Nghiên cứu khoa học khẳng định trà hoa vàng là thức uống giúp hỗ trợ điều trị đái tháo đường; tác dụng tốt với hệ tim mạch; thanh lọc cơ thể và hỗ trợ giải độc gan.
Trà hoa vàng, hay còn gọi là chè hoa vàng, vốn là loài cây rừng mọc dại tại các xã miền núi vùng cao phía Bắc tỉnh Thái Nguyên như: Chợ Đồn, Nghĩa Tá, Bạch Thông, Ba Bể... Lúc đầu, một số ít người dân địa phương sử dụng lá và hoa của loài cây này để đun nước uống chứ chưa biết được giá trị dược liệu của nó. Sau những nghiên cứu khoa học khẳng định trà hoa vàng được xem là loại thức uống giúp hỗ trợ điều trị đái tháo đường; tác dụng tốt với hệ tim mạch; thanh lọc cơ thể và hỗ trợ giải độc gan. Lá trà hoa vàng có tác dụng giảm cân, chống lão hóa, trị mụn… loài cây này đã được bà con nông dân trồng đại trà và nhanh chóng trở thành cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Anh Bàn Văn Mùi, dân tộc Dao, trú tại thôn Bản Mún, xã Bạch Thông, là một trong những người trồng trà hoa vàng đại trà và có nguồn thu nhập ổn định từ vườn chè hoa vàng của mình. Sau khi tìm hiểu về thị trường, sự sinh trưởng và phát triển của cây chè, thấy phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu tại địa phương, anh đã mạnh dạn đưa cây về vườn nhà trồng thử. Điều bất ngờ là cây trà hoa vàng phát triển rất tốt mà không cần phải chăm sóc cầu kỳ. Đến nay, vườn trà hoa vàng của gia đình anh đã lên tới 600 gốc, mang về thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm từ việc bán hoa và lá, trở thành nguồn thu nhập đáng kể cho gia đình…
Ông Lý Đình Văn, Trưởng thôn Bản Mún, chia sẻ: cây chè hoa vàng vốn là cây mọc dại trong rừng, nhưng mấy năm gần đây, khi thấy rõ hiệu quả kinh tế, nhiều hộ trong thôn đã đưa về vườn nhà trồng, chăm sóc và bảo vệ. Hiện số hộ trồng trà hoa vàng trên toàn thôn lên khoảng hơn 20 hộ. Cả thôn có 84 hộ, chủ yếu là đồng bào dân tộc Dao nhờ những cây trồng giá trị kinh tế cao như trà hoa vàng nên hiện tại, thôn chỉ còn lại 2 hộ nghèo. Cây chè hoa vàng đang dần khẳng định là cây giảm nghèo và từng bước trở thành cây làm giàu của bà con nơi đây. …
Cây chè hoa vàng có giá trị kinh tế cao, đặc biệt là hoa. Mùa vụ hoa kéo dài từ tháng 12 năm trước đến hết tháng 3 năm sau. Hiện nay, giá mỗi kg hoa tươi dao động từ 350.000 đồng đến 500.000 đồng. Bên cạnh đó, quả tươi cũng có giá 90.000 đồng/kg và lá tươi là 20.000 đồng/kg. Sự hấp dẫn về mặt kinh tế đã thúc đẩy sự hình thành của chuỗi liên kết giá trị, từ trồng trọt đến chế biến. Khu vực phía Bắc tỉnh Thái Nguyên hiện có 4 hợp tác xã và doanh nghiệp đã thực hiện liên kết với các nông hộ để trồng, chế biến và xây dựng sản phẩm trà hoa vàng đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, 4 sao.
Công ty TNHH Hà Diệp là một trong những doanh nghiệp đi đầu trong việc liên kết sản xuất với người dân trồng cây trà hoa vàng. Năm 2021, công ty đã đầu tư xây dựng nhà xưởng và hệ thống máy móc chế biến quy mô lớn. Bà Hà Minh Đợi, Giám đốc Công ty cho biết: Công ty đã phối hợp với các chuyên gia để nghiên cứu thổ nhưỡng, khí hậu và đầu tư liên kết trồng hơn 15 ha trà hoa vàng tại xã Đôn Phong (huyện Bạch Thông) và Đồng Thắng (huyện Chợ Đồn). Đặc biệt, Công ty TNHH Hà Diệp đã ứng dụng công nghệ sấy thăng hoa hiện đại để tạo ra sản phẩm trà hoa vàng nguyên bông. Công nghệ này giúp sản phẩm giữ được hình dạng, màu sắc gần như nguyên vẹn như lúc tươi và bảo toàn trọn vẹn hàm lượng các vi chất quý. Đến nay, công ty đã có các sản phẩm đa dạng như trà nguyên bông, trà túi lọc, và rượu trà hoa vàng. Sản phẩm trà hoa vàng nguyên bông và trà túi lọc của công ty đã được công nhận đạt sản phẩm OCOP 4 sao và hiện đã có mặt tại hệ thống các siêu thị lớn trên toàn quốc với mức giá bán cao…
Sự hình thành và phát triển của chuỗi liên kết từ trồng, chăm sóc, chế biến đã tạo động lực mạnh mẽ cho việc phát triển loại cây này. Thực tế tại địa phương cho thấy, cây trà hoa vàng đã chuyển mình từ một loài cây dại thành cây trồng chủ lực, góp phần quan trọng vào công cuộc giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới ở địa phương. Các mô hình trồng trà hoa vàng không chỉ phát huy giá trị của cây dược liệu bản địa, nâng cao hiệu quả kinh tế cho nông dân, mà còn góp phần xây dựng thương hiệu nông sản đặc trưng cho khu vực phía Bắc tỉnh Thái Nguyên./.
