Xử lý việc khó, tháo "nút thắt" giải phóng mặt bằng - Kinh nghiệm từ Hưng Yên: Đào tạo cán bộ qua việc mới, việc khó
Với tinh thần cởi mở, thẳng thắn, khi kiến nghị của người dân được giải đáp kịp thời, trực tiếp, đúng quy định, được nhân dân đồng tình và ủng hộ sẽ hạn chế việc tạo điểm “nóng” tại cơ sở trong quá trình triển khai thực hiện các dự án.
Giải phóng mặt bằng được xác định là việc khó, dễ xảy ra sai phạm nên đòi hỏi những người "cầm cân nảy mực" phải công tâm, khách quan, đảm bảo đúng pháp luật. Trong 4 năm qua, tại tỉnh Hưng Yên, hàng nghìn héc ta đất được giải phóng mặt bằng nhưng không để xảy ra vi phạm pháp luật. Qua đó có thể thấy, ngoài bản lĩnh của các cán bộ thì việc giám sát của cấp ủy Đảng, chính quyền từ tỉnh tới cơ sở rất chặt chẽ, khoa học.
Tạo sự đồng thuận qua công tác dân vận
Theo Tỉnh ủy Hưng Yên, để các văn bản chỉ đạo thấm nhuần xuống các cấp dưới, tỉnh đã tổ chức tuyên truyền sâu rộng đến các tầng lớp nhân dân, nhất là những nơi có đơn thư, chưa đồng thuận cao bằng các hình thức phù hợp, thông qua vai trò của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức hội, đoàn thể các cấp, các cơ quan đơn vị có liên quan. Bên cạnh đó, Tỉnh ủy chỉ đạo Ủy ban Kiểm tra, cơ quan Công an tăng cường kiểm tra, giám sát công tác xác định nguồn gốc đất, chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ nhằm kịp thời ngăn chặn, khắc phục các tồn động, sơ hở không để xảy ra trục lợi liên quan đến công tác thu hồi đất, giải phóng mặt. Nhờ chính sách được tuyên truyền sâu rộng nên nhiều đảng viên trên địa bàn tỉnh đã gương mẫu đi đầu trong giải phóng mặt bằng.
Trong ngôi nhà nằm cạnh con đường của thôn Cốc Khê, xã Phạm Ngũ Lão, huyện Kim Động, ông Đào Ngọc Khai 80 năm tuổi đời, 45 năm tuổi Đảng cho biết, vừa phải quyết định một công việc hết sức khó khăn trong cuộc đời. Đó là di chuyển ngôi mộ của vợ mình được án táng tại nghĩa trang của thôn tới một nơi mới để nhường đất cho dự án cụm công nghiệp vừa được cấp có thẩm quyền phê duyệt trên địa bàn.
Ông Khai nhớ lại, thời điểm cận Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, khi ấy ngôi mộ của vợ ông táng được 3 năm, theo quan niệm tâm linh thì chưa đảm bảo ngày, giờ nên các con ông không đồng ý di chuyển đi nơi khác. Nhưng với tính tiền phong, gương mẫu của người đảng viên, ông Khai đã chấp hành sự chỉ đạo của chi bộ, quyết định chuyển mộ. Việc này khiến nhiều thành viên trong gia đình không hài lòng.
“Nhiều người nói rằng “sống vì mồ, vì mả, không ai sống bằng cả bát cơm” nên mọi việc phải xem xét cẩn thận. Nhưng tôi đã vận động con, cháu chấp hành, tạm gác quyền lợi riêng tư để thực hiện chủ trương của Nhà nước, giúp địa phương hoàn thành nhiệm vụ”, ông Đào Ngọc Khai chia sẻ.
Đó chỉ là một trong nhiều trường hợp điển hình về việc chấp hành sự vận động, tuyên truyền của chính quyền địa phương, di chuyển mộ, giải phóng mặt bằng nhường đất cho các dự án trên địa bàn tỉnh.
Năm 2025, tỉnh Hưng Yên đặt mục tiêu bứt phá về giao thông, hoàn thành trước từ 6-9 tháng với những công trình trọng điểm. Đó là, dự án đầu tư xây dựng đường song hành Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội qua địa bàn tỉnh; dự án đường Tân Phúc - Võng Phan (giao ĐT.378); đường Chính Nghĩa - Phú Cường và dự án đường bên tiếp giáp tuyến đường bộ nối hai đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng với cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình...
