Từ tình yêu nghề của cô Thạch Thị Phắt Cà Đi, giáo viên Trường Tiểu học Hòa Đông (xã Phước Vinh, tỉnh Tây Ninh), những mầm xanh nơi biên giới được chắp đôi cánh tự tin, thấm đẫm niềm tự hào dân tộc để vững bước tương lai
Sinh ra trong gia đình có truyền thống dạy tiếng Khmer, cô Thạch Thị Phắt Cà Đi, giáo viên Trường Tiểu học Hòa Đông (xã Phước Vinh, tỉnh Tây Ninh) nỗ lực học tập và chọn mảnh đất vùng biên tỉnh Tây Ninh gắn bó với nghề giáo. Ở nơi có đông đồng bào Khmer sinh sống, cô miệt mài gieo chữ, truyền ngọn lửa yêu văn hóa dân tộc cho những trẻ quê nghèo.
* “Giữ lửa” tiếng Khmer
Đến xã Phước Vinh, tỉnh Tây Ninh, nhắc đến cô giáo trẻ Thạch Thị Phắt Cà Đi hầu như ai cũng biết. Với bà con nơi đây, cô không chỉ là một giáo viên đứng lớp, mà còn là người con của bản làng, là chị, là bạn, là người thắp lên niềm tin cho những đứa trẻ lớn lên giữa nắng gió vùng biên.
Từ dáng vẻ nhỏ nhắn, giọng nói nhẹ như gió đồng đến từng bước chân cần mẫn trên những con đường làng, hình ảnh cô giáo Cà Đi đã trở nên thân thuộc trong đời sống của cộng đồng người Khmer nơi đây. Nói về cô, bà con cho biết: “Nhờ có cô giáo Cà Đi mà con cháu mình ham học hơn, biết giữ gìn văn hóa, biết mơ ước nhiều hơn”.
Sinh năm 1994, lớn lên trong gia đình có ba là người giảng dạy tiếng Khmer ở tỉnh Trà Vinh, nay là Vĩnh Long, tình yêu với ngôn ngữ và bản sắc dân tộc được lớn lên cùng Cà Đi từ nhỏ. “Vì có truyền thống gia đình, ba em là người dạy tiếng Khmer cho trẻ em dân tộc. Em yêu tiếng Khmer và muốn tiếp nối con đường của ba”, cô tâm sự. Chính tình yêu đó đã đưa cô theo học ngành Sư phạm Ngữ văn tiếng Khmer tại Trường Đại học Trà Vinh. Rời giảng đường, cô đăng ký thi tuyển viên chức và lựa chọn đến vùng đất biên giới Tây Ninh còn nhiều khó khăn nhưng cũng đầy yêu thương.
Ngôi trường nhỏ mang tên Trường Tiểu học Hòa Đông, nằm ở xã Phước Vinh - địa bàn vùng biên giới của Tây Ninh, từ lâu đã là mái trường quen thuộc của con em đồng bào Khmer. Cộng đồng người Khmer ở đây sinh sống tập trung, giữ gìn nhiều phong tục tập quán truyền thống. Chính vì vậy, Hòa Đông trở thành một trong 3 trường của tỉnh tổ chức dạy tiếng Khmer cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 5.
Đối với thầy cô ở nơi này, việc dạy học không chỉ đơn thuần truyền đạt kiến thức mà còn góp phần bảo tồn văn hóa, gìn giữ tiếng mẹ đẻ cho cộng đồng. Trong số những giáo viên đó, cô Thạch Thị Phắt Cà Đi, là một điểm sáng đặc biệt.
“Cảm nhận đầu tiên của em khi tiếp xúc với học sinh dân tộc nơi này là rất xúc động. Em muốn dành tất cả tình yêu nghề và chuyên môn để tặng các em những bài học hay, giúp các em yêu ngôn ngữ mẹ đẻ và trân trọng bản sắc dân tộc mình”, cô Thạch Thị Phắt Cà Đi xúc động nói.
Nhưng con đường ban đầu không hề dễ. Là người Khmer Trà Vinh, khi đến giảng dạy tại Tây Ninh, cô mới đối diện sự khác biệt lớn về ngôn ngữ. Tiếng Khmer Tây Ninh có nhiều cách phát âm và từ ngữ khác với ở Trà Vinh. “Có khi em nói, học trò bảo “Cô nói con nghe chưa rõ”, phụ huynh cũng vậy. Em nhận ra mình phải học lại tiếng Khmer địa phương, thay đổi phát âm cho phù hợp”, cô Cà Đi chia sẻ.
Cô học từ học trò, học từ phụ huynh, học từ chính sinh hoạt cộng đồng của người Khmer nơi đây. Chỉ sau một thời gian ngắn, cô đã hòa nhập, nói thành thạo giọng Khmer Tây Ninh, tạo được sự gần gũi và thân thiện với học sinh.
