Theo Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang Nguyễn Việt Oanh, đến thời điểm hiện nay, mặc dù tỉnh Bắc Giang đã hoàn thành mục tiêu đề ra trong Chương trình, nhưng trên thực tế, tình trạng nhà tạm, nhà dột nát vẫn tiếp tục phát sinh.
Với những cách làm linh hoạt, sáng tạo và sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, tỉnh Bắc Giang đã hoàn thành Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát giai đoạn 2024–2025 trước thời hạn, bàn giao tổng cộng 2.296 ngôi nhà cho các hộ nghèo, cận nghèo, hộ khó khăn và gia đình chính sách, đạt 100% kế hoạch đề ra.
* Cách làm sáng tạo từ cơ sở
Yên Thế là huyện miền núi của tỉnh Bắc Giang có số lượng nhà cần xây mới, sửa chữa nhiều. Qua ba đợt rà soát, Ban chỉ đạo xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn huyện đề nghị phê duyệt 365 hộ trong đó có 117 nhà xây mới và 248 nhà sửa chữa. Theo lãnh đạo Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện Yên Thế, trong quá trình rà soát, thẩm định thực tế, Ban chỉ đạo huyện đã phát hiện ra những vấn đề khó, đó là có 28 hộ gia đình đang ở trong nhà tạm, nhà dột nát nhưng chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đồng nghĩa với việc sẽ không được nhận hỗ trợ. Trước thực tế đó, huyện đã cử các cơ quan chuyên môn về nắm tình hình, phối hợp với UBND xã linh hoạt hỗ trợ pháp lý, miễn phí các thủ tục, cấp sổ đỏ cho các hộ. Kết quả, năm 2024 đã hỗ trợ giải quyết cấp sổ đỏ cho 4 hộ, năm 2025 giải quyết cho 18 hộ; còn lại những hộ không thể tháo gỡ được về đất đai, Ban chỉ đạo huyện đã tham mưu vận động xã hội hóa 180 triệu đồng để hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát (trong đó 1 hộ xây mới và 4 hộ sửa chữa nhà).
Tại huyện Lục Ngạn – địa bàn đứng thứ 4 toàn tỉnh về số lượng nhà tạm, nhà dột nát cần xóa – việc triển khai cũng gặp nhiều thách thức. Năm 2025, trong số 95 hộ phê duyệt xóa nhà tạm, nhà dột nát có 42 hộ có vướng mắc về đất đai (chiếm 70%), 15 hộ đặc biệt khó khăn không có kinh phí đối ứng. Cùng đó, đa số các hộ là người dân tộc thiểu số có tập tục chọn ngày, chọn tuổi làm nhà nên rất khó khăn cho công tác tuyên truyền, vận động. Bí thư Huyện ủy huyện Lục Ngạn Lương Thế Tuấn cho biết, trước những khó khăn trên, để tháo gỡ, Huyện ủy Lục Ngạn thành lập 9 tổ công tác do Thường trực Huyện ủy , Ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy đi rà soát, đánh giá khó khăn từng hộ; thành lập Tổ công tác của huyện để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về đất đai do đồng chí Phó Chủ tịch UBND huyện làm tổ trưởng và các đồng chí lãnh đạo các cơ quan chuyên môn của huyện làm thành viên. Đồng thời vận động cộng đồng, tranh thủ vai trò người có uy tín để tuyên truyền, thúc đẩy đồng thuận. Huyện còn tổ chức các chiến dịch “90 ngày cao điểm” và “10 ngày đêm nước rút”, kiểm điểm tiến độ hàng tuần để đảm bảo hoàn thành trong tháng 5/2025.
Trong căn nhà mới khang trang vừa khánh thành với kinh phí xây dựng hơn 400 triệu đồng từ sự ủng hộ của các cơ quan, đơn vị và sự giúp đỡ của người thân, anh Lý Văn Dòn (sinh năm 1980), thôn Tam Chẽ, xã Sơn Hải (Lục Ngạn) xúc động chia sẻ: Gia đình tôi thuộc hộ cận nghèo, ngôi nhà cũ nhiều năm nay đã xuống cấp nghiêm trọng, không bảo đảm an toàn khi mưa bão nhưng do kinh tế khó khăn, gia đình không có điều kiện cải tạo. Nhờ có sự hỗ trợ của các cấp chính quyền, gia đình tôi mới có được nơi ở an toàn và kiên cố như hôm nay.”
Theo Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Bắc Giang, thực hiện Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2024-2025, năm 2024, toàn tỉnh phê duyệt hỗ trợ xây mới, sửa chữa 1.498 nhà với tổng trị giá khoảng 86 tỷ đồng. Kinh phí hỗ trợ được huy động từ nguồn xã hội hóa. Đến ngày 31/12/2024, tỉnh Bắc Giang đã hoàn thành bàn giao 100% số nhà theo phê duyệt.
Năm 2025, kinh phí hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh được trích từ nguồn tiết kiệm 5% chi thường xuyên năm 2024. Tỉnh Bắc Giang đã phê duyệt 798 nhà, trong đó có 221 nhà cho người có công với cách mạng, 473 nhà cho hộ nghèo, cận nghèo; 62 nhà cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đặc biệt khó khăn; 42 nhà cho hộ thuộc chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Đến tháng 6/2025, toàn tỉnh đã hoàn thành bàn giao 798/798 nhà, với tổng kinh phí hơn 94 tỷ đồng, về đích sớm hơn so với yêu cầu của Chính phủ.