Với tinh thần quyết tâm cao, không để tình trạng “đầu năm thong thả, cuối năm vất vả”, không để chậm trễ trong thi công và giải phóng mặt bằng các công trình trọng điểm, ngay ngày đầu tiên đi làm năm 2025, Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên Nguyễn Hữu Nghĩa đã đi kiểm tra, chỉ đạo công tác này. Với khí thế tiến công ngay từ ngày đầu năm, “chỉ bàn làm, không bàn lùi,” Bí thư Tỉnh ủy chỉ đạo các sở, ngành, địa phương phối hợp với nhà thầu tháo gỡ khó khăn, bảo đảm tiến độ thực hiện từng dự án. Trong đó, đặc biệt quan tâm tới việc đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng các công trình trọng điểm.
Năm 2025, tỉnh dự kiến giải ngân vốn đầu tư công khoảng 28 nghìn tỷ đồng, gấp 4 lần so với các năm trước. Số vốn lớn, đòi hỏi các địa phương, sở ngành phải nỗ lực rất lớn, quyết tâm cao nhất ngay từ ngày đầu năm để hoàn thành nhiệm vụ. Nhận định lực cản của giải ngân vốn nằm ở khâu giải phóng mặt bằng, Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên chỉ đạo các địa phương nhất định phải tiến lên làm tốt và quyết liệt công tác giải phóng mặt bằng ngay từ những ngày đầu năm; bảo đảm hài hòa về mặt lợi ích của Nhà nước và nhân dân hiến đất.
Không để "trên nóng, dưới lạnh” trong chỉ đạo
Trong 3 năm trở lại đây, huyện Khoái Châu đã có 103 dự án được triển khai với diện tích giải phóng mặt bằng là 462,841 ha. Trong năm 2025, huyện có nhiệm vụ đặc biệt quan trọng giải phóng mặt bằng để thi công có 23km/55km tuyến đường kết nối di sản văn hóa du lịch và phát triển kinh tế dọc sông Hồng - dự án giao thông trọng điểm của tỉnh chạy qua huyện. Tổng diện tích phải giải phóng mặt bằng là 1 triệu mét vuông; bao gồm đất ở, đất nông nghiệp, đất công và 563 ngôi mộ cần phải di dời.
Ban chỉ đạo các dự án của huyện đã tổ chức nhiều cuộc họp, để đi tới thống nhất coi trọng công tác dân vận, tuyên truyền với phương châm “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”.
Theo Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Khoái Châu Phạm Xuân Thắng, công tác dân vận của Đảng có ý nghĩa quan trọng trong đồng hành với chính quyền để tuyên truyền, vận động, tạo sự đồng thuận của nhân dân; bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng và ổn định cuộc sống cho người dân bị thu hồi đất, giảm tình trạng tranh chấp, khiếu nại, tố cáo; góp phần xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc, thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương nói riêng, cả nước nói chung.
Huyện đã tổ chức hàng trăm hội nghị đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với nhân dân với tinh thần “trọng tâm, trọng điểm, thiết thực, hiệu quả”, ghi nhận các ý kiến, kiến nghị của nhân dân về các vấn đề đền bù, bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất.
Trực tiếp đối thoại với người dân xã Tứ Dân về việc giải phóng mặt bằng tuyến đường kết nối di sản văn hóa du lịch và phát triển kinh tế dọc sông Hồng, ông Phạm Xuân Thắng không né tránh trả lời hàng chục câu hỏi khó, bức xúc của người dân về việc: di dời mồ mả, khu tái định cư... Theo ông Thắng, chính sách đền bù, hỗ trợ huyện đã công khai tới đông đảo người dân; huyện cam kết thực hiện đúng, đủ theo quy định của pháp luật về giải phóng mặt bằng. Với tính chất quan trọng của dự án, huyện mong muốn người dân sớm bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công. “Còn những ai không đồng tình sẽ được địa phương tổ chức cưỡng chế, bàn giao đất để thực hiện dự án”.
Chủ tịch UBND huyện Khoái Châu thông tin thêm, với tinh thần cởi mở, thẳng thắn, khi kiến nghị của người dân được giải đáp kịp thời, trực tiếp, đúng quy định, được nhân dân đồng tình và ủng hộ sẽ hạn chế việc tạo điểm “nóng” tại cơ sở trong quá trình triển khai thực hiện các dự án.
Quán triệt tinh thần chỉ đạo của cấp trên, người đứng đầu cấp ủy tham gia xử lý việc mới, việc khó đã giúp tiến độ giải phóng mặt bằng được nhanh, đảm bảo đúng pháp luật hơn. Bí thư Đảng ủy xã Phạm Ngũ Lão (huyện Kim Động) Ngô Thế Huynh cho biết, giải phóng mặt bằng là việc phức tạp. Ngoài việc thành lập Ban chỉ đạo, xã đã vào cuộc một cách quyết liệt. Hàng tháng, hàng tuần, tổ công tác sẽ báo cáo tiến độ với Ban chỉ đạo, qua đó kịp thời nắm bắt và giải quyết các vướng mắc trong quá trình thực hiện.
