Nét đặc sắc của Cuộc thi là hướng tới học sinh Trung học cơ sở, nội dung về biển, đảo Tổ quốc, hình thức sáng tạo- trực tuyến kết hợp trực tiếp, vừa đạt mục đích giáo dục, vừa tạo sân chơi vừa sức.
Thách thức lớn nhất là nội dung Cuộc thi vừa bảo đảm yếu tố tuyên truyền, giáo dục, vừa phù hợp lứa tuổi, trình độ nhận thức, hiểu biết của học sinh và đặc biệt là vừa phải tạo sân chơi hấp dẫn. Đó là chia sẻ của Trung tướng Bùi Quốc Oai, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Cảnh sát biển Việt Nam về Cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương”.
Sau đây là nội dung cuộc trò chuyện:
Phóng viên: Đồng chí đánh giá thế nào về sự khác biệt cũng như những đổi mới trong cách thức tổ chức và mức độ lan tỏa của Cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” ở giai đoạn 2024-2030 này so với giai đoạn trước?
Trung tướng Bùi Quốc Oai: Cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” là sáng kiến do Cảnh sát biển tổ chức trong hơn 10 năm qua tạo được những hiệu ứng tích cực và chính thức được Bộ trưởng Bộ Quốc phòng phê duyệt thành Đề án tổ chức trên phạm vi toàn quốc vào ngày 3/9/2024.
Nhằm mục đích phát huy những tác động tích cực giai đoạn trước, khắc phục một số hạn chế, bất cập cũng như tạo hiệu ứng lan tỏa rộng rãi hơn nữa. Chúng tôi xác định yêu cầu đổi mới cách thức tổ chức là vấn đề cấp thiết.
Có thể khái quát một số nội dung đổi mới cách thức tổ chức Cuộc thi giai đoạn 2024-2030 trên một số vấn đề sau đây.
Về hình thức tổ chức, trên cơ sở kế thừa hình thức tổ chức những năm trước, Đề án này chúng tôi kết hợp đồng bộ giữa hình thức tổ chức trực tiếp và trực tuyến. Trong đó, hình thức tổ chức trực tuyến được thiết kế theo phần mềm riêng, phân quyền tới các đơn vị cơ sở, tổ chức tập huấn kỹ năng vận hành và đặt thành yêu cầu bắt buộc cho các đơn vị trong tổ chức. Nhờ đó, chúng tôi chủ động trong khâu tổ chức, khắc phục được việc tổ chức hình thức trực tuyến manh mún, rời rạc. Bên cạnh đó, trong từng phần thi, vòng thi chúng tôi cũng đổi mới hình thức để bảo đảm phù hợp đối tượng hướng tới, duy trì sức sống của Cuộc thi.
Về nội dung Cuộc thi, bám sát mục đích Cuộc thi hướng tới, Đề án lần này chúng tôi đề ra yêu cầu cao về nội dung theo từng khối kiến thức, từng phần thi, có sự phân hóa mức độ từ dễ, trung bình đến khó.
Về công tác phối hợp, để Đề án được triển khai hiệu quả, chúng tôi kết hợp đồng bộ công tác phối hợp với công tác tổ chức, về mặt vĩ mô đó là sự vào cuộc sâu hơn, chặt chẽ hơn của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển với cấp ủy các tỉnh, thành phố trực thuộc ven biển thông qua hệ thống văn bản ký kết phối hợp tổ chức. trên cơ sở văn bản đã ký kết, các đơn vị cơ sở cụ thể hóa thông qua việc xây dựng kế hoạch tổng thể, kế hoạch hằng năm và kế hoạch từng Cuộc thi. Nhờ đó, công tác phối hợp lần này được nâng tầm về chất, huy động sự vào cuộc thực chất, trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức.
Mặc dù mới là năm đầu tiên triển khai Đề án và cần có thời gian để đánh giá tổng thể hiệu quả mang lại, nhưng với những đổi mới về nội dung, hình thức và công tác phối hợp, có thể khẳng định chắc chắn Cuộc thi sẽ mang lại hiệu quả tích cực. Và điều này sẽ được chúng tôi nhìn nhận thông qua sơ kết 1 năm triển khai Đề án thời gian tới đây.
Phóng viên: Cuộc thi đã mang lại những hiệu quả thiết thực như thế nào trong việc bồi đắp tình yêu biển, đảo và ý thức trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với Tổ quốc?
Trung tướng Bùi Quốc Oai: Như đồng chí đã biết, hiện nay có rất nhiều hình thức tuyên truyền, giáo dục và phải chia sẽ rõ ràng rằng: Cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” chỉ là một trong rất nhiều hình thức tuyên truyền, giáo dục. Tuy nhiên, nét đặc sắc của Cuộc thi do Cảnh sát biển Việt Nam tổ chức là chúng tôi hướng tới đối tượng đặc thù- học sinh bậc Trung học cơ sở, nội dung đặc thù- biển, đảo Tổ quốc, hình thức sáng tạo- trực tuyến kết hợp trực tiếp, trong hình thức trực tiếp có sự linh hoạt vận dụng hình thức tổ chức vừa bảo đảm đạt mục đích giáo dục, vừa tạo sân chơi vừa sức. Chính lẽ đó, tác động, hiệu quả giáo dục mà Cuộc thi mang lại rất đa chiều.
