Việc xây dựng văn hóa học đường tích cực và tư duy công nghệ đang góp phần thúc đẩy học sinh chủ động khám phá, sáng tạo và làm chủ công nghệ mới.
Trong xu thế chuyển đổi số sâu rộng, ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đắk Lắk đang tích cực triển khai việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào trường học, tạo bước chuyển tích cực trong đổi mới phương pháp dạy, học, nâng cao hiệu quả giảng dạy và phát triển năng lực sáng tạo của học sinh.
* Đổi mới tư duy dạy học từ công nghệ AI
Hướng tới mục tiêu xây dựng trường học thông minh, những năm qua, Trường Trung học cơ sở Phan Chu Trinh (thành phố Buôn Ma Thuột) đã từng bước xây dựng mô hình trường học số. Nhà trường tập trung số hóa tài liệu, giáo trình, đẩy mạnh giảng dạy đa nền tảng, đồng thời chia sẻ tài nguyên học tập theo hình thức trực tiếp và trực tuyến. Đặc biệt, thời gian gần đây, giáo viên và học sinh nhà trường đã chủ động ứng dụng công nghệ AI trong việc soạn giảng, thiết kế video minh họa và xây dựng bài thuyết trình sinh động.
Cô Nguyễn Ngọc Thúy, giáo viên Trường Trung học cơ sở Phan Chu Trinh cho biết, ứng dụng trí tuệ nhân tạo không còn là điều xa lạ. Trên thế giới và tại Việt Nam, xu hướng này đang lan tỏa mạnh mẽ. Nhà trường đã xây dựng đề án trường học thông minh từ trước, nên toàn thể giáo viên đều thay đổi, thích ứng với công nghệ.
“Tôi ứng dụng AI trong hoạt động giảng dạy, từ tìm kiếm thông tin đến xây dựng bài giảng. Đặc biệt, việc dùng AI để tạo clip minh họa từ sách giáo khoa giúp bài giảng sinh động, hấp dẫn hơn rất nhiều. Học sinh cũng được hướng dẫn sử dụng AI để làm bài báo cáo, xây dựng video thuyết trình một cách sáng tạo, hiệu quả”, cô Thúy chia sẻ.
Ông Võ Ngọc Nam, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Phan Chu Trinh cho biết, nhà trường luôn quan tâm đến công tác chuyển đổi số trong quản lý, dạy và học. Ngay từ đầu năm học, Ban Giám hiệu đã yêu cầu các tổ chuyên môn tăng cường ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo. “Việc ứng dụng AI bước đầu đã mang lại hiệu quả rõ rệt, giúp thay đổi tư duy, tạo cảm hứng cho giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông 2018”, ông Nam nhấn mạnh.
Trung học cơ sở Hùng Vương (huyện Krông Bông) dù là trường thuộc xã vùng III, có nhiều khó khăn về cơ sở vật chất nhưng nhà trường vẫn đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy và học. Hiệu trưởng Trần Ngọc Thịnh cho biết, nhà trường xác định chuyển đổi số là nhiệm vụ quan trọng, nên thành lập Tổ công nghệ thông tin để hỗ trợ giáo viên còn hạn chế kỹ năng, tổ chức các lớp tập huấn, cập nhật công nghệ mới. Gần đây, trường bắt đầu ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào quản lý, giảng dạy và khuyến khích học sinh chủ động tiếp cận, tương tác với giáo viên bằng các phần mềm công nghệ.
Trong lớp học, thầy Phan Quang Vinh, giáo viên môn Tin học cũng đã tích cực ứng dụng chuyển đổi số bằng các bài giảng điện tử tích hợp AI để học sinh tiếp cận dữ liệu, rèn luyện tư duy công nghệ. “Việc ứng dụng công nghệ mới giúp học sinh làm quen với môi trường học tập hiện đại, phù hợp với yêu cầu phát triển kỹ năng thời đại số”, thầy Vinh chia sẻ.
Em Nguyễn Trần Quỳnh Như, học sinh lớp 7A, Trường Trung học cơ sở Hùng Vương hào hứng cho biết, nhờ các phần mềm AI, em có thể tạo thuyết trình, làm bài tập trải nghiệm với Canva, PowerPoint… Ứng dụng AI giúp em học hiệu quả hơn, mở rộng hiểu biết và tự tin thể hiện ý tưởng sáng tạo của mình.
