Hội thảo khoa học sinh viên lĩnh vực công nghệ đất hiếm, đại dương, lòng đất với chủ đề “Khai phá tài nguyên Việt Nam bằng công nghệ - Hướng tới phát triển xanh và tuần hoàn”.
Ngày 16/11, Hội thảo khoa học sinh viên lĩnh vực công nghệ đất hiếm, đại dương, lòng đất với chủ đề “Khai phá tài nguyên Việt Nam bằng công nghệ - Hướng tới phát triển xanh và tuần hoàn” đã diễn ra tại Thành phố Hồ Chí Minh. Sự kiện do Hội Sinh viên Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh, Hội Sinh viên Việt Nam tại Hungary phối hợp với Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hồ Chí Minh tổ chức.
Phát biểu tại Hội thảo, ông Lâm Tùng, Phó Chủ tịch Thường trực Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ và Phát triển sinh viên Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh thế giới chuyển mạnh sang mô hình kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn, ngành địa chất – khoáng sản ngày càng giữ vai trò quan trọng. Việt Nam đang thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng và hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, điều này đòi hỏi cần các ứng dụng công nghệ tiên tiến trong thăm dò, khai thác và chế biến các loại khoáng sản chiến lược như lithium, niken, cobalt và đất hiếm.
Dẫn số liệu của Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ năm 2025, theo ông Lâm Tùng, Việt Nam xếp thứ 6 thế giới về trữ lượng đất hiếm với khoảng 3,5 triệu tấn oxit. Đây là tiềm năng quan trọng để tham gia vào chuỗi cung ứng các tài nguyên năng lượng chiến lược toàn cầu. Đất hiếm hiện là vật liệu đầu vào không thể thiếu của nhiều ngành công nghiệp mũi nhọn như bán dẫn, năng lượng tái tạo và công nghiệp quốc phòng. Do đó, việc làm chủ công nghệ khai thác và công nghệ chế biến sâu đất hiếm là yêu cầu then chốt trong chiến lược phát triển công nghệ quốc gia theo tinh thần Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị.
Tuy nhiên, ông Lâm Tùng cũng chỉ ra rằng, hoạt động khai thác và chế biến sâu trong nước vẫn còn hạn chế; nguồn nhân lực chuyên môn và năng lực công nghệ còn thiếu; trong khi nhiều quốc gia đã phát triển lĩnh vực này hàng chục năm và nắm lợi thế lớn trong toàn bộ chuỗi giá trị. Vì vậy, ngành địa chất – khoáng sản và đội ngũ trí thức trẻ, đặc biệt là sinh viên, cần chủ động nghiên cứu, tiếp cận công nghệ mới, thúc đẩy chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.
Từ thực tiễn nêu trên, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đào Minh Trung, Giảng viên Viện Khoa học Công nghệ và Quản lý Môi trường, Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, việc thu hồi kim loại trong nước bằng các công nghệ tách chiết hiện đại là một hướng đi quan trọng để khắc phục hạn chế về công nghệ và giảm phụ thuộc nhập khẩu. Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đào Minh Trung, nhiều nguồn kim loại quý bao gồm khoáng sản đến chất thải công nghiệp, pin và thiết bị điện tử thải bỏ có thể được tái chế hiệu quả bằng các công nghệ sinh học, hấp phụ, trao đổi ion hoặc tái chế vật liệu tiên tiến. Đây vừa là giải pháp công nghệ, vừa là cơ hội để sinh viên tham gia nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, góp phần xây dựng một nền kinh tế tuần hoàn kim loại, phù hợp với định hướng chuyển đổi xanh.
Ở góc độ quốc tế, Tiến sỹ Moataz Mohamed Gomaa Abdelrahman, hiện công tác tại Đại học Miskolc, Hungary cho biết, nhiều nước châu Âu đang đẩy mạnh đầu tư cho các công nghệ khảo sát và khai thác đất hiếm hiện đại để giảm phụ thuộc nguồn cung bên ngoài. Đồng thời, châu Âu đang hình thành các chuỗi giá trị đất hiếm khép kín, bao gồm thăm dò, khai thác, tinh luyện và sản xuất vật liệu công nghiệp.
Theo Tiến sỹ Moataz Mohamed Gomaa Abdelrahman, mặc dù Việt Nam có trữ lượng đất hiếm lớn thế nhưng còn hạn chế về công nghệ. Do đó, khi tăng cường hợp tác quốc tế, đặc biệt với các cơ sở nghiên cứu tại Hungary sẽ mang lại lợi thế quan trọng. Việc hợp tác trong đào tạo và nghiên cứu địa chất, công nghệ đất hiếm giúp sinh viên Việt Nam tiếp cận chuẩn công nghệ quốc tế, đồng thời hỗ trợ các em nâng cao năng lực chế biến và tinh luyện. Nhờ đó, Việt Nam không chỉ dừng lại ở khâu khai thác thô mà có thể từng bước tham gia vào các khâu có giá trị cao hơn trong chuỗi sản xuất toàn cầu./.
