưu tiên hoàn thiện thể chế, chính sách; cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, đặc biệt ở cấp xã. Bộ Nội vụ sẽ sớm hoàn thiện khung vị trí việc làm làm cơ sở giao biên chế giai đoạn 2026-2030, đồng thời triển khai đề án đào tạo cán bộ cấp xã đến năm 2030.
Chính phủ cũng sẽ rà soát, bổ sung quy hoạch phát triển địa phương, thiết kế cơ chế tài chính phù hợp với mô hình mới, tăng cường đầu tư cho chuyển đổi số và hạ tầng công nghệ thông tin. Việc ứng dụng AI, chính quyền số sẽ là giải pháp then chốt để tinh gọn bộ máy nhưng vẫn nâng cao chất lượng phục vụ. Chính phủ cũng đang xây dựng đề án tổng thể cải cách tiền lương, dự kiến trình Trung ương vào quý I/2026. Việc cải cách phải thực hiện thận trọng, căn cơ, phù hợp với khả năng ngân sách, đảm bảo đời sống cán bộ, công chức.
Tại nghị trường, nhiều đại biểu Quốc hội đồng tình với hướng đi này nhưng đề nghị sớm có chính sách hỗ trợ cán bộ vùng sáp nhập, vùng khó khăn, do phải di chuyển xa và đảm nhiệm khối lượng công việc lớn hơn trong khi thu nhập chưa tăng. Đại biểu cũng kiến nghị sớm xác định vị trí việc làm, phân cấp rõ ràng hơn cho xã, phường; đầu tư hạ tầng số và đào tạo kỹ năng công nghệ để nâng cao hiệu quả hành chính.
Thực tiễn triển khai chính quyền 2 cấp tại các địa phương trên cả nước bước đầu cho thấy nhiều tín hiệu tích cực. Bộ máy gọn nhẹ hơn, giảm tầng nấc trung gian, giúp việc điều hành nhanh và hiệu quả hơn. Cán bộ cơ sở có điều kiện tiếp cận công nghệ, áp dụng phương thức làm việc hiện đại. Một số địa phương, như: Quảng Ninh, Đà Nẵng, Thanh Hóa đã triển khai trung tâm hành chính công tập trung, liên thông điện tử giữa các sở, ban, ngành, giúp rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ, nâng cao mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp.
Tuy vậy, khó khăn vẫn còn nhiều. Ở một số xã vùng sâu, vùng xa, cán bộ phải di chuyển xa để làm việc, trụ sở sáp nhập chưa hoàn thiện, hạ tầng thông tin yếu, làm giảm hiệu quả phục vụ. Cán bộ ở cơ sở phải kiêm nhiệm nhiều công việc, trong khi chính sách đãi ngộ chưa tương xứng. Đội ngũ công chức trẻ thiếu kinh nghiệm, công chức lớn tuổi lại khó thích ứng với phương thức quản trị mới.
Trước thực tế đó, nhiều địa phương kiến nghị Trung ương sớm hoàn thiện cơ chế tài chính, bố trí kinh phí hợp lý cho đầu tư hạ tầng công nghệ, có chính sách khuyến khích cán bộ trẻ về công tác ở cơ sở. Như Thành phố Hồ Chí Minh đã chủ động mở các lớp bồi dưỡng kỹ năng số, kỹ năng phục vụ công dân, hướng tới xây dựng đội ngũ “công chức phục vụ” đúng nghĩa.
Tinh gọn bộ máy là xu hướng tất yếu, nhưng tinh gọn không chỉ là giảm người, mà là tăng hiệu quả. Cải cách thể chế, nâng cao chất lượng cán bộ, tăng cường chuyển đổi số và tạo môi trường khuyến khích đổi mới là những điều kiện để chính quyền 2 cấp phát huy hiệu quả. Như tinh thần Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh: “Mục tiêu cuối cùng là phục vụ nhân dân tốt hơn”./.
