Nhân tố chính trị, tinh thần trong Đại thắng mùa Xuân năm 1975 giữ vai trò nền tảng, chủ đạo, định hướng cho các lực lượng cách mạng tham gia chiến dịch thống nhất về ý chí và hành động, tạo nên động lực mạnh mẽ để chiến thắng.
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng là một trong những thiên sử vàng chói lọi đã tạc vào lịch sử dân tộc như một biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, là thắng lợi của bản lĩnh, trí tuệ con người Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh. Chiến công oanh liệt, hào hùng đó trước hết bắt nguồn từ đường lối chính trị, quân sự độc lập, tự chủ, đúng đắn, sáng tạo của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại và là kết quả tổng hợp của nhiều nhân tố quan trọng, trong đó có nhân tố chính trị, tinh thần.
Có thể nói, nhân tố chính trị, tinh thần trong Đại thắng mùa Xuân năm 1975 là sự hội tụ yếu tố chính trị của thời đại với yếu tố tinh thần của dân tộc; của đường lối, phương pháp cách mạng đúng đắn dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Bác Hồ; của khối đại đoàn kết toàn dân tộc với phương châm kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; của chiến tranh chính nghĩa và tinh thần nhân văn của dân tộc Việt Nam. Nhân tố đó được biểu hiện ở việc toàn quân và toàn dân tộc ta đã nhận thức đúng đắn về tính chính nghĩa của cuộc chiến tranh tự vệ, bảo vệ Tổ quốc, ở trạng thái quyết tâm cao độ, ở ý chí sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn, thử thách, ở niềm tin sắt đá vào thắng lợi cuối cùng.
Vì vậy, nhân tố chính trị, tinh thần trong Đại thắng mùa Xuân năm 1975 giữ vai trò nền tảng, chủ đạo, định hướng cho các lực lượng cách mạng tham gia chiến dịch thống nhất về ý chí và hành động; tạo nên động lực mạnh mẽ để phát huy các nhân tố khác, là "vũ khí tinh thần" làm suy giảm tinh thần, đánh bại ý chí xâm lược của kẻ thù; tạo nên sức mạnh tổng hợp để dân tộc ta - một dân tộc còn nghèo nàn, lạc hậu, vừa phải trải qua những năm tháng chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp, đã chiến đấu dũng cảm và chiến thắng oanh liệt đế quốc Mỹ - đế quốc sừng sỏ nhất, có ưu thế vượt trội về tiềm lực kinh tế, quân sự lúc bấy giờ.
Là minh chứng cho tầm quan trọng của nhân tố chính trị, tinh thần trong thực tiễn chiến đấu, công tác Đảng, công tác chính trị trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 đã góp phần quán triệt sâu sắc đường lối chính trị, quân sự của Đảng và quyết tâm chiến đấu của Bộ Chính trị trong tổ chức lực lượng và xây dựng ý chí chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ quyết tâm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc trong thời gian ngắn nhất.
Theo Thiếu tướng, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Sỹ Lộc, Giám đốc Học viện Chính trị, điều này được thể hiện ở việc công tác Đảng, công tác chính trị được tiến hành với quy mô, phạm vi rộng lớn bằng nhiều nội dung, biện pháp phong phú, sáng tạo, thiết thực, phù hợp với từng đối tượng. Từ đó, góp phần làm tan rã quân địch và tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân hăng hái nổi dậy, kết hợp chặt chẽ giữa tiến công của quân chủ lực, lực lượng vũ trang địa phương với nổi dậy của quần chúng, tạo nên sức mạnh tổng hợp trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Đồng thời, công tác Đảng, công tác chính trị đã góp phần xây dựng tinh thần đoàn kết chiến đấu, nâng cao chất lượng, hiệu quả tác chiến hiệp đồng quân, binh chủng của quân đội ta trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975.
