“Trường học hạnh phúc không phải là một khái niệm, cũng không phải là một mô hình. Trường học hạnh phúc có được khi ta thay đổi cách vận hành nhà trường với mục tiêu giáo dục vì sự phát triển con người, vì con người.
Hơn 30 năm tận tâm với sứ mệnh giáo dục, thầy giáo Nguyễn Văn Hòa, người sáng lập Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Nguyễn Bỉnh Khiêm (phường Nghĩa Đô, Hà Nội) đã xây dựng ngôi trường đặc biệt, nơi học sinh được học tập, trải nghiệm và phát triển toàn diện trong môi trường đầy yêu thương. Dưới sự dẫn dắt của thầy, trường trở thành điểm sáng đổi mới giáo dục Thủ đô. Thầy giáo Nguyễn Văn Hòa là một trong 10 cá nhân được nhận danh hiệu “Công dân Thủ đô Ưu tú” năm 2025.
“Trường học hạnh phúc không phải là một khái niệm, cũng không phải là một mô hình. Trường học hạnh phúc có được khi ta thay đổi cách vận hành nhà trường với mục tiêu giáo dục vì sự phát triển con người, vì con người. Ở nơi đó, học sinh, giáo viên, cán bộ nhân viên đều cảm thấy an toàn, yêu thương, tôn trọng, được hiểu và được có giá trị”. Với quan điểm đó, Tiến sĩ Nguyễn Văn Hòa - người sáng lập Hệ thống giáo dục chất lượng cao Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hà Nội) đang ngày ngày cần mẫn, kiên trì xây dựng một môi trường học tập uy tín, được nhiều học sinh và phụ huynh tin yêu, gửi gắm.
Giữ vững triết lý giáo dục
Thầy giáo Nguyễn Văn Hòa sinh năm 1946. Sau khi rèn luyện trong quân ngũ 14 năm, ông về công tác tại Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội. Nghỉ hưu vào năm 1993, thầy Hòa sáng lập Trường tư thục Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Nguyễn Bỉnh Khiêm. Đây là một trong những trường đầu tiên tại thành phố Hà Nội thực hiện mô hình tổ chức dạy học bán trú, một hình thức học tập hoàn toàn mới, đó là hình thức dạy học ngày hai buổi, kết hợp hài hòa giữa học chính khóa theo chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo với hình thức học bán trú, rèn luyện kỹ năng, giúp học sinh củng cố và vận dụng kiến thức.
Bắt đầu với hơn 70 học sinh và cơ sở vật chất tạm bợ trong khu nhà dân, đến nay, số lượng và chất lượng học sinh của nhà trường không ngừng tăng qua từng năm học, uy tín của trường được nâng cao. Sau hơn 30 năm thành lập, nhà trường đã có những bước phát triển vượt bậc về quy mô hệ thống giáo dục gồm Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm - Cầu Giấy, Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Nguyễn Bỉnh Khiêm - Cầu Giấy, Trường Trung học cơ sở Nguyễn Bỉnh Khiêm - Rubik. Ngoài cơ sở khang trang ở đường Trần Quốc Hoàn, trường còn có thêm hai trung tâm trải nghiệm sáng tạo ở ngoại thành Hà Nội để học sinh hoạt động, rèn luyện kỹ năng, thực hiện học đi đôi với hành, lý thuyết gắn với thực tiễn trong hoạt động giáo dục. Nhà trường đã khẳng định được thương hiệu, uy tín trong nhân dân và trong ngành Giáo dục của Thủ đô.
Xác định triết lý “Dạy học sinh nên người” là kim chỉ nam xuyên suốt, ngay từ những ngày đầu thành lập trường, thầy Nguyễn Văn Hòa đã đề cao việc tổ chức học hai buổi/ngày với việc tích hợp các hoạt động giáo dục kỹ năng sống, thể dục thể thao, văn nghệ và trải nghiệm thực tiễn thay vì chỉ tập trung vào điểm số và thi cử. Giai đoạn đầu đầy thử thách với việc thuê mượn phòng học, tìm kiếm nguồn lực tài chính, tuyển chọn giáo viên tâm huyết, nhưng thầy Hòa vẫn kiên định con đường đã chọn.
