Tỉnh Hưng Yên luôn chú trọng xây dựng con người toàn diện, giàu bản sắc, mang đậm những giá trị cốt lõi của văn hóa vùng đồng bằng sông Hồng trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc.
Hưng Yên- vùng đất văn hóa giàu truyền thống với nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đặc sắc, nổi tiếng với câu ca "Thứ nhất Kinh kỳ-Thứ nhì Phố Hiến". Cùng với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, tỉnh luôn chú trọng xây dựng con người Hưng Yên toàn diện, giàu bản sắc, mang đậm những giá trị cốt lõi của văn hóa vùng đồng bằng sông Hồng trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc.
* Lưu giữ các giá trị truyền thống
Chiến lược phát triển văn hóa và xây dựng con người văn hóa luôn được tỉnh Hưng Yên quan tâm, thực hiện. Tỉnh ủy đã ban hành nhiều chương trình về phát triển văn hóa. Điển hình là Nghị quyết số 13- NQ/TU ngày 08/10/2021 về "Chương trình bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di tích lịch sử gắn với phát triển du lịch tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030"; Nghị quyết số 18-NQ/TU ngày 08/12/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về "Đề án phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao trên địa bàn tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030"...
Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hưng Yên, hiện nay, trên địa bàn tỉnh các thiết chế văn hóa, thể thao, nhất là ở cơ sở từng bước được đầu tư xây mới, nâng cấp, sửa chữa đồng bộ hơn. Các sự kiện, hoạt động văn hóa ngày càng phong phú, đa dạng góp phần quảng bá mảnh đất và con người Hưng Yên đến với bạn bè trong nước và quốc tế, các sản phẩm văn hóa, văn học - nghệ thuật phong phú, đáp ứng tốt hơn nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân; phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, trọng tâm là xây dựng Gia đình văn hóa, Làng, Tổ dân phố văn hóa, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội lồng ghép với các phong trào thi đua yêu nước được phát động rộng khắp, từng bước thấm sâu vào ý thức của người dân được đông đảo các tầng lớp nhân hưởng ứng tham gia.
Cùng với đó, truyền thống văn hóa gia đình, dòng họ, cộng đồng được khôi phục và phát huy; nhiều phong tục, tập quán, lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh được nghiên cứu, sưu tầm và phục dựng; các hủ tục lạc hậu, tệ nạn xã hội từng bước được ngăn chặn, đầy lùi. Các giá trị mới về văn hóa, con người của thời kỳ công nghiệp hóa, hội nhập dần được hình thành và khẳng định...
Khu di tích Phố Hiến là một quần thể các công trình kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu, mang những dấu ấn riêng, thể hiện những giá trị độc đáo trong hệ thống đô thị cổ Việt Nam và được công nhận là khu Di tích quốc gia đặc biệt vào năm 2014. Đặc biệt, những trở lại đây, Lễ hội Văn hóa dân gian Phố Hiến đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu đối với người dân trong và ngoài tỉnh mỗi dịp đầu Xuân.
Giám đốc Ban quản lý di tích tỉnh Hưng Yên Nguyễn Thị Thu Hường cho biết, khu di tích Phố Hiến cũng là một quần thể các công trình kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu mang những dấu ấn riêng, thể hiện những giá trị độc đáo trong hệ thống đô thị cổ Việt Nam. Phố Hiến ngày nay vẫn còn nhiều công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo, minh chứng cho thời kỳ phát triển rực rỡ của một "Tiểu Tràng An" xưa, là di sản vô giá của kho tàng văn hóa dân tộc và nhân loại. Nổi bật trong đó là những công trình kiến trúc thuần Việt như Chùa Chuông, chùa Nễ Châu, đình chùa Hiến, đền Mẫu, đền Mây, đền Kim Đằng, Văn Miếu Xích Đằng... Bên cạnh đó, Phố Hiến còn có những công trình kiến trúc của người Việt kết hợp với kiến trúc Trung Hoa và phương Tây như: Đông đô Quảng Hội, đền Thiên Hậu, chùa Phố, Võ Miếu…
Cùng với kiến trúc độc đáo, đến Phố Hiến du khách còn được đắm chìm vào không gian của chùa Chuông với phong cảnh tuyệt mỹ được ví là thắng cảnh "đẹp nhất Sơn Nam", là đền Mây thấp thoáng bên bờ sông Hồng được coi là đẹp hơn cả "trăm cảnh nghìn cảnh", hay là đền Mẫu cổ kính ẩn mình dưới bóng cây cổ thụ 3 gốc bên Hồ Bán nguyệt thơ mộng. Điều này đã giúp Hưng Yên níu chân du khách, khiến ai đi xa cũng nhớ về.
