Xử lý việc khó, tháo "nút thắt" giải phóng mặt bằng - Kinh nghiệm từ Hưng Yên: Tạo sinh kế sau khi thu hồi đất
Với định hướng, mục tiêu thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội phải gắn với tạo việc làm trên cơ sở bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân nên thời gian qua, tỉnh Hưng Yên đã có những việc làm mang tính bền vững cho vấn đề hậu thu hồi đất.
Quá trình giải phóng mặt bằng, tỉnh Hưng Yên luôn có quan điểm xuyên suốt là hỗ trợ tối đa cho người bị giải phóng mặt bằng. Các chính sách về hỗ trợ, đền bù tái định cư được tỉnh triển khai đầy đủ, đảm bảo đúng quy định của pháp luật. Tổng mức bồi thường, hỗ trợ trong giải phóng mặt bằng của Hưng Yên khá cao so với các địa phương lân cận. Trong quá trình thực hiện, tỉnh luôn đặt lợi ích của người bị thu hồi đất lên hàng đầu; quan tâm tạo sinh kế cho người dân sau khi nhường đất cho dự án.
Đảm bảo việc làm và thu nhập
Theo Tỉnh ủy Hưng Yên, nhờ việc bàn giao mặt bằng kịp thời, nhiều nhà đầu tư đã có thể triển khai dự án sớm hơn, giảm thiểu chi phí phát sinh do chậm tiến độ, từ đó gia tăng niềm tin của doanh nghiệp vào môi trường đầu tư của tỉnh. Việc thu hồi đất đi kèm với các chính sách hỗ trợ, đền bù hợp lý đã giúp nhiều hộ dân có điều kiện tái định cư, chuyển đổi ngành nghề, cải thiện thu nhập và ổn định cuộc sống. Hơn nữa, các dự án sau khi hoàn thành không chỉ nâng cao cơ sở hạ tầng mà còn tạo ra nhiều việc làm, thúc đẩy kinh doanh, dịch vụ và sản xuất trong khu vực.
Với định hướng, mục tiêu thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội phải gắn với tạo việc làm trên cơ sở bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân nên thời gian qua, tỉnh Hưng Yên đã có những việc làm mang tính bền vững cho vấn đề hậu thu hồi đất.
Cụ thể, ngày 18/2/2025, Hội đồng nhân dân tỉnh Hưng Yên đã ban hành Nghị quyết số 551/2025/NQ-HĐND quy định chính sách hỗ trợ học phí trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng trên địa bàn tỉnh Hưng Yên. Theo đó, từ 1/3/2025, con em người Hưng Yên sẽ được hỗ trợ 100% học phí từ nguồn ngân sách để đào tạo nghề. Với chính sách này, Hưng Yên đã tạo ra “đòn bẩy” mạnh mẽ giúp phụ huynh giảm gánh nặng về tài chính khi cho con em đi đào tạo nghề, tự tin bước vào thị trường lao động.
Thôn Giang, xã Diên Hồng, huyện Kim Động nằm tiếp giáp với tuyến đường bộ nối đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng với đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình. Với vị trí thuận lợi, thôn Giang được tỉnh quy hoạch xây dựng 2 cụm công nghiệp. Có 80% diện tích đất nông nghiệp của dành cho các dự án. Nhiều hộ gia đình ở đây đã không còn ruộng để canh tác. Với mức đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng khoảng xấp xỉ 200 triệu đồng/sào đất nông nghiệp nhiều hộ gia đình đã sử dụng số tiền trên vào việc xây nhà cửa, mua sắm vật dụng và đầu tư cho con em ăn học. Trong ngày đầu tháng 3/2025, phóng viên có mặt tại thôn Giang đã ghi nhận đường sá sạch đẹp, nhà cửa khang trang, cho thấy sự khấm khá của một vùng quê thuần nông.
