Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã chủ động nghiên cứu, tư vấn chính sách và triển khai nhiều công trình khoa học, góp phần hoàn thiện khung pháp lý, phát triển bộ chỉ số theo dõi, đánh giá, cũng như lan tỏa các mô hình tuần hoàn khả thi tại địa phương và doanh nghiệp.
Ngày 10/11, tại Hà Nội, Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) tổ chức Diễn đàn “Thực hiện kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam: Chính sách và kết nối hành động”. Đây là sự kiện quan trọng nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn, góp phần hiện thực hóa cam kết phát triển xanh, phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 của Việt Nam.
Sự kiện thu hút hơn 200 đại biểu là các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện các bộ, ngành, tổ chức quốc tế, cùng doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng, môi trường, kinh tế và phát triển bền vững tham dự.
Phát biểu khai mạc, Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh, kinh tế tuần hoàn không chỉ là xu thế phát triển toàn cầu mà còn là hướng đi tất yếu giúp Việt Nam nâng cao chất lượng tăng trưởng, giảm phụ thuộc tài nguyên, cắt giảm phát thải và hình thành chuỗi giá trị mới.
Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã chủ động nghiên cứu, tư vấn chính sách và triển khai nhiều công trình khoa học, góp phần hoàn thiện khung pháp lý, phát triển bộ chỉ số theo dõi, đánh giá, cũng như lan tỏa các mô hình tuần hoàn khả thi tại địa phương và doanh nghiệp. Cuốn sách “Xây dựng lộ trình phát triển nền kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam đến năm 2030, định hướng 2050” là một trong những sản phẩm tiêu biểu của Viện.
Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Lợi cho rằng, việc triển khai kinh tế tuần hoàn đã được cụ thể hóa qua các văn bản của Đảng và Nhà nước như Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Chiến lược tăng trưởng xanh và Kế hoạch hành động quốc gia đến năm 2035, tạo nền tảng quan trọng để huy động sự chung tay của Nhà nước, doanh nghiệp và giới khoa học, hướng tới xây dựng mô hình tăng trưởng xanh, thông minh và bền vững cho Việt Nam.
Theo Tiến sĩ Phí Vĩnh Tường, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới, trong bối cảnh các nền kinh tế chuyển từ mô hình “khai thác, sản xuất, tiêu dùng, thải bỏ” sang phát triển tuần hoàn, Việt Nam cần coi đây là con đường tất yếu để đạt mục tiêu tăng trưởng xanh và phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Tiến sĩ Phí Vĩnh Tường cho rằng, kinh tế tuần hoàn không chỉ là giải pháp môi trường mà còn là chiến lược phát triển giúp nâng cao năng suất tài nguyên, giảm chi phí, tạo việc làm xanh và tăng năng lực cạnh tranh quốc gia. Tuy nhiên, chính sách hiện còn phân tán, thiếu cơ chế phối hợp liên ngành, công cụ tài chính xanh, trong khi năng lực của doanh nghiệp nhỏ và vừa còn hạn chế. Diễn đàn lần này tập trung thảo luận các nhóm vấn đề lớn như hoàn thiện thể chế, thúc đẩy mô hình tuần hoàn trong nông nghiệp, công nghiệp, đô thị; phát triển tài chính xanh và ứng dụng công nghệ số.
Tiến sĩ Phí Vĩnh Tường nhấn mạnh, kinh tế tuần hoàn là hướng đi tất yếu để Việt Nam phát triển bền vững, gắn tăng trưởng với bảo vệ môi trường và hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Quang Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam, để chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn hiệu quả, Việt Nam cần đổi mới tư duy phát triển, lấy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực trung tâm. Để làm được điều này, trước hết cần hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế điều phối liên ngành, bảo đảm sự nhất quán giữa các chiến lược tăng trưởng xanh, chuyển đổi số và kinh tế tuần hoàn. Bên cạnh đó, Nhà nước cần xây dựng các chính sách khuyến khích đầu tư cho nghiên cứu, phát triển, hình thành các quỹ tín dụng xanh, quỹ tuần hoàn và mô hình “sandbox” để thử nghiệm các sáng kiến mới.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Quang Tuấn, doanh nghiệp đóng vai trò nòng cốt trong chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn, vì vậy cần được hỗ trợ tiếp cận vốn, chuyển giao công nghệ và xây dựng năng lực quản trị xanh. Đồng thời, thúc đẩy hợp tác giữa Nhà nước, doanh nghiệp, viện nghiên cứu và cộng đồng nhằm hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo xanh, hướng tới tăng trưởng bền vững, giảm phát thải và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Các đại biểu cho rằng, để thúc đẩy thực hiện kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, cần chuyển từ cách tiếp cận mang tính phong trào sang chiến lược dài hạn, gắn kết chặt chẽ giữa mục tiêu phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Việc hoàn thiện khung thể chế cần song hành với nâng cao năng lực quản lý, giám sát và đánh giá hiệu quả thực thi ở cả trung ương và địa phương.
Nhiều ý kiến đề nghị tăng cường hợp tác công, tư, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch, tái chế và năng lượng tái tạo, đồng thời mở rộng mô hình kinh tế tuần hoàn trong các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp chế biến và đô thị.
Các đại biểu nhấn mạnh vai trò của giáo dục và truyền thông trong thay đổi nhận thức xã hội về tiêu dùng bền vững, coi đây là nền tảng để kinh tế tuần hoàn trở thành phương thức phát triển chủ đạo, góp phần xây dựng nền kinh tế xanh, giảm phát thải và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia./.