Tỉnh Hưng Yên hiện có hơn 3.560 di tích nằm trong danh mục kiểm kê; có 6 khu di tích được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt. Nơi đây còn lưu giữ 1.150 lễ hội truyền thống mang đậm văn hóa, phong tục Việt như: Lễ hội văn hóa dân gian Phố Hiến, Lễ hội Đa Hòa, Lễ hội đền hóa Dạ Trạch, Lễ hội chùa Keo, Lễ hội đền Trần, Lễ hội đền Tiên La, Lễ hội đền Đồng Bằng...; cùng 317 nghề thủ công truyền thống, tiêu biểu như: Làng nghề tương Bần, hương xạ Cao Thôn, làng nghề đúc đồng Lộng Thượng, làng nghề chạm bạc Huệ Lai; thêu Minh Lãng, nghề dệt chiếu cói, dệt Phương La, làng vườn Bách Thuận....
* Phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế - xã hội
Bên cạnh những kết quả đạt được, sự nghiệp phát triển văn hóa, con người Hưng Yên trong những năm qua vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Đơn cử như một số cấp ủy, chính quyền ở một số địa phương chưa quan tâm thỏa đáng cũng như chưa nhận thức đầy đủ, sâu sắc tầm quan trọng của vai trò tham mưu thực hiện tốt việc xây dựng, phát triển văn hóa, con người. Cơ sở vật chất chưa đồng bộ, chưa có nhiều khu vui chơi giải trí công cộng để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của nhân dân, công nhân lao động, trẻ em; công tác bảo tồn các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể đã được triển khai nhưng hiệu quả chưa cao. Bên cạnh đó, công tác xã hội hóa các hoạt động văn hóa trên địa bàn tỉnh có tiến bộ bước đầu nhưng chưa rộng khắp, việc thu hút các nguồn lực xã hội để phát triển công nghiệp văn hóa còn hạn chế; đội ngũ làm công tác văn hóa và công tác lý luận, phê bình văn học nghệ thuật còn yếu và thiếu, công tác hỗ trợ đào tạo tài năng, chế độ chính sách đối với diễn viên còn thấp.
Để xây dựng, phát triển văn hóa, con người Hưng Yên toàn diện, giàu bản sắc văn hóa truyền thống, mang đậm những giá trị cốt lõi của văn hóa vùng Đồng bằng sông Hồng, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hưng Yên Đỗ Hữu Nhân cho biết, thời gian tới, Sở tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo thông suốt, hiệu quả hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; cấp ủy, chính quyền địa phương cần chủ động, tích cực trong hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; đồng thời có sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị; tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng và đa dạng hóa các loại hình tuyên truyền để mọi người dân nhận thức được đầy đủ nội dung, giá trị của di sản văn hóa; về ý nghĩa, lợi ích của di sản văn hóa đối với sự nghiệp phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh; tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cấp ủy chính quyền địa phương và nhân dân về những nét đẹp trong thuần phong, mỹ tục của các thôn làng; truyền thống nền nếp, gia phong của các gia đình, dòng họ; truyền thống hiếu học, chủ nghĩa yêu nước, tinh thần đoàn kết, ý thức cộng đồng; những sự kiện lịch sử và danh nhân văn hóa của quê hương Hưng Yên.
Cùng với đó, xây dựng con người Hưng Yên với các đặc tính nổi bật có tình yêu quê hương, đất nước, có tinh thần đoàn kết, nhân ái, nghĩa tình, trọng đạo lý, trung thực, trí tuệ, ham học hỏi, cần cù, sáng tạo, thanh lịch và thân thiện. từng bước hoàn thiện và nâng cao hiệu quả của hệ thống thiết chếnvăn hóa; xây dựng môi trường, đời sống văn hóa phong phú, lành mạnh gắn với thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Xây dựng môi trường văn hóa trong từng gia đình, từng khu dân cư, từng cơ quan, đơn vị và từng doanh nghiệp, phù hợp với truyền thống văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại và phù hợp với quy định của pháp luật.
Theo ông Đỗ Hữu Nhân, thời gian tới, tỉnh Hưng Yên tập trung nguồn lực bảo tồn và phát huy các di tích vô cùng nổi tiếng của tỉnh như: khu di tích Chử Đồng Tử - Tiên Dung; quy hoạch bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị quần thể di tích lịch sử quốc gia Đình Đại Đồng, chùa Nôm gắn với phát triển du lịch; Di tích quốc gia đặc biệt đền An Xá; Di tích quốc gia đặc biệt Khu lăng mộ và đền thờ các vị vua triều Trần; Khu khảo cổ học Hành cung Lỗ Giang; Di tích quốc gia đặc biệt Chùa Keo; quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị đô thị cổ Phố Hiến gắn với phát triển du lịch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 744/QĐ-TTg ngày 27/5/2010... Xây dựng phương án bảo tồn giá trị văn hóa đặc trưng của cộng đồng, không ngừng tái tạo và lưu truyền các di sản văn hóa phi vật thể từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình thức khác tại cộng đồng; lựa chọn những di sản văn hoá phi vật thể tiêu biểu trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xem xét đưa vào danh mục Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia như: làng nghề đúc đồng Lộng Thượng; làng nghề chạm bạc Huệ Lai, Đồng Xâm; làng Hương Cao Thôn; nghề thêu ở Minh Lãng./.