Giai đoạn 1996-1999, thầy Nguyễn Văn Hòa thuê được diện tích đất rộng 2.500 m2 và xây dựng hai tòa nhà 3 tầng với tổng cộng 40 phòng học. Tổng mức đầu tư cho dự án này khoảng 3 tỷ đồng, một con số khá lớn và đầy thử thách vào thời điểm đó. Bước ngoặt quan trọng đánh dấu sự phát triển bền vững của trường chính là khi cơ sở mới tại đường Trần Quốc Hoàn được hoàn thành vào năm học 2005-2006, với diện tích lên đến 7.100 m2, cùng kinh phí đầu tư 27 tỷ đồng. Cơ sở vật chất hiện đại và khang trang đã tạo tiền đề vững chắc để trường tiếp tục mở rộng và nâng cao chất lượng giáo dục.
Cơ sở vật chất đã khang trang, song thầy Nguyễn Văn Hòa cho rằng đó chỉ là phần vỏ bọc bên ngoài, “cái lõi" của giáo dục vẫn là con người và triết lý giáo dục. Vì thế, thầy đặc biệt chú trọng việc xây dựng đội ngũ giáo viên tâm huyết, sáng tạo, luôn được trao quyền chủ động trong giảng dạy. Thầy Hòa còn đặc biệt chú trọng đến công tác bồi dưỡng và nâng cao nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên qua các buổi tập huấn chuyên môn, chia sẻ kinh nghiệm được tổ chức thường xuyên. Nhà trường cũng khuyến khích giáo viên nghiên cứu khoa học, đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm thích ứng với các yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới.
Những niềm hạnh phúc tại Nguyễn Bỉnh Khiêm
Với quan niệm “trường học hạnh phúc là nơi học sinh đến trường không chỉ để học mà còn có những trải nghiệm thực sự của việc “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, nhiều mô hình giáo dục tiên phong đã được triển khai tại Trường Nguyễn Bỉnh Khiêm, tạo nên môi trường giáo dục thân thiện, cởi mở, sáng tạo.
Trong những “đặc sản” của nhà trường, thầy Nguyễn Văn Hòa đặc biệt chú trọng tổ chức các hoạt động trải nghiệm đa dạng nhằm phát triển toàn diện năng lực cho học sinh. Các hoạt động này được tổ chức định kỳ, không chỉ giúp học sinh thực hành kỹ năng sống, mà còn tạo cơ hội để các em thể hiện, phát huy sở trường trong một môi trường an toàn, thân thiện. Các buổi trải nghiệm được tổ chức theo hình thức như các buổi lao động tập thể, các dự án nghiên cứu nhỏ, cũng như các chương trình văn nghệ, thể thao đa dạng, tạo nên không khí sôi nổi, gắn kết trong trường.
Khi Chương trình giáo dục phổ thông 2018 chính thức triển khai, thầy Nguyễn Văn Hòa chủ động đưa vào giảng dạy tại trường các môn học và hoạt động như: Âm nhạc, mỹ thuật, hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp, giáo dục địa phương… Trong quá trình triển khai, nhà trường luôn coi trọng yếu tố thực hành và phát triển năng lực cá nhân. Học sinh được chọn học loại nhạc cụ yêu thích như guitar, piano, đàn tranh, sáo…
Đặc biệt, hai trung tâm hoạt động trải nghiệm - sáng tạo của trường chính là “trái tim” của mô hình trường học hạnh phúc. Nơi đây tích hợp không gian xanh với mô hình vườn trường, xưởng trường, giúp học sinh trồng rau, làm vườn, chăn nuôi nhẹ, chế biến món ăn, thực hành làm gốm, cơ khí, thủ công… Bên cạnh đó, các trung tâm còn có sân thể thao ngoài trời để học sinh vừa học vừa chơi, vừa khám phá vừa sáng tạo.