Theo ông Trần Đình Toại, Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Giang, sau khi mất ruộng đất, nhiều người dân lo lắng về việc làm sau này. Nắm bắt được tâm tư, tại Đại hội Chi bộ thôn nhiệm kỳ 2025-2027 đã ra một Nghị quyết chỉ đạo các đảng viên trong chi bộ đẩy mạnh tuyên truyền để các con em trong độ tuổi cần tham gia các khóa đào tạo nghề. Mục đích để một vài năm tới khi các doanh nghiệp đi vào hoạt động, con em ở trong làng có thể xin vào làm công nhân, kỹ sư, kế toán…, có thu nhập ổn định, giúp cải thiện cuộc sống, tạo sinh kế lâu dài.
Trước thực tế công tác bồi thường, bố trí tái định cư cho người dân bị thu hồi đất xây dựng các dự án còn nhiều bất cập, gây ảnh hưởng đến đời sống nhân dân, tỉnh Hưng Yên đã chỉ đạo các cấp, ngành liên quan ưu tiên xây dựng các điểm, khu tái định cư trong chuỗi quy trình thực hiện nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng. Mặt khác, tỉnh cũng chỉ đạo các khu, cụm công nghiệp có chính sách thu hút lao động, tạo điều kiện cho người dân có đất bị thu hồi vào làm việc trong khu, cụm công nghiệp để ổn định đời sống.
Ngoài ra, để ổn định đời sống cho công nhân, người lao động trong và ngoài các khu công nghiệp, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành ban hành Nghị quyết số 14-NQ/TU ngày 8/10/2021 về Đề án phát triển nhà ở xã hội dành cho công nhân, người lao động trong và ngoài các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh; UBND tỉnh ban hành Kế hoạch hành động số 152/KH-UBND ngày 9/9/2022 thực hiện Đề án phát triển nhà ở xã hội dành cho công nhân, người lao động trong và ngoài các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh.
Đặc biệt, tại Nghị quyết 512/NQ-HĐND ngày 11/12/2024 của Hội đồng nhân dân tỉnh về nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 có yêu cầu: Tạo việc làm mới cho 2,45 vạn lao động. Tỷ lệ lao động qua đào tạo 71%; trong đó tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ đạt 35%.
Trăn trở để chuyển mình phát triển
Qua theo dõi, quan sát quá trình điều hành, quản lý của tỉnh Hưng Yên trong thời gian qua, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Chiến, Viện trưởng Viện Lãnh đạo học và Chính sách công (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) đánh giá, tỉnh Hưng Yên đã có nhiều đổi mới, cách làm hay sáng tạo mang tính dẫn dắt so với các tỉnh lân cận ở nhiều lĩnh vực. Điều đó được thể hiện ở nhiều việc làm cụ thể, như việc đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên hằng tháng đều họp với Ban chỉ đạo, trực tiếp đưa ra các chỉ đạo tháo gỡ giải phóng mặt bằng thể hiện sự quan tâm rất lớn của lãnh đạo tỉnh tới công tác này. Qua đó, sẽ giúp các công việc được thúc đẩy nhanh hơn, đúng pháp luật hơn, đồng thời thể hiện sự trăn trở của người đứng đầu cấp ủy tới việc phát triển chung của tỉnh.
“Tôi đánh giá cao vai trò của người đứng đầu cấp ủy trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác giải phóng mặt bằng, thúc đẩy công việc của tỉnh, đáp ứng nhu cầu phát triển mới, trong giai đoạn mới của đất nước”, ông Chiến nhấn mạnh, đồng thời khẳng định, đó không phải "lấn sân" sang công tác điều hành của chính quyền mà “đúng vai, thuộc bài”.
“Chúng ta vẫn nói rằng, Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý thì ở đây đồng chí Bí thư Tỉnh ủy trực tiếp họp và đưa ra chủ trương, quyết sách lớn để chính quyền thực hiện một cách kịp thời, tôi rất ủng hộ người đứng đầu quyết liệt như vậy”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Chiến nhấn mạnh.
