Triển lãm chọn lọc giới thiệu gần 100 hình ảnh, tài liệu lưu trữ, tái hiện những thời khắc lịch sử hào hùng của dân tộc và Thủ đô từ khi Hiệp định Geneva năm 1954 được ký kết.
Nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 -10/10/2024), chiều 3/10, tại Nhà Triển lãm 61 Tràng Tiền, Trung tâm Lưu trữ quốc gia III (Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước, Bộ Nội vụ) phối hợp với Trung tâm Thông tin triển lãm Hà Nội (Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội) tổ chức triển lãm: “Hà Nội - Ký ức những ngày tiếp quản”.
Triển lãm chọn lọc giới thiệu gần 100 hình ảnh, tài liệu lưu trữ là những minh chứng góp phần tái hiện những thời khắc lịch sử hào hùng của dân tộc và Thủ đô từ khi Hiệp định Geneva năm 1954 được ký kết. Trong số này, có một số tài liệu về Chiến thắng Điện Biên Phủ, Hiệp định Geneva, về quá trình chuẩn bị tiếp quản và tình hình tiếp quản Hà Nội.
Ngày 9/10/1954, những tên lính thực dân cuối cùng rút qua cầu Long Biên, quân dân ta hoàn toàn kiểm soát thành phố. Sáng 10/10/1954, Ủy ban Quân chính thành phố và các đơn vị quân đội chia làm nhiều cánh quân tiến vào tiếp quản Hà Nội. Hơn bốn mươi vạn nhân dân Thủ đô náo nức trong rừng cờ hoa, với niềm hân hoan tột độ đón mừng đoàn quân chiến thắng trở về.
Đến 15 giờ cùng ngày 10/10/1954, quân dân Hà Nội, thay mặt đồng bào cả nước, đã làm lễ chào cờ, lắng nghe thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Tám năm qua, Chính phủ phải xa rời Thủ đô để kháng chiến cứu nước. Tuy xa nhau nhưng lòng Chính phủ luôn gần cạnh đồng bào. Ngày nay do quân và dân ta đoàn kết nhất trí, quân đội ta chiến đấu anh dũng, kháng chiến đã thắng lợi. Chính phủ lại trở về Thủ đô với đồng bào. Muôn dặm một nhà, lòng vui khôn xiết kể…”.
Kể từ thời điểm đó, Hà Nội - Thủ đô của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa sạch bóng quân Pháp, cùng cả nước bước sang trang sử mới. Niềm tự hào, vinh quang ấy thuộc về nhân dân Việt Nam anh hùng, trong đó quân dân Thủ đô Hà Nội là lực lượng trực tiếp kháng chiến trong lòng địch ở một chiến trường đặc biệt, tại trung tâm đầu não của chế độ thực dân Pháp. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, với đường lối kháng chiến đúng đắn “Toàn dân, toàn diện, trường kỳ kháng chiến”, Đảng bộ, quân dân Thủ đô đã bền gan trong đấu tranh, người trước ngã xuống, người sau tiến lên, anh dũng chiến đấu và chiến thắng vẻ vang, cùng ca khúc khải hoàn trong ngày Giải phóng Thủ đô, tràn đầy niềm tin và hy vọng vào tương lai tươi sáng của Thủ đô và đất nước.
Triển lãm là dịp nhìn lại một chặng đường lịch sử để mỗi người thêm yêu, thêm tự hào và thêm trách nhiệm với Hà Nội, đưa Thủ đô vượt qua mọi thử thách, cùng đất nước vững bước trên con đường đổi mới và hội nhập, tiếp tục lập được những thành tựu mới, xứng đáng hơn nữa với niềm tin yêu của Đảng, Nhà nước và đồng bào cả nước dành cho Thủ đô.
70 năm đã trôi qua nhưng ký ức hào hùng về những ngày đấu tranh và tiếp quản Thủ đô vẫn còn in đậm trong tâm trí của những người con của Hà Nội. Tham quan Triển lãm, bồi hồi khi xem hình ảnh của những người thân trong gia đình trở về tiếp quản Thủ đô, hai chị em bà Nguyễn Thị Ngọc Loan và Nguyễn Thị Tuyết Trang, những người con của Thủ đô, trước đây ở số nhà 29 Lý Thường Kiệt, xúc động chia sẻ, gia đình bà là gia đình tư sản, từng nuôi giấu nhiều cán bộ cách mạng. Gia đình có 6 người rời Thủ đô lên chiến khu, ngày bộ đội về tiếp quản, ai cũng mong chờ được đón người thân trở về. Cả nhà ùa ra đường, cùng nhân dân Thủ đô vẫy cờ hoa đón chào đoàn quân chiến thắng.
Bà Trần Việt Hoa, Giám đốc Trung tâm Lưu trữ quốc gia III cho biết, Trung tâm đã phối hợp với Trung tâm Thông tin triển lãm lựa chọn các tài liệu, hiện vật, hình ảnh tiêu biểu thể hiện không khí tiếp quản Thủ đô để gợi lại ký ức ngày tiếp quản 10/10/1954. Các tài liệu từ nhiều nguồn lưu trữ khác nhau, như tài liệu của Quốc hội, Chính phủ, đặc biệt có những bức thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh, những bức ảnh được các nhà nhiếp ảnh ghi lại hình ảnh sự kiện.
Qua tài liệu lưu trữ cho thấy quá trình tiếp quản đã được chuẩn bị từ rất lâu. Ngay từ năm 1952 đã có đề án nghiên cứu về quá trình tiếp quản. Với việc ký kết Hiệp định Geneva, trong 80 ngày quân Pháp phải rút quân khỏi Hà Nội, chính quyền ta sẽ tiếp quản Thủ đô. Nhiều tài liệu tại Triển lãm thể hiện tình hình của ta, của địch; công tác chuẩn bị tiếp quản; việc thành lập các cơ quan, bố trí các lực lượng, sử dụng người của chính quyền cũ làm việc cho chính quyền Hà Nội lúc đó; việc đổi tiền, phong trào bình dân học vụ… Phần kết của Triển lãm là những hình ảnh thể hiện không khí tưng bừng khi bà con Thủ đô tổ chức mít tinh chào mừng Chủ tịch Hồ Chí Minh, các đoàn cán bộ trở về, vào ngày 1/1/1955.
Triển lãm mở cửa phục vụ công chúng tham quan từ nay đến hết ngày 20/10./.
