Các cơ quan chức năng cần có quy hoạch và dành quỹ đất xây dựng nhà ở cho người có thu nhập thấp, trong đó không phân biệt người thường trú hay người tạm trú.
Sáng 24/9, tại Hà Nội, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam tổ chức tọa đàm chuyên đề “Di cư nội địa ở Đồng bằng sông Hồng và Đồng bằng sông Cửu Long: Vấn đề hiện nay và hàm ý chính sách”.
Tại tọa đàm, nhóm nghiên cứu Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã công bố loạt báo cáo nghiên cứu về vấn đề di cư nội địa tại Việt Nam. Nghiên cứu được thực hiện ở 9 tỉnh, thành phố, trong đó 4 địa phương thuộc Đồng bằng sông Hồng là: Hà Nội, Bắc Ninh, Hải Dương, Nam Định; 4 địa phương thuộc Đồng bằng sông Cửu Long là: Cần Thơ, Long An, An Giang, Sóc Trăng; một địa phương thuộc Đông Nam Bộ là Bình Dương, cũng là tỉnh tiếp nhận nhiều người di cư từ các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long.
Nghiên cứu được thực hiện nhằm hiểu sâu 3 chiều cạnh liên quan đến di cư nội địa ở hai vùng Đồng bằng sông Hồng và sông Cửu Long, gồm: Những động lực thúc đẩy di cư nội địa; những thách thức người di cư gặp phải trong đời sống, tiếp cận dịch vụ công và an sinh xã hội; những cơ hội để đảm bảo quyền được công nhận, bảo vệ và hòa nhập của người di cư. Trong bối cảnh Luật Cư trú năm 2020 và Cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia vừa có hiệu lực, đưa vào thực tế, nghiên cứu này cung cấp dẫn chứng mang tính thời sự giúp xây dựng chính sách thúc đẩy các quyền bình đẳng cho người di cư không chỉ ở hai vùng Đồng bằng sông Hồng và Đồng bằng sông Cửu Long mà còn trên cả nước.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thành Hiếu, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân hy vọng kết quả nghiên cứu được công bố sẽ có những đóng góp tích cực đến thực tiễn chính sách dành cho người di cư ở Việt Nam, góp phần nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ công; nâng cao chất lượng cuộc sống của người di cư ở hai vùng Đồng bằng sông Hồng và Đồng bằng sông Cửu Long.
Tại tọa đàm, bà Sabina Stein, Trợ lý Đại diện Thường trú, Trưởng phòng Quản trị và Tham gia, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam chia sẻ: Công nhận và thực thi quyền của người di cư không chỉ là vấn đề công lý mà còn là điều kiện tiên quyết thúc đẩy sự phát triển bền vững. Để thực sự khai thác tiềm năng của di cư, chúng ta cần thiết lập môi trường thúc đẩy sự hòa nhập của người di cư với các cộng đồng địa phương nơi đến, xây dựng cầu nối thúc đẩy gắn kết xã hội và thịnh vượng cho tất cả mọi người. Cơ hội học tập bình đẳng cho con em của người di cư tại các địa phương đến sẽ hỗ trợ rất nhiều cho quá trình hòa nhập. Bên cạnh đó, giảm bớt khó khăn trong việc tiếp cận các thủ tục hành chính tại các tỉnh tiếp nhận cũng là cách thức cần thiết để hỗ trợ người di cư.
Theo kết quả nghiên cứu, đa số người di cư trong mẫu nghiên cứu chưa được hưởng các phúc lợi xã hội cơ bản. Nhiều người di cư không có chuyên môn thường làm lao động đơn giản trong các công ty hoặc làm tự do với công việc theo mùa vụ, không có bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, kể cả bảo hiểm xã hội tự nguyện và chưa được hưởng chính sách trợ giúp xã hội ở địa phương điểm đến.
Đáng chú ý, phần lớn người lao động di cư sống trong các khu nhà trọ không đủ tiêu chuẩn, chật chội, ẩm mốc, không đủ đồ dùng cơ bản và đặc biệt không đảm bảo tiêu chuẩn về phòng chống cháy nổ. Đời sống tinh thần, tình cảm gia đình của người di cư bị chia cắt - đây là nguyên nhân của nhiều vấn đề xã hội cần được quan tâm giải quyết.
Về tiếp cận dịch vụ giáo dục phổ thông, nhiều người di cư khó tiếp cận dịch vụ giáo dục công lập. Các cơ sở giáo dục công lập ở nhiều địa phương có biểu hiện quá tải bởi không dự báo được chính xác số lượng trẻ đến tuổi đi học trong năm học. Trẻ em di cư phải học tập trong cơ sở mầm non tư nhân với chi phí đắt đỏ hơn. Từ góc độ giới, người nữ di cư phải đối mặt với nhiều thách thức về tâm lý, xã hội và hòa nhập cộng đồng hơn người nam di cư.
Kết quả phỏng vấn người di cư ở hai vùng đồng bằng cũng cho thấy, người di cư hầu như không tham gia quản trị địa phương và các hoạt động cộng đồng, văn hóa, thể thao ở nơi tạm trú. Hiếm khi người di cư tham gia họp và đóng góp ý kiến ở thôn, tổ dân phố và gần như không tham gia bầu cử ở nơi đến.
Từ những phân tích trên, báo cáo nghiên cứu đề xuất nhiều giải pháp và khuyến nghị chính sách nhằm đảm bảo quyền được công nhận, bảo vệ và hòa nhập cộng đồng của người di cư ở nơi đến. Các cơ quan chức năng cần có quy hoạch và dành quỹ đất xây dựng nhà ở cho người có thu nhập thấp, trong đó không phân biệt người thường trú hay người tạm trú bên cạnh việc đa dạng hóa hình thức cung ứng và loại hình nhà ở cho người lao động.
Ngoài ra, với khu vực như Đồng bằng sông Cửu Long, cần tạo việc làm trong khu vực nông nghiệp ở các vùng nông thôn nhằm giữ lao động ở lại. Đồng thời, cần cải thiện kết nối giao thông thuận tiện ở vùng này để người dân đi về trong ngày, giúp giảm sức ép về nhà ở tại nơi đến./.
