Những năm qua, công tác bảo vệ, khoanh nuôi, tái sinh, phòng cháy rừng luôn được các cấp các ngành, địa phương của tỉnh Lai Châu quan tâm đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân thực hiện.
Cũng nhờ giữ rừng tốt, người dân được hưởng tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng; góp phần tăng thu nhập, nâng cao đời sống, vật chất, tinh thần và ổn định bền vững từ giữ rừng.
Theo chân cán bộ xã Mường Cang (huyện Than Uyên) và nhân dân thực hiện việc tuần tra, kiểm tra rừng tại các cánh rừng trên địa bàn. Chúng tôi thấy các thành viên kiểm tra biển báo cấp độ cháy rừng, phát dọn thực bì những nơi hanh khô có nguy cơ cháy cao và tuyên truyền hộ dân làm nương, đi vào rừng không đốt lửa bừa bãi. Được biết, các Tổ chuyên trách quản lý bảo vệ rừng ở mỗi bản cũng thường xuyên tuyên truyền đến nhân dân, chủ rừng nâng cao kiến thức trong phòng cháy và chữa cháy rừng. Đặc biệt nghiêm cấm hoạt động sử dụng lửa để đốt lấy ong, đốt lấy lâm sản ngoài gỗ, đốt đồng cỏ tạo bãi chăn thả gia súc.
Ông Kháng A Tau, bản Huổi Hằm, xã Mường Cang, huyện Than Uyên tâm sự: “Ngày trước bà con chưa nhận thấy lợi ích bảo vệ rừng mang lại, công tác quản lý còn lỏng lẻo nên nhiều hộ vào rừng xâm hại, chặt phá, đốt nương cháy lan vào rừng. Kể từ khi có tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng, bà con có thêm thu nhập, ý thức bảo vệ rừng tốt hơn. Người dân coi rừng như lá phổi xanh giúp điều hòa khí hậu, cải thiện môi trường sinh thái, mang lại nhiều nguồn lợi thiết thực nên rừng ngày càng được bảo vệ tốt hơn”.
Xã Mường Cang có 2.689,37 ha rừng (phòng hộ 0,55 ha, sản xuất 2.179,00 ha); rừng trồng 294,18 ha; tỷ lệ che phủ rừng 42 %. Năm 2024, xã là địa phương duy nhất trong huyện không để xảy ra cháy rừng. Làm tốt điều này, theo chia sẻ của ông Nguyễn Tự Trọng – Chủ tịch UBND xã Mường Cang, cấp ủy, chính quyền và đoàn thể xã cùng với các Tổ chuyên trách các bản tuần tra, canh gác nhằm phát hiện các điểm dễ cháy. Đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân trong bảo vệ, phòng cháy chữa cháy rừng; 100% hộ dân ký cam kết bảo vệ rừng, phòng cháy rừng. Đặc biệt, nhờ tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng nên bà con phấn khởi, bảo vệ rừng tốt hơn. Thực hiện chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng năm 2023 là 1 tỷ 577 triệu đồng cho 13/13 bản.
Về bản Tà Tổng, xã Tà Tổng, huyện Mường Tè, chúng tôi thấy những cánh rừng xanh ngút ngàn trải dài như lá “phổi xanh” vừa tạo không khí trong lành và mang đến nhiều nguồn lợi cho người dân. Với trên 5.572,11ha rừng, tỷ lệ che phủ đạt gần 60%. Nhờ bảo vệ, chăm sóc tốt rừng được giao khoán, hằng năm, mỗi hộ dân của bản Tà Tổng được chi trả từ 20 - 25 triệu đồng tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng. Từ đó, đời sống của dân bản ngày càng no ấm, nhiều hộ sắm được tivi, xe máy, thiết bị phục vụ nhu cầu hàng ngày, nhiều hộ có điều kiện phát triển kinh tế, vươn lên làm giàu. Ông Vàng A Mùa - Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng bản Tà Tổng chia sẻ “Bản có 265 hộ và hơn 1.500 nhân khẩu, chủ yếu dân tộc Mông sinh sống. Trước kia, do người dân chưa nhận thức đúng đắn về công tác quản lý, bảo vệ rừng, vẫn còn thói quen đốt rừng làm nương, lấy gỗ dựng nhà, nhiều cây gỗ to bị chặt dẫn đến xảy ra lũ ống gây thiệt hại mùa màng, nguồn nước bị cạn kiệt, thiếu nước sản xuất; vào mùa khô hay xảy ra cháy rừng...
Ở bản Nậm Dính, xã Tà Tổng công tác bảo vệ rừng cũng được bản thường xuyên họp tuyên truyền về việc giữ rừng để được hưởng tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng. Đồng thời, xây dựng quy ước, hương ước và cùng ký cam kết bảo vệ rừng, phòng cháy chữa cháy rừng. Riêng Tổ chuyên trách quản lý bảo vệ rừng của bản phối hợp kiểm lâm địa bàn, bảo lâm vận động, giáo dục bà con thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của Nhà nước về bảo vệ rừng. Quản lý giám sát chặt chẽ việc sản xuất nương rẫy của bà con, hướng dẫn đốt dọn không để cháy lan vào rừng.
Hiện nay toàn tỉnh có tổng diện tích rừng, rừng trồng và diện tích cao su gần 500.000 ha. Trong đó diện tích rừng trồng, rừng trồng chưa thành rừng gần 482.000 ha và diện tích cao su gần 13.000 ha. Năm 2023, tổng diện tích đất có rừng được chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng trên toàn tỉnh là 451.479,88 ha, tổng số tiền chi trả là 383 tỷ 333,28 triệu đồng. Đơn giá chi trả bình quân đã tăng từ 0,3 triệu đồng/ha năm 2012 lên khoảng 1,1 triệu đồng/ha năm 2022. Qua đó, góp phần xóa đói, giảm nghèo, cải thiện sinh kế cho hơn 84 nghìn hộ gia đình tham gia nhận khoán bảo vệ rừng trên địa bàn tỉnh, với đơn giá chi trả bình quân của các hộ tham gia nhận khoán bảo vệ rừng trên địa bàn toàn tỉnh là 5,57 triệu đồng/hộ/năm. Mặt khác, việc chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng đã tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức của người dân về nâng cao ý thức bảo vệ và phát triển rừng, nhất là phòng cháy, chữa cháy rừng vào mùa khô.
Bà Tòng Thị Hương - Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh cho biết: “Quỹ thực hiện chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng đến các chủ rừng là các xã, thị trấn, Ban Quản lý rừng phòng hộ ở các huyện, thành phố theo đúng cam kết. Đồng thời tăng cường cán bộ chuyên môn xuống trực tiếp nắm bắt, giám sát việc thực hiện theo kế hoạch chi trả của các đơn vị; tránh xảy những bất cập trong chi trả dịch vụ môi trường rừng”.
Năm 2011, số vụ vi phạm bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn tỉnh là trên 357 vụ, đến nay giảm xuống còn dưới 150 vụ. Điều này, góp phần nâng tỷ lệ che phủ rừng của tỉnh từ 35% năm 2004 lên 54% năm 2024, chất lượng rừng, môi trường sinh thái từng bước được cải thiện. Có thể thấy tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng không chỉ giúp người dân nâng cao ý thức trong bảo vệ rừng mà còn góp phần tăng thu nhập, tạo động lực để người dân gắn bó, bảo vệ rừng, từng bước thay đổi nhận thức của người dân về vai trò và tác dụng của rừng, nâng tỷ lệ che phủ rừng và cải thiện môi trường sinh thái./.
