Hệ thống Dự báo và Cảnh báo khí tượng thủy văn phục vụ vận hành hồ chứa thông minh cung cấp các bản tin dự báo thời tiết, dòng chảy đến hồ chính xác, kịp thời.
Ngày 16/5, tại Hà Nội, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức đánh giá hiệu quả hoạt động của Hệ thống Dự báo và Cảnh báo khí tượng thủy văn phục vụ vận hành hồ chứa thông minh. Hệ thống là nghiên cứu khoa học của Trung tâm Động lực học Thủy khí môi trường, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên.
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Ngọc Anh, Giám đốc Trung tâm Động lực học Thủy khí môi trường cho biết, Việt Nam là quốc gia thường xuyên phải đối mặt với nhiều loại hình thiên tai, trong đó chủ yếu là các loại hình thiên tai liên quan đến ngành khí tượng thủy văn như bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, lũ…Việt Nam cũng chịu tác động rõ rệt của biến đổi khí hậu. Vì vậy các thông tin về dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn đặc biệt cần thiết và đóng vai trò quan trọng không chỉ trong công tác phòng chống thiên tai mà còn phục vụ các hoạt động kinh tế - xã hội. Cùng với đó, Việt Nam có hệ thống sông, suối và tài nguyên nước phong phú, tiềm năng thủy điện rất lớn. Đây là nguồn sản xuất năng lượng điện lớn tại Việt Nam, chiếm khoảng 27% toàn ngành.
Do đó, việc nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn nói chung và phục vụ vận hành hồ chứa nói riêng là hết sức cấp thiết. Trong bối cảnh đó, Trung tâm Động lực học Thủy khí môi trường đã phát triển và ứng dụng Hệ thống Dự báo và Cảnh báo khí tượng thủy văn phục vụ vận hành hồ chứa thông minh cho các lưu vực sông ở Việt Nam.
Hệ thống được chính thức kích hoạt ngày 15/5/2023. Đây là sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam, được vận hành trên máy chủ đặt tại Trung tâm Động lực học Thủy khí môi trường. Vì vậy luôn đảm bảo tính bảo mật, an toàn về thông tin, dữ liệu cũng như chủ động xử lý khi có sự cố xảy ra mà không phụ thuộc vào bên thứ ba. Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Ngọc Anh, phần lớn các công cụ có mã nguồn mở nên hệ thống có tính chủ động cao, linh hoạt. Với cách tiếp cận theo lưu vực sông, hệ thống được phân thành nhiều phân hệ cho từng lưu vực trên khắp cả nước. Từ đó kết xuất các bản tin dự báo tại mọi vị trí trên lưu vực bao gồm cả dòng chảy đến hồ, rút ngắn thời gian ra bản tin cho từng hồ thủy điện trên lưu vực.
Hệ thống Dự báo và Cảnh báo khí tượng thủy văn phục vụ vận hành hồ chứa thông minh bao gồm ba thành phần: Hệ thống dự báo khí tượng; Hệ thống dự báo thủy văn và Hệ thống công cụ tích hợp hỗ trợ ra quyết định. Hệ thống có khả năng cung cấp các bản tin dự báo thời tiết và dòng chảy đến hồ một cách chính xác, kịp thời. Hệ thống được xây dựng dựa trên nền tảng công nghệ về mô hình hóa khí tượng toàn cầu, quan trắc vệ tinh kết hợp với công nghệ trí tuệ nhân tạo và mô hình lưu vực.
Sau một năm kể từ khi chính thức vận hành, Hệ thống Dự báo và Cảnh báo khí tượng thủy văn phục vụ vận hành hồ chứa thông minh đã cung cấp dịch vụ bản tin dự báo khí tượng thủy văn nghiệp vụ phục vụ vận hành hồ chứa thủy điện nhiều hồ chứa lớn nhỏ trong cả nước như: Hồ Đắk Mi trên lưu vực sông Vu Gia Thu Bồn; các hồ Thái An, Thuận Hòa, Sông Miện 5, Sông Miện 5A trên lưu vực sông Miện; hồ sông Chảy 3 trên lưu vực sông Chảy; hồ Nhạn Hạc trên lưu vực sông Cả và nhiều công trình thủy điện khác. Kết quả dự báo đáp ứng yêu cầu của các cơ quan chức năng, được Tổng cục Khí tượng Thủy văn chấp nhận và là cơ sở quan trọng để vận hành tối ưu các Nhà máy thủy điện.
Trung tâm Động lực học Thủy khí môi trường là Trung tâm nghiên cứu, dịch vụ thuộc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội. Trung tâm là một trong những đơn vị tiên phong được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép hoạt động trong lĩnh vực dự báo khí tượng thủy văn phục vụ các hoạt động kinh tế - xã hội. Từ năm 2017, Trung tâm luôn là đơn vị tư vấn được Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai lựa chọn để dự báo dòng chảy đến phục vụ vận hành hệ thống các hồ chứa lớn hàng đầu Việt Nam./.
