100 năm Ngày sinh Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên: Chuyện kể những lần về thăm quê của vị tướng tài đức
Trong mạch cảm xúc hồi ức về những lần được tháp tùng Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên khi ông về Quảng Bình, nhà báo Trọng Thái không khỏi bồi hồi, xúc động xen lẫn niềm vui và tự hào.
TTXVN - Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên tên khai sinh là Nguyễn Hữu Vũ, bí danh Nguyễn Văn Đồng, sinh ngày 01/3/1923 tại xã Quảng Trung, huyện Quảng Trạch (nay là thị xã Ba Đồn), tỉnh Quảng Bình. Trong suốt cuộc đời và sự nghiệp hoạt động cách mạng vẻ vang, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên là vị tướng tài ba. Tên tuổi của ông đã gắn liền với đường Trường Sơn, đường Hồ Chí Minh huyền thoại cùng những chiến công hiển hách. Người dân biết đến ông là vị tướng đức độ, trọn nghĩa vẹn tình với đồng chí, đồng đội, nhất là đối với quê hương Quảng Bình.
Trong tâm khảm những người dân Quảng Bình nói chung và nhân dân xã Quảng Trung, thị xã Ba Đồn nói riêng vẫn luôn nhớ như in những lần Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên về thăm quê nhà. Đặc biệt, đối với nhà báo Trọng Thái - một cây bút kỳ cựu của Báo Quảng Bình, người có vinh dự của một phóng viên được tháp tùng các chuyến thăm quê của Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên - đó là những ký ức mà ông luôn nâng niu và không bao giờ quên. Cảm nhận sâu đậm nhất của ông về tướng Đồng Sỹ Nguyên đó là một con người tài giỏi trên nhiều lĩnh vực và cũng là người nặng tình với quê hương nguồn cội.
Nhà báo Trọng Thái nhớ lại, chuyến thăm quê cuối cùng của Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên từ 13 -14/10/2013. Thời điểm đó, bão số 10 vừa càn qua Quảng Bình vài ngày. Đó được xem là cơn bão lịch sử 100 năm mới có một lần, sức tàn phá ghê gớm, hậu quả để lại hết sức nặng nề đối với nhân dân Quảng Bình. Sáng 14/10, ông có buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy.
Nhà báo Trọng Thái xúc động kể: “Trong chuyến thăm này, tôi thấy sức khỏe ông khá tốt. Ông đi thăm một số nơi và có buổi làm việc với Thường vụ Tỉnh ủy một mạch hơn 2 tiếng đồng hồ không nghỉ. Giọng ông trầm ấm, nói chuyện mạch lạc chậm rãi mà ấm nghĩa thân tình. Ông chia sẻ những thiệt hại mất mát mà bão số 10 đã gây ra đối với người dân quê hương. Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên đề nghị lãnh đạo tỉnh Quảng Bình cần tập trung chỉ đạo phát triển sản xuất, nhất là sản xuất nông nghiệp, giúp người dân ổn định kinh tế sau bão... Ông gợi mở tỉnh cần nghiên cứu bố trí lại cây trồng hợp lý. Đối với cây cao su, phải bình tĩnh xem xét và cần có bản lĩnh, không vì bão làm gãy đổ mà dao động trong việc trồng cây cao su trở lại, vì đây là loại cây trồng đã được khẳng định có hiệu quả trên vùng gò đồi Quảng Bình”.
Từng ấy sự quan tâm cũng đủ thấy được tình cảm sâu nặng mà Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên dành cho quê hương máu thịt. Ở Hà Nội, nhưng vị tướng tài đức thường xuyên dõi theo tình hình quê hương. Trung tướng mừng vui phấn khởi khi Đảng bộ tỉnh Quảng Bình đã xây dựng được khối đoàn kết, thống nhất cao rất đáng biểu dương và đề nghị Ban Thường vụ Tỉnh ủy tiếp tục phát huy hơn nữa, tạo sức mạnh mới, tạo đà phát triển kinh tế, xã hội có hiệu quả.
Theo lời kể của nhà báo Trọng Thái, buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Quảng Bình đã kết thúc nhưng tướng Đồng Sỹ Nguyên vẫn còn điều gì lưu luyến, linh cảm như là lần cuối về thăm quê! Ông nhắc đi nhắc lại mấy lần với các đồng chí trong Ban Thường vụ rằng: cho ông gửi lời thăm hỏi đến cán bộ, nhân dân, lực lượng vũ trang trong tỉnh, chúc tỉnh ngày càng phát triển về mọi mặt...
