Cuộc thi đã bồi đắp tình yêu, trách nhiệm của học sinh bậc Trung học cơ sở đối với đất nước, biển đảo Tổ quốc qua từng bước, từng ngày, từng tháng, từng năm; ghi dấu ấn sâu sắc trong tâm trí mỗi học sinh.
Từ một sáng kiến nhỏ trong công tác đoàn của Cảnh sát biển Việt Nam năm 2013, cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” đã trở thành mô hình tuyên truyền- giáo dục tiêu biểu, góp phần bồi đắp tình yêu Tổ quốc, ý thức chủ quyền biển đảo cho thế hệ trẻ. Mười hai năm nhìn lại, cuộc thi không chỉ tạo sân chơi lành mạnh cho học sinh mà còn lan tỏa tinh thần “vì biển đảo quê hương” đến cộng đồng cả nước.
Mỗi cuộc thi trở thành ngày hội lớn về biển đảo
Khởi nguồn từ yêu cầu đổi mới công tác tuyên truyền biển đảo, cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” ra đời trên cơ sở cụ thể hóa các nghị quyết, chỉ thị của Đảng và Nhà nước về chiến lược biển. Khi ấy, Cảnh sát biển Việt Nam nhận thấy thiếu một hình thức tuyên truyền hấp dẫn, trực tiếp dành cho lứa tuổi học sinh trung học cơ sở- thế hệ chủ nhân tương lai của đất nước. Bằng sự sáng tạo và trách nhiệm, năm 2013, mô hình thi đầu tiên được tổ chức tại Trường trung học cơ sở Nguyễn Trãi (Hà Đông, Hà Nội) đã tạo hiệu ứng tích cực và nhanh chóng được nhân rộng.
Ngay từ khi hình thành, cuộc thi được lãnh đạo Cảnh sát biển xác định là nhiệm vụ chính trị thường xuyên. Từ năm 2014, nội dung cuộc thi được đưa vào kế hoạch công tác đảng, công tác chính trị hằng năm; từ năm 2016 có trong chỉ thị công tác thanh niên; và từ năm 2019 được xác định trong nghị quyết lãnh đạo năm của Đảng ủy Cảnh sát biển. Cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị các đơn vị đã chủ động phối hợp với chính quyền, ngành giáo dục địa phương để tổ chức cuộc thi phù hợp thực tế từng nơi.
Phòng Chính trị Cảnh sát biển (nay là Cục Chính trị) ban hành kế hoạch hướng dẫn, xây dựng kịch bản tổ chức thống nhất trên toàn lực lượng. Ban Thanh niên Quân đội đưa mô hình này vào nhóm công trình trọng điểm của tuổi trẻ quân đội giai đoạn 2014 - 2017. Nhờ vậy, cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” có định hướng rõ ràng, đảm bảo tính hệ thống, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị triển khai rộng khắp, hiệu quả.
Hoạt động phối hợp được xem là khâu then chốt quyết định thành công. Chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy và cơ quan chính trị các đơn vị luôn chủ động làm việc chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội địa phương từ khâu chuẩn bị, xây dựng kế hoạch, đến tổ chức, tuyên truyền và tổng kết.
Sự đồng hành của báo chí, đài truyền hình, cùng các nhà tài trợ cũng góp phần quan trọng giúp mỗi cuộc thi trở thành ngày hội lớn về biển đảo của thanh thiếu nhi và nhân dân địa phương.
Hình thức thi đa dạng, sáng tạo
Đối tượng chính của cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” là học sinh trung học cơ sở, một số địa phương mở rộng đến tiểu học hoặc trung học phổ thông. Nội dung thi tập trung vào kiến thức về biển, đảo Việt Nam, Luật Biển, Luật Cảnh sát biển, chức năng và truyền thống của lực lượng, các vấn đề về môi trường biển, tác hại của ma túy, bạo lực học đường và kỹ năng phòng tránh. Hình thức thi đa dạng, sáng tạo với hai mô hình chính: trực tiếp và trực tuyến.
Đối với thi trực tiếp là mô phỏng hình thức “Rung chuông vàng” với bốn phần thi mang biểu tượng biển đảo: “Ra khơi”, “Vượt sóng”, “Cập bến”, “Đặt mốc chủ quyền”. Các phần thi đan xen hoạt động vận động, trò chơi, câu hỏi trắc nghiệm, giải cứu đồng đội… đã giúp tạo không khí vui tươi, sinh động mà vẫn giàu ý nghĩa giáo dục. Ở nhiều nơi, cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” còn có thêm phần thi vẽ tranh, làm thơ, hùng biện về chủ đề biển đảo, khơi gợi sáng tạo và cảm xúc tự hào của học sinh.
