Mối liên kết “3 nhà” (nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp) giữ vai trò trung tâm trong việc hiện thực hóa giá trị thương mại của sáng chế.
Ngày 22/10, Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Cần Thơ phối hợp Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) tổ chức hội thảo giải pháp khai thác và thương mại hóa sáng chế. Đây là diễn đàn kết nối nhà khoa học, doanh nghiệp và cơ quan quản lý để cùng tháo gỡ những vướng mắc trong việc khai thác và thương mại hóa sáng chế.
Hoạt động đăng ký và khai thác quyền sở hữu công nghiệp của thành phố Cần Thơ thời gian qua đã có nhiều tiến triển tích cực. Trước đây, phần lớn các công trình nghiên cứu mới dừng lại ở mức báo cáo kết quả, thử nghiệm trong phòng thí nghiệm, chưa được đăng ký bảo hộ hay đưa vào ứng dụng thực tế. Những năm gần đây, nhờ chính sách khuyến khích của Chính phủ và Bộ Khoa học và Công nghệ, cùng yêu cầu trong chương trình, dự án khoa học công nghệ, nhà khoa học, giảng viên và tổ chức nghiên cứu, cá nhân đã chủ động, chú trọng hơn đến việc đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp (như sáng chế, giải pháp hữu ích).
Theo thống kê, đến nay, Cần Thơ có gần 11.190 đơn đăng kí sở hữu công nghiệp và có 7.375 văn bằng được cấp, bao gồm nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp, giải pháp hữu ích.
Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Cần Thơ Phạm Trường Giang thông tin, thực tế cho thấy, số lượng sáng chế, giải pháp hữu ích được chuyển giao, ứng dụng hoặc thương mại hóa vào sản xuất và đời sống thực tế vẫn còn hạn chế. Nhiều kết quả nghiên cứu quý giá vẫn đang dừng ở mức thử nghiệm, chưa chuyển hóa thành sản phẩm cụ thể hay tạo ra giá trị kinh tế, chưa khai thác hết tiềm năng, sáng tạo của các nhà khoa học, giảng viên, tác giả sáng chế, giải pháp hữu ích.
“Mặc dù số lượng sáng chế đăng ký ở Cần Thơ đã tăng trưởng qua các năm nhưng tỷ lệ chuyển đổi sáng chế thành sản phẩm thương mại hữu ích vẫn còn thấp do nhiều rào cản về môi trường pháp lý, năng lực ứng dụng và sự phối hợp giữa các bên liên quan chưa tối ưu”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bạch Long Giang, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành (Thành phố Hồ Chí Minh) đánh giá.
Nhằm nâng cao hiệu quả khai thác tài sản trí tuệ, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bạch Long Giang đề xuất các địa phương cần tiếp tục hoàn thiện hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, tăng cường năng lực quản lý, hỗ trợ doanh nghiệp trong đăng ký, bảo hộ, khai thác tài sản trí tuệ; đẩy mạnh việc xử lý vi phạm quyền sở hữu trí tuệ để bảo vệ lợi ích chính đáng của chủ sở hữu và củng cố niềm tin của thị trường.
Các chuyên gia cũng nhận định việc gắn kết giữa nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển giao công nghệ và ứng dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất. Mối liên kết “3 nhà” (nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp) giữ vai trò trung tâm trong việc hiện thực hóa giá trị thương mại của sáng chế. Việc xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng, cơ chế hợp tác linh hoạt và mô hình liên kết đa bên sẽ giúp hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững, gắn nghiên cứu với sản xuất và thị trường.
Để thúc đẩy hoạt động thương mại sáng chế, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Nguyễn Đoan Khôi (Đại học Cần Thơ) cho rằng, nhà nước cần tiếp tục cải cách các thủ tục hành chính liên quan đến việc định giá và giao quyền sử dụng, sở hữu tài sản trí tuệ được hình thành từ ngân sách nhà nước, theo hướng tăng quyền tự chủ cho các trường đại học. Nhà nước cũng cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp (thuế, tín dụng) đầu tư vào nghiên cứu sáng chế, nhận chuyển giao công nghệ từ các trường đại học, viện nghiên cứu.
Hiệu quả thương mại hóa sáng chế phụ thuộc vào sự phối hợp đồng bộ giữa chính sách quản lý, năng lực nghiên cứu và khả năng tiếp nhận của doanh nghiệp. Dù đã có nhiều chính sách hỗ trợ, nhưng vấn đề như thiếu vốn, khó định giá công nghệ và phân chia quyền lợi vẫn là thách thức lớn. Vì vậy, cần hình thành một chuỗi giá trị khép kín với sự tham gia tích cực của các cơ quan quản lý, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và nhà đầu tư để đưa ý tưởng sáng chế thành sản phẩm thương mại có giá trị.
Tại hội thảo, các chuyên gia, diễn giả, doanh nghiệp chia sẻ kinh nghiệm, giải pháp và mô hình khai thác sáng chế hiệu quả, các sản phẩm thương mại thành công; các nhà quản lý cung cấp thêm thông tin, hướng dẫn và cơ chế của Nhà nước trong việc bảo hộ, chuyển giao và thương mại hóa sáng chế./.
