Điện gió đang trở thành lựa chọn quan trọng tại nhiều tỉnh ven biển. Việc giám sát tiến độ và vị trí xây dựng các trụ điện gió, đặc biệt ở khu vực ngoài khơi, vẫn là thách thức lớn do ảnh hưởng của thời tiết và điều kiện địa hình phức tạp.
Trong quá trình phát triển năng lượng tái tạo, điện gió đang trở thành lựa chọn quan trọng tại nhiều tỉnh ven biển. Việc giám sát tiến độ và vị trí xây dựng các trụ điện gió, đặc biệt ở khu vực ngoài khơi, vẫn là thách thức lớn do ảnh hưởng của thời tiết và điều kiện địa hình phức tạp. Tiến sỹ Ngô Đức Khánh cùng cộng sự Thạc sỹ Phạm Trần Thuỳ Linh, giảng viên Trường Đại học Bạc Liêu đã triển khai đề tài ứng dụng ảnh vệ tinh để theo dõi, đánh giá quá trình xây dựng các công trình điện gió ven biển. Đây là một giải pháp giúp tăng hiệu quả giám sát, đồng thời tiết kiệm chi phí khảo sát thực địa so với các phương pháp truyền thống.
*Giải pháp công nghệ từ thực tiễn
Tỉnh Bạc Liêu hiện có nhiều nhà máy điện gió đang vận hành, đóng vai trò quan trọng trong cung cấp năng lượng sạch cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Tuy nhiên, các công trình điện gió ngoài khơi thường nằm ở vị trí xa bờ, phân tán rộng và chịu ảnh hưởng của điều kiện thời tiết khắc nghiệt, gây khó khăn trong việc theo dõi, kiểm tra tiến độ thi công hay phát hiện các sai lệch so với quy hoạch.
Trước thực tế đó, Tiến sỹ Ngô Đức Khánh Chủ nhiệm công trình cùng cộng sự đã nghiên cứu sử dụng dữ liệu ảnh vệ tinh thu nhận trong nhiều thời điểm khác nhau để theo dõi toàn bộ khu vực ven biển tỉnh Bạc Liêu. Ưu điểm của loại ảnh vệ tinh được sử dụng là khả năng thu nhận hình ảnh ngày và đêm, không bị ảnh hưởng bởi mây mù hay điều kiện ánh sáng, từ đó bảo đảm quan sát liên tục, đồng đều và khách quan trên diện rộng.
Để nâng cao độ chính xác trong quá trình phân tích, nhóm nghiên cứu còn kết hợp dữ liệu từ nhiều loại ảnh khác nhau nhằm phân biệt rõ ràng đâu là vùng cây cối tự nhiên, đâu là mặt nước, đâu là khu vực có công trình xây dựng. Dữ liệu ảnh được xử lý và lập thành bản đồ theo từng năm, phản ánh quá trình phát triển và mở rộng của các dự án điện gió trong giai đoạn từ 2017 đến 2024. Đặc biệt, việc sử dụng ảnh vệ tinh thay cho khảo sát thực địa không chỉ giúp tiết kiệm chi phí và nhân lực mà còn mang lại tính hiệu quả cao trong bối cảnh thiên tai, thời tiết bất thường, hoặc khu vực giám sát khó tiếp cận bằng phương tiện truyền thống.
Tiến sỹ Ngô Đức Khánh cho biết, ngoài phục vụ công tác quản lý, kết quả nghiên cứu này còn được đưa vào chương trình đào tạo tại Trường Đại học Bạc Liêu, giúp sinh viên ngành khoa học môi trường, công nghệ thông tin tiếp cận phương pháp mới gắn liền với thực tiễn. Qua đó, nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ vào các vấn đề môi trường, hạ tầng và quy hoạch phát triển bền vững tại địa phương.
*Chính sách đồng hành thúc đẩy nghiên cứu ứng dụng
Theo Tiến sỹ Ngô Đức Khánh, mô hình này hoàn toàn có thể mở rộng sang các tỉnh, thành phố ven biển khác, nơi đang quy hoạch và phát triển các dự án điện gió quy mô lớn. Nếu có sự đầu tư phù hợp, đây sẽ là công cụ hữu hiệu giúp các cơ quan chức năng theo dõi tiến độ xây dựng, kiểm tra tuân thủ quy hoạch sử dụng đất, cũng như làm căn cứ cho việc đánh giá tác động môi trường.
Tiến sỹ Ngô Đức Khánh cũng thẳng thắn cho biết việc triển khai các nghiên cứu ứng dụng tại địa phương vẫn gặp không ít khó khăn. Một trong những trở ngại lớn là chi phí thu thập và xử lý dữ liệu ảnh vệ tinh, cùng với yêu cầu cao về thiết bị, phần mềm. Bên cạnh đó, việc tiếp cận các nguồn tài trợ nghiên cứu dài hạn cũng còn hạn chế.
Tiến sỹ Ngô Đức Khánh cho rằng, Nghị quyết số 57 ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được là cú hích lớn đối với giới khoa học, đặc biệt ở những lĩnh vực ứng dụng gắn liền với nhu cầu thực tế tại địa phương. Nghị quyết đã khẳng định rõ vai trò trung tâm của khoa học và công nghệ trong phát triển đất nước, đồng thời mở ra nhiều cơ hội hỗ trợ về cơ chế cho các nhóm nghiên cứu đang triển khai đề tài ứng dụng.
Tiến sỹ Ngô Đức Khánh, bày tỏ tin tưởng với định hướng đúng đắn từ Nghị quyết số 57, các đề tài khoa học sẽ có điều kiện đi sâu vào thực tiễn đời sống, thay vì chỉ dừng lại ở lý thuyết hay nghiên cứu trong phạm vi hẹp. Các trường đại học và viện nghiên cứu địa phương nếu được trao quyền và đầu tư tương xứng sẽ có thể đóng góp trực tiếp vào công cuộc phát triển khoa học công nghệ quốc gia.
Từ nhu cầu quản lý cụ thể tại tỉnh Bạc Liêu, đề tài nghiên cứu ứng dụng ảnh vệ tinh của Trường Đại học Bạc Liêu đã chứng minh hiệu quả rõ rệt: tiết kiệm chi phí, nâng cao độ chính xác và mở rộng khả năng ứng dụng trong thực tiễn quản lý. Với tính ứng dụng cao, khả năng nhân rộng và đóng góp thiết thực cho quá trình giám sát quy hoạch phát triển năng lượng tái tạo, công trình đã được trao giải Khuyến khích tại Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ Việt Nam năm 2024./.
