Dự án phục hồi suối Côn Sơn sẽ xây dựng Trạm bơm cấp nước đặt cạnh hồ Côn Sơn; nạo vét kênh dẫn nước khu vực lòng hồ; sửa chữa các phai chắn nước; xây dựng 2 đập dâng gần Thạch Bàn lớn; cải tạo cảnh quan...
UBND thành phố Hải Phòng đã ra Quyết định số 3509/QĐ-UBND ngày 28/8/2025 về việc dành trên 45,4 tỷ đồng từ nguồn ngân sách của thành phố để phục hồi suối Côn Sơn, thuộc Khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, phường Trần Hưng Đạo.
Mục tiêu của quyết định nhằm bảo tồn dấu tích lịch sử, bảo đảm phong thủy, cảnh sắc thiên nhiên Khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, phát huy, quảng bá giá trị khu di tích; khai thác tiềm năng, tài nguyên du lịch, tạo ra các sản phẩm du lịch đặc trưng nhằm thu hút du khách, góp phần giáo dục, truyền thống lịch sử văn hóa, nâng cao ý thức bảo tồn, tôn tạo các giá trị di sản của địa phương. Sau khi được phục hồi sẽ đảm bảo dòng chảy của suối Côn Sơn đạt khoảng 100 lít nước/giây đến 120 lít nước/giây.
Theo đó, dự án phục hồi suối Côn Sơn sẽ xây dựng Trạm bơm cấp nước đặt cạnh hồ Côn Sơn; nạo vét kênh dẫn nước khu vực lòng hồ; sửa chữa các phai chắn nước nhằm giữ nước trong hồ Côn Sơn; xây dựng đường ống cấp nước với chiều dài khoảng 2.800 m từ hồ Côn Sơn lên đập dâng trên thượng nguồn trên núi. Dự án cũng sẽ xây dựng 2 đập dâng gần Thạch Bàn lớn. Cùng với đó, dự án sẽ cải tạo cảnh quan, trám vá các vị trí mất nước, nạo vét bùn, cát trong lòng suối, trồng cây xanh và tạo thảm thực vật dọc suối…
Dự án được giao cho Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng Tây Hải Phòng làm chủ đầu tư và đang trong quá trình thực hiện các bước đầu tư, xây dựng theo quy định của pháp luật.
Trước đó, khi chưa sáp nhập giữa Hải Phòng và Hải Dương, tỉnh Hải Dương cũ đã phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức nhiều hội thảo khoa học với nhiều nhà khoa học, chuyên gia hàng đầu để lấy ý kiến về "Nghiên cứu, đề xuất, lựa chọn phương án cấp nước cho suối Côn Sơn thuộc di tích Đền thờ Nguyễn Trãi".
Tại các hội thảo, các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý đều khẳng định tầm quan trọng và sự cần thiết của việc phục hồi dòng chảy cho suối Côn Sơn, thuộc Đền thờ Nguyễn Trãi, Khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc.
Khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc được xây dựng từ thế kỷ thứ X gắn liền với Thiền phái Trúc Lâm. Năm 2000, tỉnh Hải Dương (cũ) đã xây dựng Đền thờ Nguyễn Trãi tại Côn Sơn với tên gọi Ức Trai linh từ. Bên phải đền là dòng suối Côn Sơn. Suối Côn Sơn có chiều dài khoảng 5km nằm giữa khu vực núi Côn Sơn và núi Ngũ Nhạc, sau đó chảy về hồ Côn Sơn. Trước kia, suối chảy quanh năm nhưng gần đây, do biến đổi về địa chất, môi trường, nguồn nước suy giảm nên dòng suối không được duy trì thường xuyên. Hiện nay, suối hầu như không có dòng chảy vào mùa khô. Còn vào mùa mưa, chỉ khi mưa lớn mới có dòng chảy.
Tại các hội thảo, nhóm thực hiện đề tài "Nghiên cứu đề xuất giải pháp duy trì dòng chảy suối Côn Sơn thuộc khu di tích Đền thờ Nguyễn Trãi" đã đánh giá, phân tích hiện trạng về dòng chảy suối Côn Sơn và đưa ra giải pháp khôi phục lại dòng suối.
Nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy, có 4 nhóm nguyên nhân chủ yếu khiến suy giảm nguồn nước ở suối Côn Sơn. Trước hết, do mực nước ngầm suy giảm khoảng 40m ở các vùng xung quanh dãy núi Côn Sơn, núi Ngũ Nhạc. Theo khảo sát của Viện Khoa học địa chất khoáng sản, lượng mưa trung bình năm không có nhiều khác biệt. Nhưng khảo sát thực địa cho thấy, độ sâu của các giếng khoan trong những năm qua ngày càng tăng. Nếu như năm 1993, chỉ cần khoan sâu 20m thì hiện nay có nơi phải khoan sâu tới hơn 70m mới có nước.
Cùng với đó, với sức ép gia tăng dân số địa phương, sự phát triển của công, nông nghiệp nên người dân đã sử dụng nguồn nước ngầm nhiều hơn cho tưới tiêu và sinh hoạt, phần nào khiến mực nước ngầm bị hạ thấp. Ngoài ra, những đứt gãy về địa chất cũng tạo nên các bậc thác có độ cao 2-3m đã khống chế sự hình thành suối. Một nguyên nhân nữa là thảm phủ thực vật suy giảm 17% so với giai đoạn trước, ảnh hưởng đến việc không đủ giữ và cung cấp nước ngầm cho toàn bộ khu vực.
Suối Côn Sơn gắn với cuộc đời Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi, là hình ảnh đẹp, thiêng liêng của khu di tích nên duy trì dòng suối Côn Sơn có ý nghĩa quan trọng về mặt văn hóa tâm linh và gìn giữ cảnh quan khu di tích…
Từ đầu năm 2025 đến nay, Khu di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc đón trên 70 vạn lượt du khách đến thăm quan du lịch, chiêm bái./.