Trong 55 ngày đêm thực hiện cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quân ủy Trung ương đã ban hành nhiều chỉ thị và liên tục gửi hàng chục bức điện để chỉ đạo quân và dân ta nắm vững thời cơ chiến lược, hành động "thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng", quyết tâm giành thắng lợi trong thời gian ngắn nhất. Cấp ủy, tổ chức Đảng, cơ quan chính trị các cấp đã kịp thời phổ biến, quán triệt các chỉ thị, công điện của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, mệnh lệnh, chỉ thị của Quân ủy Trung ương và cấp trên. Đồng thời, tập trung giáo dục, quán triệt cho các tổ chức, lực lượng và từng cán bộ, chiến sĩ nắm chắc tình hình, nhiệm vụ cách mạng, hiểu rõ sức mạnh áp đảo của ta đối với địch cả về chiến lược, quân sự, chính trị và ngoại giao. Sự trưởng thành, lớn mạnh và sức mạnh chiến đấu của quân chủ lực của ta đã tăng lên gấp bội với sự xuất hiện của những binh đoàn chiến lược binh chủng hợp thành quy mô quân đoàn. Ta cũng chỉ rõ sự bế tắc, bất lực của đế quốc Mỹ và sự suy yếu, đứng trước nguy cơ sụp đổ, diệt vong của ngụy quân, ngụy quyền Sài Gòn.
Bên cạnh đó, cấp ủy, chỉ huy các cấp đã đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về những chiến thắng to lớn của quân và dân ta như giải phóng tỉnh Phước Long (miền Đông Nam Bộ), giải phóng thị xã Buôn Ma Thuột và các tỉnh Tây Nguyên, giải phóng Đà Nẵng, quét sạch quân địch ra khỏi miền Trung từ Đà Nẵng đến Cam Ranh... Với việc xây dựng tinh thần hành động cách mạng "một ngày bằng hai mươi năm" và ý chí chiến đấu "thần tốc, táo bạo, bất ngờ", tinh thần dũng cảm, mưu trí, sáng tạo cho các lực lượng và từng cán bộ, chiến sĩ từ các hướng, các mũi tiến công vào Sài Gòn, ta đã thực hiện được quyết tâm của Bộ Chính trị giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Công tác Đảng, công tác chính trị trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 đã góp phần to lớn quán triệt phương châm "thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng", tinh thần quyết chiến, quyết thắng, thực hiện đường lối chiến tranh nhân dân, lấy lực lượng vũ trang là nòng cốt; kết hợp chặt chẽ giữa đấu tranh quân sự với đấu tranh chính trị; kết hợp tiến công và nổi dậy, nổi dậy và tiến công, đánh địch ở cả ba vùng chiến lược, bằng ba mũi giáp công; phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ giữa các binh đoàn chủ lực với lực lượng vũ trang và nhân dân địa phương; tạo thời cơ, nắm vững thời cơ mở những đòn tiến công chiến lược mạnh mẽ tiến vào Sài Gòn từ nhiều hướng, nhiều mũi, bao vây, thọc sâu để tiêu diệt địch...
Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã giành thắng lợi. Miền Nam được giải phóng hoàn toàn vào lúc 11 giờ 30 phút ngày 30/4/1975, kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta kéo dài 21 năm. Những thành tựu của công tác Đảng, công tác chính trị trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 bắt nguồn từ đường lối chính trị, đường lối quân sự độc lập, tự chủ, đúng đắn, sáng tạo và sự lãnh đạo, chỉ đạo tài tình, sáng suốt của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng.
Là cội nguồn sức mạnh làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975, tầm quan trọng của nhân tố chính trị, tinh thần đối với quân và dân ta trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã để lại bài học có giá trị thời đại sâu sắc, khẳng định đó là nhân tố tiên quyết trong tiến trình phát triển của cách mạng Việt Nam nói chung và lịch sử ra đời, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành của Quân đội nhân dân Việt Nam nói riêng. Trong thời kỳ mới, phát huy nhân tố chính trị, tinh thần trong xây dựng Quân đội vừa là phương thức, nguyên tắc, vừa là giải pháp quan trọng để xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam hùng mạnh, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc./.