Ngoài số nhà theo kế hoạch, các địa phương còn xây dựng thêm gần 472 nhà “Đại đoàn kết” từ các nguồn xã hội hóa khác. Nhiều cơ quan, đơn vị tiêu biểu như: Công an tỉnh xây 39 nhà với tổng kinh phí 7,8 tỷ đồng (vượt 48% so với đăng ký); Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh xây 15 nhà, huy động 3.000 lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia hỗ trợ tháo dỡ nhà cũ, vận chuyển vật liệu…
* Đồng bộ, quyết liệt từ tỉnh đến cơ sở
Trong quá trình thực hiện, nhiều địa phương, đơn vị đã tích cực chủ động, sáng tạo trong triển khai Chương trình ở tất cả các khâu như: Rà soát, phân loại đối tượng để giao trách nhiệm cho từng ngành, đoàn thể; kết nối giữa đơn vị tài trợ với hộ gia đình có nhu cầu, nhất là đối với những hộ thực sự khó khăn không có khả năng đối ứng để hỗ trợ, giúp đỡ; động viên các hộ có điều kiện khá hơn hoặc gia đình dòng họ có điều kiện tự xóa nhà tạm nhà dột nát mà không nhận hỗ trợ từ Chương trình; hỗ trợ thủ tục về đất đai, cấp phép xây dựng; một số địa phương có điều kiện huy động xã hội hóa thuận lợi hơn đã chủ động tăng mức hỗ trợ cho đối tượng.
Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Bắc Giang Đinh Đức Cảnh cho biết: “Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát là đòn bẩy rút ngắn khoảng cách giữa nông thôn và thành thị, vùng cao và vùng thấp, hiện thực hóa mục tiêu ‘không để ai bị bỏ lại phía sau’. Không chỉ là những ngôi nhà kiên cố, đó còn là điểm tựa để hàng nghìn hộ nghèo vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống.”
Có được kết quả tích cực trong xóa nhà tạm, nhà dột nát trong năm 2024, 2025, ngay sau khi Ban Chỉ đạo tỉnh ban hành kế hoạch và phát động chương trình, tất cả 10 huyện, thị xã, thành phố đều triển khai vận động ủng hộ, tổ chức hội nghị tuyên truyền sâu rộng đến gần 5.000 lượt cán bộ, đảng viên, doanh nghiệp và người dân. Thư ngỏ kêu gọi đóng góp được gửi tới toàn dân; các thôn, tổ dân phố thành lập tổ công tác, chủ động rà soát, bình xét, hướng dẫn hộ dân làm thủ tục, cam kết tiến độ, đôn đốc thi công.
Để đảm bảo hiệu quả và tiết kiệm, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh phối hợp với Câu lạc bộ Kiến trúc sư trẻ tổ chức Cuộc thi thiết kế mẫu “Nhà Đại đoàn kết”. Năm mẫu nhà đoạt giải có chi phí dao động từ 100–150 triệu đồng/nhà, phù hợp với hoàn cảnh các hộ nghèo. Mẫu nhà được phổ biến rộng rãi để các hộ dân lựa chọn khi xây dựng.
Trong ba tháng cao điểm (tháng 4–6/2025), Ban Chỉ đạo tỉnh yêu cầu các địa phương báo cáo tiến độ hàng tuần về số nhà khởi công, bàn giao, vận động tài chính, giải ngân và tháo gỡ khó khăn liên quan đến đất đai, quy hoạch… Ba đợt kiểm tra tại các địa phương trọng điểm như Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam, Yên Thế được thực hiện, từ khâu rà soát đến triển khai xây dựng.
Theo Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang Nguyễn Việt Oanh, đến thời điểm hiện nay, mặc dù tỉnh Bắc Giang đã hoàn thành mục tiêu đề ra trong Chương trình, nhưng trên thực tế, tình trạng nhà tạm, nhà dột nát vẫn tiếp tục phát sinh. Bên cạnh đó, nhiều hộ gia đình vẫn chưa đủ điều kiện để được hỗ trợ do gặp khó khăn về đất đai, quy hoạch, pháp lý… Do vậy, công tác xóa nhà tạm cần tiếp tục được xác định là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài, gắn với nâng cao chất lượng sống cho người dân và phát triển an sinh xã hội bền vững.
Để tiếp tục phát huy kết quả đạt được và triển khai hiệu quả công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát, trong thời gian tới tỉnh Bắc Giang tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm chính trị của các cấp, ngành xác định rõ việc chăm lo chỗ ở cho người dân, nhất là các hộ nghèo, cận nghèo, gia đình chính sách,... là nhiệm vụ chính trị thường xuyên; tiếp tục tập trung chỉ đạo tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong xây dựng nhà ở cho người dân, nhất là vướng mắc liên quan đến đất đai, quy hoạch… để đảm bảo đủ điều kiện hỗ trợ về nhà ở theo quy định. Cùng với đó, triển khai đồng bộ các chính sách giảm nghèo, an sinh xã hội gắn với mục tiêu phát triển bền vững và thu hẹp khoảng cách vùng miền./.
