Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy đã chia sẻ với báo chí về những điểm nhấn đột phá về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được đưa ra tại Nghị quyết 57 cũng như những lợi thế, thách thức của nước ta trong triển khai Nghị quyết.
Tổng Bí thư Tô Lâm vừa ký ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Theo đó, Nghị quyết nêu rõ, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Nhân dịp này, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy đã trao đổi với báo chí về những điểm nhấn đột phá về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được đưa ra tại Nghị quyết 57 cũng như những lợi thế, thách thức của nước ta trong triển khai Nghị quyết.
*Phóng viên: Xin Thứ trưởng đánh giá khái quát về Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị trong bối cảnh hiện nay?
*Thứ trưởng Bùi Thế Duy: Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị tạo động lực lớn cho hệ thống chính trị, nhà khoa học, doanh nghiệp, người dân. Có thể coi Nghị quyết là một cuộc cách mạng thay đổi từ nhận thức đến nội dung, phương thức làm việc trong các cơ quan quản lý nhà nước. Khác với những nghị quyết toàn diện trước đây như Nghị quyết số 20-NQ/TW, ngày 1/11/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về phát triển khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trong đó có sự tham gia của lĩnh vực khoa học công nghệ, Nghị quyết 57 như một mũi nhọn tập trung tháo gỡ những điểm nghẽn từ nhận thức chung đến thể chế, từ đó giải phóng sức sáng tạo, sức lao động, giải phóng nguồn lực đầu tư của toàn xã hội cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Nghị quyết cũng nêu rõ, Tổng Bí thư Tô Lâm làm Trưởng ban Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; thể hiện sự quyết liệt của người đứng đầu Đảng ta đối với việc triển khai Nghị quyết 57.
*Phóng viên: Đâu là những điểm đột phá được đưa ra trong Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, thưa Thứ trưởng?
*Thứ trưởng Bùi Thế Duy: Nghị quyết 57 đã đưa ra cách tiếp cận mở, vận dụng sáng tạo, cho phép thí điểm đối với những vấn đề thực tiễn mới đặt ra; chấp nhận rủi ro, đầu tư mạo hiểm và độ trễ trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo. Nghị quyết xác định, đầu tư cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là nhiệm vụ bắt buộc trong giai đoạn hiện nay để phát triển đất nước, đưa Việt Nam hiện thực hóa các mục tiêu đến năm 2030 và tầm nhìn 2045. Nghị quyết 57 nêu quan điểm liên quan đến thúc đẩy hợp tác công tư, hợp tác giữa viện nghiên cứu, trường đại học công lập với doanh nghiệp, khối tư nhân; kêu gọi các nguồn lực đầu tư của xã hội, doanh nghiệp cho hạ tầng số, hạ tầng viễn thông, hạ tầng nghiên cứu phát triển.
Nghị quyết cũng đưa ra những quan điểm theo kịp thời đại hiện nay để bắt kịp xu thế phát triển của thế giới về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số như: Coi dữ liệu là một nguồn tài nguyên mới, nguồn tư liệu sản xuất mới, từ đó đổi mới phương thức sản xuất, kinh doanh; có cơ chế thuê chuyên gia theo mức của thị trường. Cùng với đó, đổi mới cơ chế sở hữu kết quả nghiên cứu từ các đề tài nghiên cứu của ngân sách nhà nước đối với các đơn vị chủ trì để họ tiếp tục đầu tư phát triển, đưa kết quả, ứng dụng phát huy vào thực tiễn, tạo công ăn việc làm, các sản phẩm để từ đó đóng góp lại cho đất nước, cho ngân sách; thúc đẩy cơ chế quỹ trong các quỹ đầu tư của nhà nước cho khoa học công nghệ; cải cách cơ chế quản lý, triển khai nhiệm vụ khoa học công nghệ, cơ chế tài chính sao cho thông thoáng, nhanh và đạt hiệu quả cao nhất…
Nội dung Nghị quyết mang tính hành động rất cao, như lời hiệu triệu bộ máy chính trị, xã hội, người dân, doanh nghiệp cùng vào cuộc, có hành động cụ thể. Đối với hệ thống khoa học công nghệ là yêu cầu rà soát, tái cơ cấu các tổ chức khoa học công nghệ công lập theo hướng sáp nhập, giải thể những tổ chức yếu kém, hoạt động chưa hiệu quả; chú trọng đầu tư có trọng tâm, trọng điểm; xây dựng và triển khai chương trình công nghệ chiến lược liên quan đến những lĩnh vực mới như: Trí tuệ nhân tạo, Internet kết nối vạn vật (IoT), bán dẫn, phát triển hạ tầng số, hạ tầng viễn thông, phủ sóng 5G.