Trước hết, Cuộc thi hướng trọng tâm tình yêu của học sinh bậc Trung học cơ sở đối với Tổ quốc bằng tình yêu cụ thể – tình yêu biển, đảo. Và nhờ đó, Cuộc thi thu hút sự chú ý hơn nữa của cộng đồng mà trước hết chính là cha mẹ học sinh, thầy cô giáo tới biển, đảo Tổ quốc.
Hai là, tình yêu, trách nhiệm của học sinh bậc Trung học cơ sở được bồi dưỡng, bồi đắp qua từng bước, từng ngày, từng tháng, từng năm, không chỉ dừng lại ở một Cuộc thi cụ thể thông qua nhiều vòng thi, qua nhiều lớp thuộc bậc Trung học cơ sở mà có thể lan tỏa rộng rãi bằng việc chuyển giao mô hình Cuộc thi thông qua việc tự tổ chức của các nhà trường. Và về dài hạn, sau năm 2030 theo lộ trình Đề án, không chỉ Cảnh sát biển Việt Nam tổ chức mà Cuộc thi sẽ tiếp tục được các cơ quan, tổ chức trong và ngoài quân đội tổ chức.
Ba là, với đặc tính mở của Cuộc thi, không bó hẹp trong một không gian kín về nghĩa đen, mà có sự tham gia vào cuộc sâu hơn của các cấp, các ngành địa phương, mà trực tiếp là ngành giáo dục và ngành tuyên giáo và dân vận thì hiệu ứng tuyên truyền giáo dục của Cuộc thi càng được khuếch đại, độ lan tỏa được nhân lên gấp bội.
Bốn là, thông qua quá trình trải nghiệm thực tế Cuộc thi qua từng vòng thi, từng phần thi mà ghi dấu ấn sâu sắc trong tâm trí mỗi học sinh (cả học sinh trực tiếp thi và học sinh không trực tiếp thi). Và nhờ đó, hiệu ứng giáo dục mà Cuộc thi mang lại có tính bền vững lâu dài, góp phần hình thành nhân cách đúng đắn cho học sinh sau khi rời ghế nhà trường.
Cuối cùng, tính giáo dục mà Cuộc thi mang lại còn thể hiện thông qua sự chung tay, vào cuộc, đồng hành thực hiện các hoạt động an sinh xã hội thông qua các suất học bổng, các gói hỗ trợ học tập. Và nhờ đó, học sinh có thêm động lực, tự tin vượt quá khó khăn cuộc sống, vươn lên học tập, và biết chia sẻ hơn với những hoàn cảnh khác.
Tôi nghĩ rằng, nhờ có những hiệu ứng tích cực đó mà Cuộc thi luôn có sức thu hút mạnh mẽ tại các địa phương khi chúng tôi tổ chức.
Phóng viên: Một trong những mục tiêu của Cuộc thi là nâng cao kiến thức về chủ quyền biển đảo, Luật Biển Việt Nam, Luật Cảnh sát biển Việt Nam, cũng như ý thức bảo vệ môi trường biển, chống khai thác IUU… cho thế hệ trẻ. Thực tế triển khai, những nội dung nào được học sinh hiểu tốt triển khai nhanh và hiệu quả, những nội dung nào còn khó tiếp cận và cần có biện pháp gì để khắc phục, thưa đồng chí?
Trung tướng Bùi Quốc Oai: Với mục tiêu đề ra là bồi đắp tình yêu biển, đảo Tổ quốc cho học sinh bậc Trung học cơ sở, từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm công dân trong hiện tại và tương lai, do đó, nội dung Cuộc thi khá đa dạng. Thách thức lớn nhất đặt ra cho chúng tôi khi lựa chọn nội dung Cuộc thi đó là phải vừa phải làm sao bảo đảm yếu tố tuyên truyền, giáo dục, vừa phải phù hợp đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, trình độ nhận thức, hiểu biết của học sinh và đặc biệt là vừa phải tạo sân chơi hấp dẫn.
Do đó, quá trình tổ chức Cuộc thi, đồng thời với việc hướng dẫn cách thức tham gia thi thì việc định hướng nội dung thi cho học sinh là yếu tố quan trọng. Từ ngân hàng câu hỏi Cuộc thi, chúng tôi chú trọng chọn lọc bộ câu hỏi phù hợp với từng địa bàn, từng thời điểm tổ chức, từng vòng thi.
Với hiểu biết cơ bản kết hợp với sự định hướng của Ban Tổ chức, sự hướng dẫn của giáo viên nên đa số học sinh đều không gặp nhiều khó khăn trong tham gia thi. Trong đó, những nội dung hiểu biết chung về biển, đảo được học sinh nghiên cứu khá kỹ, nắm khá chắc, thậm chí nhiều học sinh có hiểu biết khá sâu sắc. Ngoài ra, những nội dung về truyền thống địa phương và các lực lượng trên biển cũng được học sinh giải quyết dễ dàng.
