Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam chính thức khởi động dự án nghệ thuật đặc biệt: Vở diễn sân khấu kết hợp giữa cải lương và xiếc mang tên “Trần Nhân Tông”.
Ngày 7/10, tại Hà Nội, Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) chính thức khởi động dự án nghệ thuật đặc biệt: Vở diễn sân khấu kết hợp giữa cải lương và xiếc mang tên “Trần Nhân Tông”. Đây là tác phẩm được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đặt hàng, do các nghệ sĩ Liên đoàn Xiếc Việt Nam, các nghệ sĩ cải lương, thuộc Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam phối hợp thực hiện.
Kịch bản vở “Trần Nhân Tông” do Tiến sĩ Bùi Hữu Dược, người am hiểu sâu sắc về lịch sử và tư tưởng Phật giáo chấp bút; chuyển thể cải lương bởi Nghệ sĩ Ưu tú Phan Ngọc Chi; Nghệ sĩ nhân dân Tống Toàn Thắng và Nghệ sĩ Ưu tú Trần Quang Khải đồng đạo diễn. Cùng tham gia còn có ê-kíp sáng tạo gồm: Biên đạo múa Tuyết Minh, âm nhạc Nghệ sĩ Nhân dân Huỳnh Tú, thiết kế sân khấu Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Đạt Tăng, phục trang Nghệ sĩ Ưu tú Trương Minh Hùng, cùng sự tham gia của dàn nghệ sĩ tài năng của Liên đoàn Xiếc Việt Nam và Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam.
Vở diễn “Trần Nhân Tông” khai thác những lát cắt trong cuộc đời của vua Trần Nhân Tông, từ khi sinh ra, trưởng thành, lên ngôi và lãnh đạo đất nước ba lần đánh thắng quân Nguyên Mông, cho đến khi ông nhường ngôi, đi tu - trở thành Phật Hoàng Trần Nhân Tông và khi ông nhập niết bàn.
Đạo diễn, Nghệ sĩ Nhân dân Tống Toàn Thắng cho biết, vở diễn không đi sâu vào phần sau khi ngài xuất gia, bởi nhiều tác phẩm sân khấu trước đó đã khai thác. Thay vào đó, ê kíp muốn khắc họa hình tượng một vị vua Trần Nhân Tông vừa anh minh, vừa nhân hậu, biểu tượng cho trí, dũng và lòng nhân ái của dân tộc Việt Nam. Điểm nhấn nổi bật nhất của vở diễn là hình thức kết hợp giữa hai loại hình nghệ thuật tưởng chừng cách biệt: cải lương và xiếc, nơi thính giác và thị giác cùng đồng hành, tạo nên hiệu ứng mạnh mẽ cho người xem.
Nghệ sĩ Nhân dân Tống Toàn Thắng nhấn mạnh: “Mục tiêu của chúng tôi là biến vở ‘Trần Nhân Tông’ thành một sản phẩm văn hóa - du lịch đặc trưng trên chính con phố mang tên ngài. Khán giả đến con đường Trần Nhân Tông, ghé thăm Rạp xiếc Trung ương, có thể xem vở diễn này như một cách để hiểu thêm về lịch sử của dân tộc Việt Nam”.
Đạo diễn, Nghệ sĩ Ưu tú Trần Quang Khải cho biết, vở diễn gồm nhiều lát cắt, từ giai đoạn Thái tử Trần Khâm đến vua Trần Nhân Tông, rồi Thái Thượng hoàng Trần Nhân Tông, cho đến khi ngài đi tu và nhập niết bàn. Ê kíp dàn dựng tập trung vào giai đoạn vua Trần Nhân Tông trên ngôi trị vì, nhằm khắc họa hình tượng một vị vua anh minh đã đoàn kết dân tộc đánh tan quân Nguyên Mông xâm lược để xây dựng đất nước giàu mạnh. Đến lúc huy hoàng nhất của triều đại nhà Trần, ông lại quyết định đi tu, giao quyền lực cho con trai là Trần Anh Tông.
Theo Nghệ sĩ Ưu tú Trần Quang Khải, vở diễn được dàn dựng với tiết tấu kịch nhanh, kết hợp giữa ngôn ngữ nghệ thuật cải lương, ngôn ngữ xiếc và kịch hình thể, làm toát lên tinh thần của vị vua anh minh Trần Nhân Tông trong tác phẩm, đồng thời mang đến một sản phẩm nghệ thuật chất lượng, vừa mang yếu tố giải trí, vừa đáp ứng được nhu cầu phục vụ cho khách du lịch.
Âm nhạc trong vở diễn “Trần Nhân Tông” do Nghệ sĩ Nhân dân Huỳnh Tú đảm nhiệm, ông dự kiến sáng tác một bài “hit” chủ đề, kết hợp giữa giai điệu dân tộc, âm hưởng Phật giáo và nhạc điện ảnh đương đại… với mong muốn đưa vở diễn đến gần hơn với khán giả trẻ.
Nghệ sĩ Nhân dân Triệu Trung Kiên, Phó Giám đốc Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam, cho biết đây là lần thứ ba hình tượng nhà vua - Phật hoàng Trần Nhân Tông được dàn dựng trên sân khấu của nhà hát. Tuy nhiên, phiên bản năm nay mang quy mô gọn hơn (dưới một giờ), nhưng được đầu tư kỹ lưỡng về hình thức biểu đạt và công nghệ.
Theo Nghệ sĩ Nhân dân Triệu Trung Kiên, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch định hướng các đơn vị nghệ thuật Trung ương xây dựng hai nhóm tác phẩm: Một nhóm phục vụ các sự kiện chính trị, những ngày lễ lớn của đất nước; một nhóm hướng tới phát triển du lịch khai thác, phục vụ khách du lịch, để đưa sân khấu đến gần hơn với đời sống xã hội. Vở diễn “Trần Nhân Tông” thuộc nhóm thứ hai, nghĩa là vẫn đảm nhiệm chức năng chính trị - tư tưởng, tôn vinh công đức tiền nhân nhưng đồng thời phải có tính giải trí, hấp dẫn, phù hợp với nhiều đối tượng khán giả, đặc biệt là khách du lịch trong nước và quốc tế.
Ê kíp dàn dựng kỳ vọng, vở diễn “Trần Nhân Tông” không chỉ dừng ở việc kể lại cuộc đời vị vua anh minh, mà còn là một sản phẩm sân khấu - du lịch hấp dẫn, để du khách khi đến Hà Nội, đến phố Trần Nhân Tông - nơi đặt trụ sở của Liên đoàn Xiếc Việt Nam có thể thưởng thức một tác phẩm vừa đẹp về nghệ thuật, vừa sâu sắc về tư tưởng.
Vở diễn “Trần Trân Tông” dự kiến ra mắt công chúng vào tháng 11/2025./.