Tôi tin tưởng Nghị quyết 57 sẽ tạo động lực mới để các nhà khoa học doanh nghiệp công nghệ thêm phấn khởi, cùng nhau cống hiến, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
*Phóng viên: Việt Nam có lợi thế cũng như thách thức gì trong triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, thưa Thứ trưởng?
*Thứ trưởng Bùi Thế Duy: Lợi thế đầu tiên để triển khai Nghị quyết 57 là hệ thống chính trị ổn định của nước ta. Thứ hai là nguồn nhân lực lớn trong các ngành kỹ thuật, công nghệ thông tin, khoa học cơ bản tạo thuận lợi để phát triển khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ số trong giai đoạn hiện nay. Một lợi thế nữa, Việt Nam có thị trường lớn, là "bà đỡ" cho các sản phẩm khoa học công nghệ mới, sản phẩm về chuyển đổi số. Chúng ta cũng có lợi thế về địa chính trị trong khu vực, nơi kết nối giao lưu, tạo thuận lợi cho phát triển.
Cùng với đó, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế đang ngày càng được nâng cao. Việt Nam tham gia rất nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, các cơ chế đa phương, trở thành đối tác chiến lược toàn diện, đối tác chiến lược với nhiều quốc gia. Đây là lợi thế rất lớn để Việt Nam triển khai Nghị quyết này.
Tuy nhiên, thách thức đặt ra trước mắt cũng rất lớn, đầu tiên là việc đưa Nghị quyết đi vào cuộc sống. Thách thức thứ hai là về tốc độ, thời gian để triển khai Nghị quyết bởi trong bối cảnh thế giới cũng như lĩnh vực khoa học công nghệ phát triển như vũ bão, nếu Nghị quyết không được triển khai kịp thời sẽ nhanh chóng lạc hậu. Một thách thức khác, cần triển khai Nghị quyết sâu rộng, tới toàn dân, toàn xã hội, tất cả các cấp ủy Đảng triển khai thường xuyên với tốc độ rất cao thì mới đáp ứng được những mục tiêu đề ra trong Nghị quyết. Những thách thức trên dẫn đến câu chuyện xây dựng đội ngũ cán bộ, đầu tiên là trong các cơ quan quản lý nhà nước. Để triển khai Nghị quyết, cụ thể hóa thành thể chế, giải pháp, chắc chắn cách thức làm việc của đội ngũ cán bộ phải thay đổi, tốc độ làm việc phải cao hơn, không thể như trước đây.
Ví dụ, thời hạn sửa luật, nghị định, thông tư trước đây tính theo năm, nay phải tính theo tháng. Việc triển khai đề án, dự án trước đây tính theo tháng, bây giờ phải tính theo tuần. Nghị quyết cũng cần được lan tỏa rộng rãi, trở thành hành động cụ thể đối với từng cán bộ quản lý, đảng viên, các cấp ủy, doanh nghiệp, người dân; tạo nên một cuộc cách mạng thay đổi phương thức làm việc trên nền tảng chuyển đổi số, làm việc dựa trên dữ liệu, hệ thống tự động hóa, trí tuệ nhân tạo. Cán bộ, người lao động phải có những kỹ năng phân tích, tích lũy dữ liệu. Hệ thống quản lý Nhà nước cũng phải thực hiện quyết liệt chỉ đạo của Tổng Bí thư, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ liên quan đến là đơn giản hóa thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền, chuyển đổi số… để tạo nên hệ thống Chính phủ điện tử, tương tác ngày càng chặt chẽ với người dân, doanh nghiệp.
*Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng./.
