Thúc đẩy phương tiện xanh trong đô thị: Mở rộng dịch vụ xe đạp, xe máy điện công cộng
Trước lộ trình cấm xe máy xăng trong khu vực Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026, thành phố Hà Nội đang khẩn trương triển khai các giải pháp phát triển phương tiện di chuyển xanh, đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân. Trong đó, mô hình dịch vụ xe đạp điện và xe máy điện công cộng được xem là giải pháp quan trọng nhằm hỗ trợ người dân chuyển đổi thói quen di chuyển, đồng thời thúc đẩy phát triển giao thông đô thị bền vững.
*Doanh nghiệp đẩy mạnh đề án phương tiện xanh
Theo báo cáo của Sở Xây dựng Hà Nội, Công ty cổ phần Vận tải số Trí Nam đã kiến nghị UBND thành phố và Sở Xây dựng cho phép đơn vị bổ sung xe máy điện thay thế xe đạp điện để mở rộng vùng hoạt động, nâng cao chất lượng dịch vụ TNGo và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang phương tiện xanh.
Theo đề xuất, xe đạp sẽ phục vụ các chuyến đi ngắn dưới 500m nhằm kết nối người dân tới trung tâm thương mại, điểm đỗ – nhà chờ xe buýt, ga tàu điện hay khu dân cư; trong khi xe máy điện đáp ứng các chuyến đi dài 7–10km, có khả năng hoạt động liên tục 70–80km mỗi lần sạc, phù hợp với phạm vi bán kính khoảng 5km trong khu vực Vành đai 1. Việc tăng số lượng xe máy điện được kỳ vọng giúp thay thế phương thức di chuyển bằng xe máy cá nhân, nâng cao khả năng kết nối, thuận tiện tới các khu vực đông dân cư và điểm trung chuyển giao thông công cộng.
Đồng thời, Công ty cổ phần Vận tải số Gleximco cũng đề xuất xây dựng mạng lưới xe đạp điện dùng chung hiện đại, kết nối “last-mile” tới các tuyến giao thông công cộng như bus, metro hay BRT, ưu tiên triển khai trước tại Vành đai 1, nội đô và các điểm trung chuyển, trường đại học, khu đô thị, sau đó mở rộng sang Vành đai 2 và 3. Theo kế hoạch, đơn vị này dự kiến đưa vào vận hành từ 1.000–2.000 xe vào tháng 1/2026, tăng lên 5.000 xe vào tháng 7/2026 và đạt 20.000–30.000 xe vào tháng 12/2028.
Trên cơ sở các đề xuất, UBND thành phố đã giao Sở Giao thông Vận tải, Công an thành phố và các quận Hoàn Kiếm, Tây Hồ, Đống Đa, Ba Đình, Hai Bà Trưng, Thanh Xuân thống nhất chủ trương thí điểm dịch vụ xe đạp đô thị trong 12 tháng khi đảm bảo điều kiện về mặt bằng, phương tiện và tuân thủ các quy định liên quan. Các quận được yêu cầu điều chỉnh linh hoạt số lượng xe, phạm vi triển khai, tránh trùng lặp với mô hình xe điện hai bánh kết nối tuyến BRT của Trường Đại học Công nghệ GTVT, đồng thời phối hợp theo dõi, đánh giá chất lượng – hiệu quả sau thời gian thí điểm.
*Thí điểm miễn phí hè phố, mở rộng xã hội hóa và tăng kết nối giao thông xanh
Sở Giao thông Vận tải Hà Nội được giao rà soát trình tự, thủ tục và tham mưu UBND thành phố báo cáo Thường trực HĐND về việc miễn phí tạm thời hè phố trong thời gian thí điểm dịch vụ, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật. Đáng chú ý, chương trình này hoàn toàn sử dụng nguồn vốn xã hội hóa, không dùng ngân sách nhà nước, phù hợp chủ trương thu hút đầu tư trong phát triển giao thông công cộng.
Về phía doanh nghiệp, Công ty cổ phần Tập đoàn Trí Nam trước đó đã được đề xuất cho phép thí điểm dịch vụ xe đạp đô thị tại sáu quận nội thành trong 12 tháng, với quy mô 1.000 xe (50% là xe đạp điện) bố trí tại 94 vị trí, tổng vốn đầu tư hơn 30 tỷ đồng. Giá dịch vụ được tính 5.000 đồng/30 phút đối với xe đạp và 10.000 đồng/30 phút đối với xe đạp điện; thuê cả ngày lần lượt 60.000 đồng và 120.000 đồng; đồng thời cung cấp vé tháng, quý, năm, thanh toán qua ngân hàng và ví điện tử. Giai đoạn 1 (2022–2023) sẽ triển khai tại chín quận, giai đoạn 2 dự kiến mở rộng lên 3.000 xe bố trí tại 350 điểm.
Song song với đó, Hà Nội cũng triển khai mô hình kết nối giao thông công cộng bằng xe điện hai bánh, cụ thể là thí điểm tuyến xe điện phục vụ hành khách từ nhà chờ BRT Văn Khê đến Trung tâm thương mại Aeon Mall Hà Đông. Dự kiến từ tháng 12/2022, hành khách đi BRT có thể sử dụng miễn phí xe máy điện để di chuyển giữa hai điểm.
Trước khi có các mô hình thí điểm quy mô lớn, dịch vụ cho thuê xe đạp tự phát của người dân quanh khu vực Hồ Tây tại các tuyến phố Trích Sài, Nguyễn Đình Thi từng hoạt động rất hiệu quả. Mỗi ngày có hàng chục lượt thuê và cuối tuần có thể lên đến 100 lượt, với giá 30.000–120.000 đồng/xe/lượt tùy loại. Việc người dân tích cực sử dụng mô hình này cho thấy nhu cầu lớn đối với phương tiện xanh, tiện lợi trong di chuyển ngắn.
Theo Sở Giao thông Vận tải Hà Nội, phát triển dịch vụ xe đạp và xe máy điện công cộng sẽ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của mạng lưới giao thông công cộng, giảm ùn tắc, giảm phát thải và từng bước thay đổi thói quen di chuyển của người dân đô thị. Hệ thống phương tiện xanh này cũng thúc đẩy kết nối giữa các nhà ga xe buýt, ga đường sắt đô thị, khu dân cư, trung tâm thương mại, cơ quan, trường học và các khu đô thị mới, đồng thời tạo thêm sản phẩm phục vụ du lịch, tham quan, qua đó góp phần xây dựng Thủ đô xanh, thông minh./.