Hình thức trực tuyến lại được triển khai rất sáng tạo qua phần mềm Myaloha hoặc website riêng, giúp mở rộng phạm vi tham gia, tạo điều kiện cho hàng trăm nghìn học sinh ở nhiều địa phương thi sơ loại. Kết quả thi trực tuyến là căn cứ chọn ra thí sinh xuất sắc thi chung kết trực tiếp, bảo đảm tính công bằng, hấp dẫn và tiết kiệm.
Điểm nổi bật của mô hình này là chuỗi hoạt động bổ trợ phong phú, mang tính cộng đồng và giáo dục sâu sắc. Tại mỗi địa phương tổ chức cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương”, Cảnh sát biển phối hợp tuyên truyền chuyên đề về biển đảo, chiếu phim tư liệu, trưng bày tranh ảnh, phát hành tờ gấp, sổ tay pháp luật. Song song là chiến dịch “Hãy làm sạch môi trường- Vì một Việt Nam xanh” với sự tham gia của đoàn viên, học sinh và người dân, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường biển, chống rác thải nhựa.
Hoạt động an sinh xã hội cũng là điểm sáng của cuộc thi. Cảnh sát biển phối hợp các địa phương tổ chức khám, cấp thuốc miễn phí, tặng quà cho Mẹ Việt Nam Anh hùng, gia đình chính sách, học sinh nghèo vượt khó. Những phần quà nhỏ nhưng chứa đựng tình cảm lớn, thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn” và tinh thần “Bộ đội Cụ Hồ- Người chiến sĩ Cảnh sát biển”.
Tác động, hiệu quả giáo dục đa chiều
Sau 12 năm triển khai cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương”, Cảnh sát biển Việt Nam đã tổ chức 156 cuộc thi tại 35 tỉnh, thành phố, trong đó có toàn bộ 21 tỉnh, thành ven biển. Hơn 561 trường học tham gia, hơn 230.000 lượt học sinh thi trực tuyến, hơn 8.600 học sinh thi trực tiếp, với hơn 2.000 giải thưởng được trao. Bên cạnh đó, hàng chục nghìn lượt người dân được tuyên truyền pháp luật, hàng nghìn phần quà, học bổng, xe đạp và thiết bị học tập được trao tặng.
Cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” không chỉ giúp học sinh hiểu sâu hơn về biển đảo Tổ quốc mà còn góp phần gắn kết quân - dân, củng cố “thế trận lòng dân”, xây dựng hình ảnh người chiến sĩ Cảnh sát biển trong lòng nhân dân. Thầy cô giáo coi đây là hoạt động giáo dục bổ ích, giúp học sinh rèn kỹ năng sống, tăng cường gắn kết tập thể, còn với học sinh, đó là sân chơi lý thú, nơi các em được thể hiện kiến thức, tinh thần đoàn kết và tình yêu quê hương đất nước.
Và như Trung tướng Bùi Quốc Oai- Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Cảnh sát biển Việt Nam khẳng định: Tác động, hiệu quả giáo dục mà Cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” mang lại rất đa chiều. Không chỉ thu hút sự chú ý hơn nữa của cộng đồng mà trước hết chính là cha mẹ học sinh, thầy cô giáo tới biển, đảo Tổ quốc, Cuộc thi đã bồi đắp tình yêu, trách nhiệm của học sinh bậc Trung học cơ sở đối với đất nước, biển đảo Tổ quốc qua từng bước, từng ngày, từng tháng, từng năm; ghi dấu ấn sâu sắc trong tâm trí mỗi học sinh, mang lại tính bền vững lâu dài, góp phần hình thành nhân cách đúng đắn cho học sinh sau khi rời ghế nhà trường.
“Hiệu ứng của cuộc thi cũng đang khuếch đại, lan toả, nhân lên gấp bội do không bó hẹp trong một không gian kín về nghĩa đen, với sự tham gia vào cuộc sâu hơn của các cấp, các ngành địa phương, mà trực tiếp là ngành giáo dục và ngành tuyên giáo và dân vận”, Trung tướng Bùi Quốc Oai nhấn mạnh.
Nhờ những đóng góp tích cực, cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” đã được Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh công nhận là “Công trình thanh niên làm theo lời Bác” tiêu biểu toàn quốc năm 2019; được Tổng cục Chính trị tặng Bằng khen năm 2015 và nhận giải thưởng Vừ A Dính năm 2016. Đặc biệt, ngày 3/9/2024, Bộ Quốc phòng phê duyệt Đề án tổ chức cuộc thi trên phạm vi toàn quốc giai đoạn 2024–2030.
Sau chặng đường 12 năm, “Em yêu biển, đảo quê hương” đã trở thành mô hình giáo dục bền vững, hiệu quả, lan tỏa tinh thần yêu nước, yêu biển đảo và ý thức công dân trong thế hệ trẻ Việt Nam./.