Việc triển khai chuyển đổi số trong giáo dục cũng nhận được sự quan tâm từ chính quyền địa phương. Ông Nguyễn Ngọc Pháp, Phó Chủ tịch UBND huyện Krông Bông, cho biết, huyện đã ưu tiên đầu tư trang thiết bị, phần mềm, kinh phí để ngành Giáo dục chủ động tổ chức các lớp tập huấn, triển khai chữ ký số, hồ sơ điện tử và ứng dụng AI vào giảng dạy. Đến nay, cơ bản các giáo viên đã tiếp cận và ứng dụng thành thạo công nghệ trong giảng dạy, từng bước nâng cao chất lượng giáo dục.
* Từ ứng dụng đến sáng tạo
Không dừng lại ở việc sử dụng AI như công cụ học tập, nhiều học sinh ở Đắk Lắk đã bước đầu làm chủ công nghệ, xây dựng các sản phẩm sáng tạo giải quyết vấn đề thực tiễn.
Nổi bật là nhóm học sinh Trường Tiểu học, Trung học cơ sở & Trung học phổ thông Hoàng Việt (thành phố Buôn Ma Thuột) với Dự án “Sử dụng trí tuệ nhân tạo và Internet kết nối vạn vật để xây dựng hệ thống theo dõi dinh dưỡng và sinh trưởng của cây cà phê con” xuất sắc giành giải Nhì cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia.
Em Nguyễn Ngọc Bảo Đơn, lớp 10A1 (thành viên nhóm dự án) cho biết, xuất phát từ thực tế địa phương có nhiều vườn ươm, Bảo Đơn và nhóm bạn đã xây dựng hệ thống cảm biến, thu thập dữ liệu và dùng AI để xác định tình trạng sinh trưởng, dinh dưỡng, bệnh lý của cây cà phê. Hệ thống này có khả năng đưa ra khuyến nghị dinh dưỡng, dự báo sâu bệnh và điều chỉnh chế độ tưới tiêu tự động, mang lại hiệu quả cao.
“Chúng em sử dụng AI để thấy được mô hình 3D của cây, từ đó tính toán được số lượng lá, chiều cao cây so sánh với bộ dữ liệu mẫu để đưa ra nhận định cây có đang bị thiếu hụt dinh dưỡng, thiếu lá và phát hiện bệnh vàng lá... để kịp thời xử lý. Nhờ ứng dụng của chúng em, người nông dân có được giống cây tốt nhất để trồng. Khi ấy, cây giống có mức chịu đựng, đề kháng tốt”, Bảo Đơn chia sẻ.
Cô Nguyễn Thị Yến, giáo viên Trường Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Hoàng Việt (người hướng dẫn nhóm nghiên cứu) cho biết, giáo viên giúp học sinh tìm vấn đề từ thực tế địa phương, sau đó khuyến khích các em dùng AI như một công cụ hỗ trợ giải quyết vấn đề. Điều quan trọng là các em được tiếp cận AI bài bản, có định hướng, tránh lệ thuộc hay sao chép máy móc.
Để việc sử dụng trí tuệ nhân tạo vào trường học đạt hiệu quả, cô Nguyễn Thị Yến cho biết, nhà trường đã xây dựng các câu lạc bộ học thuật, lớp học đảo ngược, lớp học tự quản ứng dụng AI trong nhiều khâu giảng dạy, nghiên cứu. Việc xây dựng văn hóa học đường tích cực và tư duy công nghệ đang góp phần thúc đẩy học sinh chủ động khám phá, sáng tạo và làm chủ công nghệ mới.
Ông Đỗ Tường Hiệp, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đắk Lắk khẳng định, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục là xu hướng tất yếu, đặc biệt trong thời đại kỷ nguyên số. Sở đã triển khai một số chương trình bồi dưỡng giáo viên, tổ chức thực nghiệm ở các đơn vị đủ điều kiện và sẽ nhân rộng mô hình. Tuy nhiên, ông Hiệp cũng lưu ý, bên cạnh lợi ích rõ rệt, AI cũng tiềm ẩn rủi ro như gian lận học tập, đạo văn…, nên cần chú trọng giáo dục đạo đức nghề nghiệp và kiểm soát sử dụng AI một cách hợp lý. Thời gian tới, ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh sẽ chú trọng triển khai và đẩy mạnh bằng nhiều hình thức như, tuyên truyền, phổ biến, nâng cao năng lực cho nhà giáo, tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, công nghệ thông tin...
Việc đưa trí tuệ nhân tạo vào nhà trường tại Đắk Lắk không chỉ góp phần đổi mới phương pháp dạy, học, mà còn khơi dậy niềm đam mê nghiên cứu khoa học, phát triển tư duy công nghệ và năng lực tự học của học sinh. Với định hướng rõ ràng và sự đồng hành của đội ngũ giáo viên, ngành Giáo dục Đắk Lắk đang tạo tiền đề quan trọng để xây dựng mô hình giáo dục hiện đại, bắt nhịp với xu thế giáo dục 4.0./.
