Gần 20 năm qua, Bàn Văn Cường đã truyền dạy cho hàng trăm học trò, sưu tầm hàng chục đầu sách cổ của người Dao... góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc.
Ông Bàn Văn Cường (sinh năm 1946, người dân tộc Dao) là người uy tín luôn gìn giữ và phát huy di sản văn hóa dân tộc Dao trong vùng đồng bào, dân tộc thiểu số thuộc tổ dân phố Thanh Chung (thị trấn Tây Yên Tử, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang).
Là người uy tín tiêu biểu, hơn 20 năm qua, ông Cường vẫn miệt mài "giữ lửa”, truyền dạy ngôn ngữ dân tộc Dao cho thế hệ trẻ. Ông Cường luôn tâm niệm: “Người Dao thì phải biết tiếng Dao mới thấy yêu và cảm nhận được giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc”. Ông Cường cho rằng, nhờ có chữ viết mà người Dao còn lưu giữ được nhiều thông tin về nguồn gốc tổ tiên, dòng họ, gia đình, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục tập quán, lễ Tết...
Với tâm niệm đó, dù đã 79 tuổi, với tinh thần minh mẫn, ông vẫn nhiệt huyết cống hiến hết mình với sự nghiệp gieo chữ. Cùng với đó, ông luôn tìm tòi, nghiên cứu phương pháp truyền giảng tiếng nói, chữ viết của dân tộc Dao cho thế hệ trẻ. Theo ông Cường, ông được học nói và viết chữ Dao từ nhỏ. Đến năm 18 tuổi, ông vinh dự được kết nạp vào Đảng. Đây là nguồn động viên khiến ông tích cực phấn đấu và được giao đảm nhận nhiều nhiệm vụ ở địa phương, trong đó có 20 năm làm Bí thư Đảng ủy xã Thanh Sơn (nay là thị trấn Tây Yên Tử, huyện Sơn Động).
Dù bận công việc, ông đã cất công đi nhiều nơi tìm, sưu tầm những cuốn sách cổ của người Dao để nghiên cứu văn hóa của dân tộc. May mắn trong một lần tham gia "Đề án bảo tồn và phát triển tri thức bản địa các dân tộc thiểu số Việt Nam" thuộc Trung tâm vì sự phát triển bền vững miền núi, ông được tiếp cận và nghiên cứu "Bộ sách dạy và học chữ Dao Việt Nam". Đây là bộ sách cổ, viết bằng chữ Hán - Nôm, đã có từ hàng trăm năm, được người Dao chấp thuận, sử dụng trong sinh hoạt gia đình, cộng đồng và xã hội, thể hiện một phần bản sắc văn hóa và lịch sử phát triển của dân tộc Dao ở Việt Nam. Không dừng lại ở đó, ông tiếp tục tìm kiếm và sưu tầm thêm tài liệu cổ mỗi khi có cơ hội. Cứ thế, kho tàng về văn hóa, phong tục, tập quán dân tộc Dao của ông ngày càng dày hơn.
Cùng với việc tìm kiếm, sưu tầm, ông Cường luôn chú trọng truyền dạy chữ Nôm - Dao cho người dân trong xã qua nhiều phương pháp khác nhau: dạy hát, dạy nói, viết chữ... Sau đó, ông đã mở lớp dạy chữ Nôm - Dao đầu tiên miễn phí ở trong thôn. Đến nay, ông đã trực tiếp truyền dạy thêm 10 lớp học chữ Nôm - Dao cho thế hệ trẻ.
Nhờ đó hiện nay, nhiều thế hệ trẻ ở địa phương đã biết hát, nói và viết chữ Dao; góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc. Bên cạnh đó, ông cũng tích cực tuyên truyền người dân trong vùng dần bỏ phong tục lạc hậu trong tổ chức ma chay, cưới hỏi, tập trung làm ăn, phát triển kinh tế - xã hội. Khi địa phương xây dựng nông thôn mới, gia đình ông tự nguyện hiến hơn 5 nghìn m2 đất xây dựng trường tiểu học của xã.
Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Bắc Giang Nguyễn Tuấn Anh cho biết, Nghệ nhân Ưu tú Bàn Văn Cường luôn tâm huyết sưu tầm, nghiên cứu và truyền dạy tiếng dân tộc Dao. Gần 20 năm qua, ông đã truyền dạy cho hàng trăm học trò, sưu tầm hàng chục đầu sách cổ của người Dao... góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc. Với những đóng góp tích cực trong cộng đồng, ông đã được các cấp, ngành từ Trung ương đến địa phương biểu dương, ghi nhận và tặng nhiều phần thưởng cao quý. Năm 2019, ông Cường đã vinh dự được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú do có những cống hiến xuất sắc trong gìn giữ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể./.
