Trưng bày giới thiệu hơn 300 hiện vật với hai chủ đề "Gốm dân dụng Nam Bộ" và "Gốm tín ngưỡng Nam Bộ", phản ánh tiến trình phát triển của nghề gốm tại khu vực Đông Nam Bộ từ cuối thế kỷ XVIII đến nay.
Ngày 20/11, Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức Lễ khai mạc trưng bày chuyên đề "Gốm sứ Nam Bộ qua các thời kỳ" tại Bảo tàng Bình Dương (số 565 Đại lộ Bình Dương, phường Phú Lợi).
Trưng bày giới thiệu hơn 300 hiện vật với hai chủ đề "Gốm dân dụng Nam Bộ" và "Gốm tín ngưỡng Nam Bộ", phản ánh tiến trình phát triển của nghề gốm tại khu vực Đông Nam Bộ từ cuối thế kỷ XVIII đến nay.
Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh Lê Văn Thái cho biết, đây là hoạt động hưởng ứng Ngày Di sản văn hóa Việt Nam 23/11, góp phần giới thiệu tiến trình phát triển của gốm Nam Bộ. Ba vùng gốm tiêu biểu gồm Cây Mai, Biên Hòa và Lái Thiêu đã tạo nên đặc trưng riêng của gốm Nam Bộ, phản ánh sự giao thoa văn hóa và khả năng thích ứng với đời sống cư dân vùng đất mới. Gốm Nam Bộ quen thuộc trong cả sinh hoạt và tín ngưỡng, giữ vai trò quan trọng trong không gian văn hóa kiến trúc của khu vực. Ông kỳ vọng trưng bày giúp công chúng hiểu rõ hơn giá trị lịch sử, mỹ thuật của nghề gốm, góp phần quảng bá di sản văn hóa và khuyến khích cộng đồng tham gia bảo tồn.
Theo Bảo tàng Bình Dương, gốm Nam Bộ hình thành và phát triển trong bối cảnh dân cư tăng nhanh, nhu cầu vật dụng sinh hoạt, trang trí và tín ngưỡng ngày càng lớn, tạo nên ba vùng gốm tiêu biểu gồm Cây Mai, Biên Hòa và Lái Thiêu.
Gốm Lái Thiêu, một trung tâm gốm lớn từ cuối thế kỷ XIX, được giới thiệu nổi bật trong trưng bày. Nguồn nguyên liệu phong phú giúp nghề gốm tại Lái Thiêu, Chánh Nghĩa và Tân Phước Khánh phát triển mạnh. Các sản phẩm gốm gắn với đời sống hằng ngày như chén, tô, hũ, bình trà… với màu men đa dạng và hoa văn mô tả chim, cá, hoa lá, cảnh vật Nam Bộ. Đây được xem là dòng gốm gia dụng đặc trưng, thể hiện tính mộc mạc và sự tinh tế qua kỹ thuật vẽ tay truyền thống.
Gốm tín ngưỡng Nam Bộ cũng được giới thiệu qua nhiều hiện vật tiêu biểu, thể hiện vai trò quan trọng của gốm trong đời sống tâm linh của người dân Nam Bộ. Các vật phẩm như lư hương, chân đèn, bình gốm và tượng thờ được sử dụng phổ biến trong đình, miếu, chùa. Dòng gốm Cây Mai xuất hiện sớm tại khu vực Chợ Lớn cuối thế kỷ XIX, nổi bật với tượng linh vật, tượng Phật giáo, Đạo giáo, phù điêu rồng, lân, phượng và bộ tượng Ông Nhật - Bà Nguyệt. Các sản phẩm thường sử dụng men đơn sắc hoặc không tráng men, mang vẻ cổ kính, phản ánh phong cách tạo hình dân gian đặc trưng.
Gốm Biên Hòa (Đồng Nai) được trưng bày với nhiều tác phẩm tiêu biểu mang phong cách Đông Dương. Trường Mỹ nghệ thực hành Biên Hòa do người Pháp thành lập năm 1903 đã góp phần tạo nên dòng gốm kết hợp kỹ thuật bản địa với tư duy mỹ thuật châu Âu. Men xanh đồng cổ, kỹ thuật khắc nổi, khắc chìm và chạm lộng là những đặc điểm nổi bật của dòng gốm này. Nhiều tác phẩm gốm Biên Hòa từng được trưng bày tại các triển lãm quốc tế đầu thế kỷ XX.
Tại lễ khai mạc, Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh đã tiếp nhận hiện vật hiến tặng, trao giấy khen và giấy chứng nhận tri ân các tổ chức, cá nhân tham gia sưu tầm và phối hợp trưng bày. Câu lạc bộ Gốm sứ - Chậu xưa Lái Thiêu và Công ty Nắng Ceramic đã hiến tặng Bảo tàng Bình Dương một số hiện vật quý, trong đó có bộ sưu tập Chum Chóe Lái Thiêu gồm 18 hiện vật gần 100 năm tuổi. Đây được xem là nguồn tư liệu có giá trị trong nghiên cứu kỹ thuật và mỹ thuật gốm Lái Thiêu giai đoạn hưng thịnh./.
