Nghề làm lưỡi câu Mỹ Hòa được UBND tỉnh An Giang công nhận làng nghề truyền thống vào năm 2007. Theo Nghiệp đoàn Sản xuất lưỡi câu Mỹ Hòa, năm 2002, làng nghề có hơn 170 cơ sở sản xuất, giờ chỉ còn vài chục cơ sở vì nhu cầu ít dần.
Nép mình bên bờ sông Long Xuyên, làng nghề lưỡi câu Mỹ Hòa (phường Long Xuyên, tỉnh An Giang) xưa nay nổi danh với nghề làm lưỡi câu truyền thống. Trải qua những thăng trầm lịch sử, khi nước sông chuyển từ màu xanh sang màu đỏ phù sa (nghĩa là mùa nước nổi hay còn gọi là mùa lũ đang về), cũng là lúc làng nghề lưỡi câu Mỹ Hòa trở nên nhộn nhịp hơn bao giờ hết...
Dù đã qua thời hưng thịnh, nhưng vào mùa nước nổi, ở xóm lưỡi câu này, sáng chiều vẫn vang lên âm thanh của tiếng máy mài giũa, tiếng máy cán thép, tiếng búa dập lưỡi câu đều đặn...
Hơn 2 tuần qua, gia đình ông Nguyễn Ngọc Điệp (ngụ khóm Tây Khánh 8) cũng như nhiều gia đình khác ở làng nghề làm lưỡi câu Mỹ Hòa tất bật vào vụ sản xuất. Ông Nguyễn Ngọc Điệp cho biết, thương lái đã đặt mua hơn 100 muôn (10.000 lưỡi/muôn) lưỡi câu các loại, với giá từ 500 nghìn đến 4 triệu đồng/muôn (tùy vào kích thước và chủng loại). Gia đình ông phải thuê thêm thợ để kịp giao cho khách hàng.
Để làm ra thành phẩm một chiếc lưỡi câu hoàn chỉnh, ông Điệp cho biết, quy trình sản xuất phải trải qua nhiều công đoạn khá công phu. Dựa vào kích thước đặt hàng của khách, người thợ sẽ cán thẳng dây, chặt khúc, dập ngạnh, cắt ngạnh, mài lưỡi, sửa mũi… cho đến trui cho lưỡi cứng, xóc bóng, cuối cùng là khâu đóng gói. Bình quân, một lao động làm nhanh tay, giỏi nghề kiếm được từ 100 - 200 nghìn đồng/ngày.
Theo ông Điệp, lưỡi câu Mỹ Hòa có khoảng 50 chủng loại để câu cá sông, cá đồng, tôm, ếch, rắn và cả một số loại cá biển... Bà con ở đây sản xuất lưỡi câu quanh năm theo đặt hàng từ thương lái để phân phối đi khắp các tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long và xuất khẩu sang Campuchia, Thái Lan... Tuy nhiên, mùa cao điểm sản xuất của làng nghề này là từ tháng 7 đến tháng 9 âm lịch hằng năm, thu nhập của bà con thời điểm này cũng cao hơn.
Khi ông Điệp còn nhỏ, nghề lưỡi câu đã có. Lúc đó chỉ vài hộ làm lưỡi câu, sau này số hộ ngày càng nhiều. Ngày trước, việc chế tác lưỡi câu hoàn toàn thủ công, cả xóm luôn rộn tiếng búa nện, tiếng mài giũa. Lúc cao điểm, làng nghề có hơn trăm cơ sở, giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động... Hiện nay, phần lớn các công đoạn đã được chuyển sang làm bằng máy nhưng việc mài mũi, chỉnh mũi lưỡi câu bắt buộc phải làm thủ công hoặc bán thủ công.
“Công đoạn nào cũng quan trọng nhưng việc mài mũi lưỡi câu sẽ quyết định đến chất lượng sản phẩm. Lưỡi câu “sát cá” không những phải được mài nhọn mà còn phải được mài sắc bén đều” - ông Điệp chia sẻ.