Trong mạch cảm xúc hồi ức về những lần được tháp tùng Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên khi ông về Quảng Bình, nhà báo Trọng Thái không khỏi bồi hồi, xúc động xen lẫn niềm vui và tự hào, vinh dự khi có dịp được làm việc cùng vị tướng đức độ, tài năng của quê hương. Nhà báo Trọng Thái kể : “Tôi còn nhớ, hồi mới tái lập tỉnh Quảng Bình, trên cương vị là Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên đã dành thời gian vào thăm và làm việc với tỉnh Quảng Bình nhiều lần. Bối cảnh lúc đó, nền kinh tế Quảng Bình hầu như không có gì.
Có lần Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên dành trọn buổi tối để cùng với các đồng chí lãnh đạo tỉnh thảo luận, tìm giải pháp phát triển kinh tế, xã hội. Ông đã đề xuất địa phương cần tập trung phát triển các lĩnh vực mà Quảng Bình có lợi thế như: sản xuất xi măng, gạch xây dựng, gạch ceramic, bột đá cao lanh, sản xuất bia, chế biến gỗ... Trên lĩnh vực thủy sản, đẩy mạnh đánh bắt xa bờ với nuôi trồng và chế biên xuất khẩu; đối với nông nghiệp ngoài việc duy trì diện tích lúa cần chú trọng đưa giống mới vào canh tác, chú trọng chăn nuôi bò lai và trồng rừng keo, chế biến gỗ xuất khẩu…”
Đặc biệt, Trung tướng rất quan tâm và tạo điều kiện giúp đỡ tỉnh đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, nhất là giao thông, thủy lợi... Những ngày đầu tái lập tỉnh Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình giai đoạn đó là ông Trần Sự đã luôn trăn trở việc mở cảng Hòn La, xem đây là bước đột phát để đưa kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Bình bứt phá và phát triển. Việc mở cảng vào thời điểm đó rất khó khăn về thủ tục. Lãnh đạo tỉnh đã tranh thủ ý kiến chỉ đạo và nhận được sự hỗ trợ tích cực của Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên.
Trong lần vào chỉ đạo Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Bình lần thứ XI (vòng 1) từ ngày 26 đến 28/4/1991, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên đã dành một buổi thị sát Hòn La và ủng hộ đề xuất của tỉnh về mở cảng này. Khi về Hà Nội, ông đã báo cáo với đồng chí Võ Văn Kiệt, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng về việc Quảng Bình xin mở cảng. Đích thân đồng chí Võ Văn Kiệt đã vào thị sát Hòn La và cũng đồng ý với Quảng Bình về chủ trương này. Tuy nhiên, sau đó gặp phải một số trở ngại, nên sau một thời gian dài, việc mở cảng mới thực hiện được.
Một dấu ấn nữa của tướng Đồng Sỹ Nguyên với quê hương Quảng Bình là việc xây dựng đường Hồ Chí Minh, thời công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nhà báo Trọng Thái cho biết: thời điểm đó, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên là Cố vấn Đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải. Ông tham gia Ban Chỉ đạo Nhà nước về quốc lộ Hồ Chí Minh (Quốc lộ Trường Sơn). Trong một lần về thăm quê, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên đã đi ô tô từ Hà Nội vào Quảng Bình theo đường 15A (tức đường Hồ Chí Minh nhánh Đông hiện nay). Vào đến xã Xuân Trạch, huyện Bố Trạch, ông đề nghị đoàn dừng chân khá lâu để thị sát thực địa. Khi về làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Bình, mới biết Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên đang nghiên cứu mở thêm một nhánh đường Hồ Chí Minh nữa.
Tướng Đồng Sỹ Nguyên luôn khắc khoải nhớ thương, trăn trở khi đồng bào dân tộc sống trên dãy Trường Sơn chịu nhiều hy sinh mất mát phục vụ cách mạng, bây giờ hòa bình mà vẫn chưa thoát khỏi đói nghèo. Nguyên nhân một phần là chưa có con đường giao thông đưa bà con ra bên ngoài. Trở về Hà Nội, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên đã đề xuất với Bộ Giao thông Vận tải và Chính phủ cần mở thêm một nhánh đường phía Tây Quảng Bình, Quảng Trị. Sau khi nghiên cứu, Trung ương đã chấp nhận đề xuất của Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên cho mở thêm nhánh Tây đường Hồ Chí Minh đoạn qua Quảng Bình, dài trên 150km, đi qua xã Trường Sơn (huyện Quảng Ninh) - là vùng đông bà con Vân Kiều và Pa Cô sinh sống.