Bí thư Đảng ủy xã Phạm Ngũ Lão chia sẻ thêm, cấp ủy không “chỉ tay năm ngón” mà để công việc thông suốt, người đứng đầu Đảng bộ tới các chi bộ, đảng viên trong xã đều tham gia tuyên truyền vận động người dân bàn giao mặt bằng cho dự án. Trực tiếp các đồng chí trong Thường trực Đảng ủy xã đã tham gia vào việc khó đến các dòng họ, gặp gỡ, trao đổi, giải quyết các kiến nghị về việc di dời mộ tổ ra khỏi khu vực dự án. Với sự sâu sát của cấp ủy, tạo lòng tin trong nhân dân, nhiều hộ chưa nhận tiền đền bù nhưng đã di dời mồ mả ra khỏi dự án, sau khi được vận động, tuyên truyền.
Cùng với đó, để tránh xảy ra sai sót trong quá trình đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở địa phương, ông Phạm Bá Nghĩa, Bí thư Đảng ủy xã Diên Hồng (huyện Kim Động) thông tin, Đảng ủy xã đã cắt cử cán bộ công chức theo dõi việc kiểm tra hiện trạng, đo đạc, đối khớp giữa diện tích thực tế với phương án đề bù giải phóng mặt bằng để đảm bảo chính xác. Xã mời những cán bộ đã nghỉ hưu cùng tham gia truy xuất nguồn gốc đất, diện tích.
“Quá trình giải phóng mặt bằng, xã đã chi trả 400 tỷ đồng nhưng không để xảy ra thắc mắc, khiếu kiện. Từ đó cho thấy, dù việc mới, việc khó nhưng với sự chỉ đạo đồng bộ quyết liệt, sự tiền phong gương mẫu của cán bộ đảng viên, công việc sẽ hoàn thành”, ông Nghĩa nói.
Quá trình giải quyết, chia sẻ những áp lực trong giải phóng mặt bằng đã góp phần tạo ra bản lĩnh của người cán bộ thực thi công vụ. Ông Đặng Xuân Lương, Chủ tịch UBND huyện Yên Mỹ cho rằng, có thời điểm trên địa bàn huyện có tới 60-70 dự án cần phải triển khai, trong khi chỉ khoảng 20 người tham gia công tác này. Nhiều lúc tiến độ chi trả tiền giải phóng mặt bằng được cấp trên yêu cầu báo cáo theo giờ nên rất áp lực cho cán bộ công chức của huyện. Nhưng không vì thế mà công việc được thực hiện qua quýt, cẩu thả. Công việc giải phóng mặt bằng cần sự phối hợp của nhiều bộ phận với cường độ cao, dẫn đến có thời điểm hồ sơ bị đùn đẩy lòng vòng, công việc không trôi.
Ông Đặng Xuân Lương cho hay, khi thấy chưa đảm bảo tiến độ, “trên nóng, dưới lạnh” lãnh đạo huyện sẽ “truy” đến cùng tới bộ phận chuyên môn, từ đó lộ ra năng lực trong phối hợp công việc hay do trình độ yếu kém của cán bộ thực thi”. Qua công việc sẽ giúp chọn được cán bộ có phẩm chất đạo đức, năng lực và tư duy tốt, có trách nhiệm. Huyện căn cứ vào đó để khen thưởng hay cất nhắc, bổ nhiệm.
Nhờ phát huy tốt vai trò của cấp ủy, sự vào cuộc đồng bộ từ tỉnh tới cơ sở, công tác giải phóng mặt bằng của Hưng Yên đã thu được nhiều kết quả. Trong 3 năm qua, tỉnh đã giải phóng mặt bằng được 4.862,14 ha; trong đó năm 2023 là 2.417,32 ha (tăng so với năm 2022 là 1.054,66 ha). Năm 2024, thời điểm sửa đổi Luật Đất đai nhưng tỉnh không “nằm” chờ chính sách vẫn thực hiện giải phóng mặt bằng được 1.082,16 ha. Sau khi có mặt bằng, Hưng Yên đã thành “đại công trường” khi khởi công các công trình như: Khu công nghiệp Sạch, khu công nghiệp số 3, khu công nghiệp số 5, khu công nghiệp Thăng Long II mở rộng giai đoạn 3; Các cụm công nghiệp gồm: Minh Khai, Quảng Lãng - Đặng Lễ, Phạm Ngũ Lão - Nghĩa Dân, Trần Cao - Quang Hưng và nhiều công trình, đường giao thông quan trọng: Tuyến đường song hành dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô; đường kết nối các di sản; nhà ở xã hội, tạo sự phát triển bền vững cho tỉnh và khu vực./.