Bên cạnh đó, những nội dung học sinh gặp khó khăn nhất đó là hệ thống câu hỏi pháp luật Việt Nam và quốc tế về biển, đảo. Đây là những nội dung đòi hỏi học sinh thi phải có vốn kiến thức nhất định nên việc gặp vấn đề này đối với học sinh cũng là điều dễ hiểu.
Nhận thức được vấn đề này, trong thiết kế bộ câu hỏi thi, các nội dung pháp luật được chúng tôi lựa chọn kỹ, không quá khó, mức độ yêu cầu tri giác lại với tỷ lệ chiếm khoảng 10-15% số câu hỏi trong bộ câu hỏi thi. Ngoài ra, sắp tới, chúng tôi cũng đang nghiên cứu sân khấu hóa hoặc tình huống hóa các nội dung thi liên quan pháp luật để nâng cao hơn nữa chất lượng tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho học sinh.
Phóng viên: Hướng tới tương lai của Đề án 2024-2030, đồng chí mong muốn lực lượng Cảnh sát biển và các địa phương thực hiện Đề án cần có thêm những giải pháp gì, đặc biệt trong việc kết nối với giáo dục chính quy, huy động nguồn lực và phát triển hình thức thi phù hợp với xu hướng số hóa hiện nay… để cuộc thi lan tỏa sâu rộng hơn, đạt hiệu quả thiết thực và bền vững hơn?
Trung tướng Bùi Quốc Oai: Như tôi đã nói, việc triển khai Đề án nói chung, tổ chức Cuộc thi nói riêng đòi hỏi sự vào cuộc của các cấp, các ngành địa phương với sự chủ trì tổ chức của Cảnh sát biển Việt Nam. Do đó, với yêu cầu tăng cường kết nối với giáo dục chính quy, huy động nguồn lực và phát triển hình thức thi phù hợp với xu hướng số hóa hiện nay góp phần làm cho Cuộc thi có hiệu ứng lan tỏa sâu rộng hơn, đạt hiệu quả thiết thực và bền vững hơn, là vấn đề lớn, có tác động tới nhiều ban, ngành và liên quan tới quy định, thể chế, do đó thiết nghĩ cần có sự vào cuộc hệ thống, không chỉ của riêng Cảnh sát biển mà cả các cấp, các ngành, đoàn thể địa phương.
Đối với Cảnh sát biển Việt Nam, chúng tôi tiếp tục giữ vững và tăng cường mối quan hệ phối hợp trong thực hiện nhiệm vụ chính trị nói chung, công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật nói riêng thông qua cụ thể hóa, thiết thực hóa đa dạng các hình thức, nội dung phối hợp; phát huy tính chủ động, sáng tạo của các đơn vị cơ sở Cảnh sát biển trong phối hợp với các cấp ủy, chính quyền địa phương tổ chức Cuộc thi; chủ động phối hợp huy động sự tham gia đa dạng của các tổ chức, cá nhân, với nhiều nguồn lực; tổ chức đồng bộ hình thức thi trực tuyến và trực tiếp, phù hợp điều kiện từng địa phương.
Đối với cấp ủy, chính quyền các địa phương, cần có sự thống nhất nhận thức trong phối hợp với Cảnh sát biển Việt Nam tuyên truyền, giáo dục về biển, đảo cho học sinh và cộng đồng; có sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, thống nhất, kế hoạch việc tham gia tổ chức Cuộc thi; quan tâm hỗ trợ cơ sở vật chất, hạ tầng, con người trong tổ chức Cuộc thi theo hình thức trực tuyến; có kế hoạch phân bổ, sử dụng ngân sách hợp lý trong tham gia tổ chức Cuộc thi; có chính sách khuyến khích, hỗ trợ tương xứng đối với những học sinh đạt thành tích, kết quả cao trong Cuộc thi.
Đối với các ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội địa phương, chủ động tham gia tổ chức Cuộc thi bằng nguồn nhân lực, vật lực tại chỗ; chủ động tham mưu cho cấp ủy các cấp và ngành dọc cấp trên chế độ, chính sách phù hợp đối với những học sinh đạt thành tích, kết quả cao trong Cuộc thi; là một kênh quan trọng trong huy động nguồn lực xã hội hóa tham gia tổ chức Cuộc thi và các hoạt động an sinh xã hội hiệu quả.
Tôi nghĩ rằng, với sự chung sức, đồng lòng vì thế hệ trẻ và vì biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc của cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội địa phương cùng tham gia tổ chức. Cuộc thi chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả thiết thực, lan tỏa sâu rộng, minh chứng sống động cho trách nhiệm và mối quan hệ bền chặt quân dân trong tình hình hiện nay
Phóng viên: Xin trân trọng cám ơn đồng chí Trung tướng!