Từ khi có nhánh Tây con đường Hồ Chí Minh, người Vân Kiều, Pa Cô trên dãy Trường Sơn khu vực Quảng Bình và Hướng Hóa, Quảng Trị thực sự được đổi đời. Để ghi nhận ý tưởng xây dựng nhánh Tây con đường, Trung tướng đã trồng ở ngã ba tuyến Đông-Tây đường Hồ Chí Minh (ở Xuân Trạch, Bố Trạch) một cây đa lá đỏ, trước sự chứng kiến của Bộ Tư lệnh Trường Sơn và bà con trong vùng. Nay cây vẫn xanh tốt và trở thành cổ thụ,
Trong ký ức những ngày còn lăn xả với công việc cho đến khi đã về nghỉ hưu, nhà báo Trọng Thái không khỏi tự hào bởi quá trình hoạt động báo chí của mình, ông đã có may mắn và vinh dự khi đơn vị tin tưởng giao phó tháp tùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước khi về thăm và làm việc với Quảng Bình, đặc biệt là những lần được gặp gỡ, trò chuyện và theo sát hành trình của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên trên quê hương Quảng Bình.
Nhà báo Trọng Thái kể rằng, khi ở trên cương vị là vụ Đặc phái viên Chính phủ, đặc trách Chương trình 327 về bảo vệ và phát triển rừng phòng hộ và rừng đặc dụng, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên đã nhiều lần về với bà con các xã vùng rẻo cao biên giới hai huyện Minh Hóa và Tuyên Hóa để chỉ đạo chương trình. Qua thực tiễn, tướng Đồng Sỹ Nguyên đã rút ra bài học rất quý báu và có khuyến cáo cho người dân không nên trồng cây bạch đàn giống bản địa mà trồng cây keo tai tượng (hay còn gọi keo lai). Vì theo Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên lý giải, cây bạch đàn trồng chỉ một chu kỳ là hủy hoại đất. Đất nơi nào đã trồng bạch đàn thì sau này không thể trồng cây gì phát triển được. Mặt khác, so với cây keo, chu kỳ khai thác gỗ cây bạch đàn dài gấp đôi, hiệu quả kinh tế thấp. Nhờ ý kiến chỉ đạo này của ông mà hàng triệu héc ta đất lâm nghiệp từ chương trình 327 thực sự đã có hiệu quả.
Trong những lần nghe tin tỉnh Quảng Bình bị bão lũ thiên tai, ông đều gọi điện về thăm hỏi, động viên và góp ý với lãnh đạo tỉnh và với các cơ quan ở Trung ương về các giải pháp nhằm giảm thiểu thiệt hại. Khi về huyện Tuyên Hóa, thấy việc khai thác đá vôi tràn lan, ông đã có ý kiến chấn chỉnh. Ông nói rằng khai thác tài nguyên phải tính toán thật kỹ với việc ảnh hưởng đến môi trường. Đầu tư dự án xi măng là cần thiết, nhưng phải cân đối với nguồn tài nguyên đá vôi, cần đầu tư chống xói lở bờ sông Gianh...
Hình ảnh về Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên - một vị tướng tài năng, bản lĩnh nhưng rất gần gũi và mộc mạc, luôn nghĩ cho nước cho dân và đau đáu về quê hương đã in đậm trong tâm trí nhà báo Trọng Thái và trong lòng mỗi người dân đất Việt. Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên đã đi xa nhưng hình ảnh và những lời căn dặn ân cần, thiết thực và ý nghĩa của ông vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày hôm nay. Đó là tiền đề, động lực là Đảng bộ và nhân dân Quảng Bình ra sức phấn đấu, nỗ lực chung sức đồng lòng phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng quê hương Quảng Bình ngày càng khởi sắc, phát triển bền vững, xứng đáng với những gì thế hệ cha anh đi trước đã hy sinh và thỏa lòng mong ước của Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên - vị tướng tài của dân tộc, học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và người con ưu tú của quê hương Quảng Bình./.