Không chỉ là nơi thực hành, khu trải nghiệm còn cung cấp khoảng 90% số lượng rau xanh, thực phẩm sạch cho bữa ăn của học sinh và cán bộ nhân viên nhà trường. Một mô hình khép kín vừa giáo dục ý thức tự lập, vừa bảo đảm an toàn thực phẩm, vừa tiết kiệm chi phí mà ít có ngôi trường nào làm được điều này.
Chia sẻ cảm xúc của mình về ngôi trường Nguyễn Bỉnh Khiêm, em Nguyễn Hữu Khang, lớp 8Sn1 bộc bạch: “Với em, Nguyễn Bình Khiêm không chỉ là trường học, mà còn là ngôi nhà thân thuộc, nơi em được sống, được học và quan trọng nhất là được trưởng thành...”.
Những chia sẻ đầy cảm xúc về mái trường Nguyễn Bỉnh Khiêm, từ học sinh tiểu học đến trung học cơ sở, trung học phổ thông đã minh chứng rõ nét về quan điểm giáo dục xuyên suốt, kiên trì của nhà trường trong hàng chục năm qua: Coi trọng cảm xúc và sự phát triển cá nhân của từng học sinh.
Kiên trì xây dựng trường học hạnh phúc, thầy Nguyễn Văn Hòa đã trực tiếp và cùng cộng sự viết nhiều sách, tiêu biểu như cuốn “Quyền lực mềm - Bí quyết trở thành thầy cô giáo hạnh phúc” xuất bản năm 2019; “Hồi ký Người thầy xây trường học hạnh phúc” xuất bản năm 2022; “Xây dựng trường học hạnh phúc - Con đường tôi đi” xuất bản năm 2022... Những cuốn sách này đã trở thành cẩm nang cho nhiều nhà giáo.
Thầy Nguyễn Văn Hòa cho biết vẫn ấp ủ tiếp tục triển khai nhiều sáng kiến đổi mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, lan tỏa sâu rộng hơn mô hình trường học hạnh phúc và những kinh nghiệm giáo dục.
Một trong những dự định của thầy Hòa là xây dựng bộ tài liệu sinh hoạt lớp với định hướng đổi mới, được thiết kế linh hoạt theo chủ đề tháng, nội dung phong phú bao gồm các trò chơi, bài tập nhóm, tình huống xử lý thực tế, câu chuyện truyền cảm hứng, giúp học sinh dễ dàng tham gia và tiếp thu. Vai trò của giáo viên cũng được nâng cao, trở thành người dẫn dắt tinh tế, khích lệ học sinh tự phản ánh, học hỏi và điều chỉnh hành vi, hình thành năng lực công dân tự chủ, nhân ái và có trách nhiệm. Thầy Hòa mong muốn mở rộng khu trải nghiệm sáng tạo dành cho học sinh, dự kiến sẽ tích hợp các mô hình STEAM, nông nghiệp công nghệ cao, phòng nghệ thuật dân gian, khu sinh thái học đường…
“Tôi cho rằng, không nên khiến giờ sinh hoạt lớp trở nên nên nặng nề với những nội dung phê bình, kiểm điểm, mà hãy làm tiết học đó trở thành khoảng thời gian để học sinh được thể hiện cảm xúc, chia sẻ, phát triển kỹ năng sống và hình thành nhân cách”, thầy Nguyễn Văn Hòa chia sẻ.
Bước sang tuổi 80, thầy Nguyễn Văn Nguyễn Văn Hòa vẫn miệt mài làm việc bằng cả trái tim và khối óc với tinh thần luôn luôn đổi mới, sáng tạo. Với những đóng góp cho sự nghiệp giáo dục, thầy Nguyễn Văn Hòa đã được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhì, Huân chương Chiến sĩ giải phóng hạng Nhất, Huân chương Chiến công giải phóng hạng Ba; được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen..../.