Ông Vũ Ngọc Trình, Phó Giám đốc Công ty cổ phần phát triển khu công nghiệp Viglacera Yên Mỹ cho rằng, với sự tâm huyết của người đứng đầu Tỉnh ủy, nhiều vướng mắc trong giải phóng mặt bằng đã được chỉ đạo tháo gỡ ngay trong những cuộc họp giúp cho nhiều dự án được về ”đích”.
“Khi dự án chậm tiến độ do vướng mặt bằng, doanh nghiệp không biết xoay xở, tháo gỡ ra sao nếu không nhận được sự hỗ trợ kịp thời của tỉnh. Qua việc này, chúng tôi hoàn toàn tin tưởng vào lời cam kết của lãnh đạo tỉnh là đồng hành cùng doanh nghiệp”, ông Trình chia sẻ.
Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả, có những bước tiến dài trong công tác chỉ đạo, tuy nhiên tỉnh Hưng Yên nhận thấy giải phóng mặt bằng là khâu khó khăn, phức tạp do liên quan đến sản xuất, kinh doanh, quyền lợi và sinh kế của người dân. Trên tinh thần nhìn thẳng thực tế, Tỉnh ủy Hưng Yên cũng chỉ rõ: Việc giải phóng mặt bằng còn gặp khó khăn cả ở khách quan, lẫn chủ quan. Đó là, có bộ phận cán bộ cơ sở chưa quyết liệt trong điều hành chỉ đạo; nhiều trường hợp cố tình đòi được bồi thường ngoài đơn giá quy định hoặc đòi được thỏa thuận như trường hợp nhận chuyển nhượng đất; giá nộp tiền sử dụng đất khi bố trí tái định cư hiện nay có sự chênh lệch lớn so với giá bồi thường đất khi giải tỏa…, dẫn đến đơn thư khiếu kiện.
Cho rằng “nguồn lực bắt nguồn từ tư duy, động lực bắt nguồn từ sự đổi mới, sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân” và “coi trọng thời gian, coi trọng trí tuệ, sự quyết liệt, quyết đoán” trong tổ chức triển khai giải phóng mặt bằng trên địa bàn, Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên Nguyễn Hữu Nghĩa yêu cầu, các cấp cần xác định công tác bồi thường, thu hồi đất, tái định cư là việc làm khó, phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của người dân và tiềm ẩn nguy cơ gây mất an ninh, trật tự.
Do đó, cần có sự tập trung vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, sự quản lý điều hành của chính quyền, sự phối hợp của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp, triển khai một cách đồng bộ, nhất quán, kịp thời. Riêng công tác tuyên truyền, vận động nhân dân phải đi trước một bước và tham gia xuyên suốt quá trình thực hiện dự án với phương châm kiên quyết, kiên trì, bền bỉ, liên tục và xuyên suốt; quan tâm bảo đảm bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân, đi đôi với nâng cao ý thức trách nhiệm, tạo sự đồng thuận cao của nhân dân đối với công tác giải phóng mặt bằng.
Theo Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên, để tạo lòng tin của nhân dân trong công tác bồi thường, thu hồi đất, tái định cư, phải bám sát thực tiễn trên tinh thần: Trọng dân, tin dân, lắng nghe ý kiến của dân; giải quyết thỏa đáng, kịp thời các vấn đề bức xúc của nhân dân, các đơn thư khiếu nại, tố cáo để đảm bảo an ninh nông thôn, trật tự an toàn xã hội. UBND tỉnh và các sở, ngành cần kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách cho các địa phương trong quá trình thực hiện công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng thực hiện các dự án trên địa bàn.
“Tỉnh đề cao vai trò, trách nhiệm lãnh đạo và tổ chức triển khai thực hiện của cấp ủy, chính quyền các cấp, nhất là người đứng đầu trong công tác giải phóng mặt bằng. Người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương phải chịu trách nhiệm khi để xảy ra chậm trễ, ách tắc trong giải phóng mặt bằng, dẫn đến chậm tiến độ triển khai các dự án đầu tư”, Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên Nguyễn Hữu Nghĩa nhấn mạnh./.