Toàn huyện khi đó chỉ có một trường dạy tiếng Khmer, toàn tỉnh chỉ có ba điểm trường thực hiện chương trình này. Điều đó khiến cô gặp khó khăn trong việc trao đổi chuyên môn. Nhờ sự quan tâm của Ban Giám hiệu, cô được cử đi tập huấn, bồi dưỡng, được đồng nghiệp dự giờ và góp ý. “Tất cả các anh chị em trong trường luôn hỗ trợ em, từ dự giờ, rút kinh nghiệm đến dạy chuyên đề. Nhờ vậy mà em học được nhiều điều và nâng cao chuyên môn”, cô Cà Đi tâm sự.
Để học sinh dễ hiểu, cô thực hiện giáo án điện tử, trình chiếu hình ảnh, sử dụng video về văn hóa Khmer. Nhờ sự tương đồng giữa tiếng Việt và tiếng Khmer, cô dạy song ngữ để học sinh hiểu sâu hơn. Những từ khó được cô ghi âm bằng tiếng Việt, giúp các em dễ nhớ. Ngược lại, học tiếng Khmer cũng giúp các em hiểu nhiều từ tiếng Việt hơn.
Với cô giáo trẻ, mỗi tiết học là một hành trình để học sinh thêm yêu tiếng mẹ đẻ. Nhiều em ban đầu còn ngại giao tiếp, chưa mạnh dạn sử dụng tiếng Việt, nhưng nhờ được học tiếng Khmer trong môi trường an toàn, thân thiện, các em trở nên tự tin hơn. Dạy chữ, dạy ngôn ngữ, nhưng quan trọng hơn, cô đang gieo vào lòng học sinh niềm tự hào dân tộc.
Nhìn lại chặng đường từ năm 2017 đến nay, cô cảm nhận rõ sự thay đổi. Cô Cà Đi nhấn mạnh: “Ban đầu, cả học sinh và phụ huynh còn có sự khác biệt về phong tục, lời nói, cách sống. Nhưng rồi em hòa nhập được, cảm thấy bà con ở đây rất thân thiện và trân trọng tiếng mẹ đẻ của mình. Điều đó khiến em càng muốn cố gắng hơn”.
* Tình yêu của bản làng, tin tưởng của đồng nghiệp
Không chỉ giỏi chuyên môn, cô Cà Đi còn là người gieo cảm hứng học tập cho học sinh Khmer. Em Cao Thị Ngọc Bích, học lớp 5A chia sẻ: Mỗi lần học cô, cô dạy rất nhẹ nhàng. Nếu đọc sai, cô nhắc lại. Nhờ cô, Bích biết nhiều hơn và mỗi tiết học đều rất vui. Mỗi khi gặp bài khó, em luôn tìm đến cô Cà Đi. “Con hỏi cô thì cô chỉ con, con hiểu liền, không phải hỏi nhiều nữa. Nhờ cô mà con học tiếng Khmer tốt và biết thêm nhiều ngôn ngữ”, Ngọc Bích nói.
Cô bé 10 tuổi còn hứa sẽ chăm chỉ hơn, quyết tâm được lãnh thưởng cuối năm. Ước mơ của em cũng được nhen nhóm từ tình thương mà cô dành cho học sinh: “Con muốn học thật giỏi để sau này làm bác sĩ. Đó cũng là lời hứa con dành cho cô”.
Cô giáo trẻ còn nhận được sự yêu quý và đánh giá cao của đồng nghiệp. Cô Trương Thị Duyên, giáo viên trường Hòa Đông, nhận xét: “Cô Cà Đi rất nhiệt tình trong giảng dạy, tích cực tham gia phong trào của trường và ngành. Từ văn nghệ, thể thao đến các hội thi, cô đều tham gia sôi nổi. Nổi bật nhất là phong trào bóng chuyền nữ gần đây, cô là một trong những người rất tích cực”. Việc có một giáo viên Khmer trực tiếp giảng dạy mang lại thuận lợi lớn cho trường: “Nhờ cô Cà Đi dạy tiếng Khmer, học sinh hiểu rõ ngôn ngữ mẹ đẻ nên việc học tiếng Việt cũng dễ hơn. Đồng nghiệp cũng nhận được sự hỗ trợ nhiều về mặt ngôn ngữ khi tiếp cận học sinh”.
Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hòa Đông Đặng Công Xuân khẳng định, cô Cà Đi là giáo viên trẻ, nhiệt huyết, có nhiều đổi mới, sáng tạo. Đặc biệt, cô luôn chủ động ứng dụng công nghệ thông tin, giúp nâng cao chất lượng dạy và học. Không chỉ vậy, cô còn hỗ trợ thầy cô lớn tuổi trong việc sử dụng công nghệ, góp phần tạo không khí đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau. Đặc biệt, cô luôn chan hòa, gần gũi, được học sinh và đồng nghiệp yêu quý. Nhà trường rất tự hào khi có một giáo viên như cô”, Hiệu trưởng Xuân nói.
Trên hành trình thầm lặng của mình, cô Thạch Thị Phắt Cà Đi đang làm nhiều hơn việc dạy chữ. Cô đang bảo tồn ngôn ngữ Khmer, giữ gìn sợi dây văn hóa bền chặt trong đời sống cộng đồng người Khmer vùng biên. Từ tình yêu nghề của cô, những mầm xanh nơi biên giới được chắp đôi cánh tự tin, thấm đẫm niềm tự hào dân tộc để vững bước tương lai./.