Nghề làm lưỡi câu gắn liền với con nước. Có nước là có cá, có cá nhiều thì lưỡi câu bán “đắt hàng”. Nhưng những năm gần đây, lượng cá đồng giảm nhiều nên làng nghề truyền thống này cũng không còn sôi động như trước. Nhiều người đã bỏ nghề để mưu sinh nhưng vẫn còn đó những người tâm huyết, giữ gìn nghề truyền thống này.
Gắn bó với nghề làm lưỡi câu hơn 50 năm, ông Nguyễn Văn Út (ngụ khóm Tây Khánh 8) luôn tự hào, bởi lưỡi câu của làng nghề Mỹ Hòa không chỉ nổi tiếng bởi chất lượng sắc bén, độ bền cao, nhiều kích cỡ đa dạng mà còn rất “sát cá” nên có thị trường tiêu thụ quanh năm.
Vào mùa nước nổi, các loại lưỡi câu đúc, phược, kiều, rắn, ếch... được tiêu thụ mạnh nhất, dùng để bắt cá rô, cá trạch, cá lăng... Trung bình mỗi mùa nước nổi, gia đình ông Út sản xuất được gần 1 triệu lưỡi câu các loại, chủ yếu bán sỉ cho đại lý, từ đó cung cấp cho bà con làm nghề đánh bắt thủy sản trong mùa nước nổi.
Năm nay, từ đầu tháng 6 âm lịch, mùa kinh doanh lưỡi câu đã bắt đầu nhộn nhịp. Gia đình ông Út đã chủ động sản xuất hàng với số lượng nhiều hơn để phục vụ khách trong mùa nước nổi. “Bình quân, gia đình tôi sản xuất khoảng 30 nghìn lưỡi câu các loại/ngày, với nhiều loại lưỡi câu, nhiều mẫu mã khác nhau, để cung cấp ra thị trường các tỉnh An Giang, Đồng Tháp...”, ông Út nói.
Mỗi năm, tới mùa nước nổi, số bà con còn trụ lại với nghề vẫn sống khỏe. Thu nhập lao động chính khoảng 200 nghìn đồng/ngày, thợ phụ rảnh rỗi làm phụ thêm cũng 70 nghìn đến 100 nghìn đồng/ngày. Đặc biệt, nghề làm lưỡi câu không kén lao động, qua đó góp phần giải quyết việc làm cho nhiều lao động ở nông thôn, nhất là phụ nữ và người trung niên…
Nghề làm lưỡi câu Mỹ Hòa được UBND tỉnh An Giang công nhận làng nghề truyền thống vào năm 2007. Theo Nghiệp đoàn Sản xuất lưỡi câu Mỹ Hòa, năm 2002, làng nghề có hơn 170 cơ sở sản xuất, giờ chỉ còn vài chục cơ sở vì nhu cầu ít dần.
Ông Nguyễn Thanh Quang, Phó Chủ tịch UBND phường Long Xuyên (tỉnh An Giang) cho biết, nhiều năm nay, nhận thức được vai trò, tầm quan trọng của các làng nghề, nhất là làng nghề truyền thống đối với sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương, tỉnh An Giang nói chung, phường Long Xuyên nói riêng đã rất quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển làng nghề.
Đặc biệt, tỉnh An Giang đã ban hành Kế hoạch số 448/KH-UBND “phát triển ngành nghề nông thôn, bảo tồn và phát triển các làng nghề, làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2023 - 2025”, hướng tới bảo tồn và phát triển nghề truyền thống, làng nghề, làng nghề truyền thống; đa dạng hóa sản phẩm ngành nghề, góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân nông thôn.
“Trong giai đoạn hiện nay, các làng nghề cần được “tiếp sức” nhiều hơn ở đầu ra, đảm bảo thu nhập cho người dân sống nhờ làng nghề” - Phó Chủ tịch UBND phường Long Xuyên đề xuất./.
