Hoàn thiện thể chế Đảng lãnh đạo, cầm quyền: Nền tảng tăng cường năng lực quản trị quốc gia
Nghiên cứu, hoàn thiện thể chế Đảng lãnh đạo, cầm quyền nhằm tạo động lực phát triển nhanh và bền vững đất nước trong điều kiện mới.
Trong bối cảnh thế giới biến động nhanh, cạnh tranh chiến lược và những yêu cầu mới của quản trị hiện đại, hoàn thiện thể chế Đảng lãnh đạo, cầm quyền trở thành nhiệm vụ cấp thiết đối với Việt Nam. Đây là yêu cầu khách quan của giai đoạn phát triển mới, đồng thời là điều kiện bảo đảm ổn định chính trị, nâng cao hiệu lực điều hành và tạo động lực cho phát triển nhanh, bền vững.
Từ yêu cầu đó, đề tài khoa học “Nghiên cứu, hoàn thiện thể chế Đảng lãnh đạo, cầm quyền nhằm tạo động lực phát triển nhanh và bền vững đất nước trong điều kiện mới” thuộc Chương trình KX.05/21-30, do Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Tất Thắng, Học viện Chính trị khu vực II làm chủ nhiệm được triển khai từ 12/2024 đến 8/2027, mang ý nghĩa lý luận - thực tiễn sâu sắc, góp phần đáp ứng nhu cầu đổi mới tư duy và hoàn thiện thể chế trong thời kỳ mới.
Từ sau Cách mạng Tháng Tám, thể chế Đảng lãnh đạo, cầm quyền từng bước được xây dựng và hoàn thiện, góp phần tạo nên những thắng lợi lịch sử của cách mạng Việt Nam. Tuy nhiên, tiến trình đổi mới và hội nhập sâu rộng đang làm xuất hiện nhiều vấn đề mới trong cơ chế vận hành, phương thức lãnh đạo và kiểm soát quyền lực. Đại hội XIII của Đảng xác định rõ nhiệm vụ nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện thể chế Đảng lãnh đạo, cầm quyền như một trụ cột quan trọng bảo đảm sự phát triển nhanh và bền vững. Trên tinh thần đó, đề tài tập trung làm rõ cơ sở lý luận về thể chế Đảng lãnh đạo, cầm quyền; phân tích nội hàm, nguyên tắc và cấu trúc vận hành của mô hình thể chế; nhận diện đầy đủ những hạn chế và điểm nghẽn từ thực tiễn hoạt động của hệ thống chính trị. Đề tài cũng khảo cứu kinh nghiệm quốc tế về mô hình đảng cầm quyền, chỉ ra các giá trị có thể tham khảo cùng những bài học cần tránh, qua đó bổ sung nhận thức lý luận phù hợp với đặc điểm của Việt Nam.Từ thực tiễn hơn một thập niên kể từ khi thuật ngữ “Đảng cầm quyền” được ghi nhận chính thức trong Văn kiện Đại hội XI, đề tài tiến hành đánh giá toàn diện thành tựu, hạn chế và các yếu tố tác động mới như chuyển đổi số, yêu cầu minh bạch hóa hoạt động công quyền, cải cách hành chính, nâng cao chất lượng cán bộ, cùng những thách thức an ninh phi truyền thống. Đồng thời, dự báo những yêu cầu đặt ra trong thời gian tới nhằm bảo đảm thể chế Đảng lãnh đạo, cầm quyền phát triển phù hợp với tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Theo PGS.TS. Phạm Tất Thắng, với hệ mục tiêu rõ ràng, đề tài hướng tới làm sâu sắc hơn cơ sở lý luận - thực tiễn của thể chế Đảng lãnh đạo, cầm quyền; nhận diện chính xác các điểm nghẽn cần tháo gỡ; đề xuất hệ quan điểm và nhóm giải pháp có tính mới, gắn với yêu cầu phát triển nhanh và bền vững trong điều kiện mới. Các nội dung nghiên cứu trải rộng từ lý luận chung, thực tiễn Việt Nam, kinh nghiệm quốc tế đến bối cảnh mới và các giải pháp hoàn thiện, trong đó đặc biệt chú trọng các vấn đề cốt lõi như kiểm soát quyền lực, đổi mới phương thức lãnh đạo, hoàn thiện cơ chế phân công - phối hợp - kiểm soát trong hệ thống chính trị, phát huy dân chủ và hiện đại hóa năng lực cầm quyền.
Kết quả nghiên cứu của đề tài được kỳ vọng cung cấp luận cứ khoa học quan trọng cho việc xây dựng, bổ sung và hoàn thiện chủ trương, nghị quyết của Đảng về đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao hiệu lực quản trị và kiểm soát quyền lực. Công trình cũng đóng góp thiết thực cho hoạt động tham mưu chiến lược của các cơ quan Trung ương và địa phương; bổ sung nguồn tư liệu phục vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong Hệ thống Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; đồng thời góp phần tăng cường công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái về vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.Hoàn thiện thể chế Đảng lãnh đạo, cầm quyền không chỉ là yêu cầu nội tại của công tác xây dựng Đảng, mà còn là điều kiện then chốt để kiến tạo mô hình quản trị hiện đại, phát huy dân chủ, tăng cường đồng thuận, tạo nền tảng cho phát triển nhanh và bền vững. Với cách tiếp cận bài bản, đa chiều và thực tiễn cao, đề tài hứa hẹn góp phần quan trọng vào việc xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; củng cố năng lực cầm quyền của Đảng; đồng thời khơi dậy khát vọng phát triển phồn vinh, hạnh phúc trong giai đoạn mới của đất nước./.
